Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Jack Dristana Deborah
Van de kust van Guinea naar de Brandaris op Bonaire, met een Caraïbisch poëziealbum
door Klaas de Groot
De kolossale verzameling Album van de Caraïbische poëzie, samengesteld en geredigeerd door Michiel van Kempen en Bert Paasman, is solide gegrondvest. Het boek heeft een voorwoord van Noraly Beyer en een inleiding, een indeling in 12 thema’s, bronnenlijsten, een register, veel voetnoten en vertalingen. Het boek oogt als een bloemlezing, dat is het gedeeltelijk; maar het is een echt poëziealbum, want er staat ook niet eerder gepubliceerd werk in.
read on…St. Martin poetry selected by Dutch composers for choral music performance in Netherlands
Great Bay, St. Martin (September 28, 2014)—Newly created music to Drisana Deborah Jack’s poetry will be performed at the 55th anniversary concert of the Delft Ars Vocalis Chamber Choir in the Netherlands, said Jack’s publisher HNP. Dutch composers Rita Hijmans and Anke Brouwer selected Jack’s poem “I dare you” and its Dutch translation from a long list of verse proposed by Ars Vocalis to four composers that it commissioned to create “new musical composition” for its anniversary concert. read on…
Where I See The Sun … I see harvest
by Fabian Ade Badejo
Thirty-one years is a long time to wait for a new harvest of voices, but in many respects, Where I See The Sun – Contemporary Poetry in St. Martin – the second anthology of poetry to be published on the island within two generations, was quite worth the wait. Just as the first, Winds Above the Hills compiled and edited by Wycliffe Smith was linked to a major cultural event, the St. Maarten Festival of Arts and Culture (SMAFESTAC) held in 1982, this new anthology can be described as a commemorative publication to mark the 10th anniversary of the St. Martin Book Fair, never mind the fact that it came out in 2013 and was launched at the 11th edition of this important literary event. It is not within the purview of this review to compare the two anthologies, but suffice it to reiterate the pivotal role House of Nehesi Publishers (HNP) has been playing in the development of a St. Martin literary tradition, with dozens of published writers whose works may have never seen print.
Where I See The Sun … is therefore a welcome addition to that steadily increasing list of HNP publications – professional in their presentations, delightful in their content, and edifying in the maturing of the literary arts in St. Martin.
Where I see the sun … I see a rainbow, straddling the hills, arching through the sky, with feet firmly grounded in the Caribbean Sea. This collection of poems, culled from a publicized “Call for Poetry,” reflects the exciting ethnic, national, and racial demographics of the island. However, this is not a rainbow collection in the sense of a lack of collective identity. To the contrary, these are ALL St. Martin poets, singing St. Martin songs like a well-experienced choir. It is a credit to the editor of the volume, poet/essayist/historian and publisher, Lasana Sekou, that he deliberately selected these poets despite their varying backgrounds as true St. Martin voices, speaking to St. Martin issues of their choice. St. Martin is a melting pot and as I have argued in other places, it is perhaps the most Caribbean in this sense, of all the islands in the archipelago, certainly, the most charismatically Caribbean of them all. Here, place of birth and country of origin is meaningless when you embrace the land and its people. In other words, you don’t have to be born here to be considered a St. Martiner; you just have to fit in, blend in and make your own contribution to the life and progress of the people and you will become what is termed in local parlance: “born to be here.”
Nobody in this new collection exemplifies this “new arrivant” St. Martiner more than Mariela Xue, born in the Dominican Republic, brought to St. Martin at age 9, went to primary school here and returned to do high school in the country of her birth and then returning to St. Martin in 2002. Mariela, who is married to a Chinese, speaks for all those “born to be here” St. Martiners when she writes in “Over-qualified exile”:
“Am a daughter of the soil by proxy/an’ have achieved a great deal/impossible in my birthplace/Saint Martin, surrogate mother,/has given me more than I could imagine,/the opportunity to excel,/when the very people who open the door and held it/open are at times not of their own doing/denied this privilege.”
Mariela Xue is not really “a daughter of the soil by proxy” as she proclaims: she is a true daughter of the soil because in this soil, a “surrogate mother” is a mother, period. She is one of the few poets with five or more poems in this collection and certainly one of the new talents I expect to achieve a great deal more.
Where I see the sun … I hear voices, fresh like the dewdrop on a hibiscus leaf, coursing through the contours of memory deposited like aging salt in the Great Salt Pond. The sage, Kamau Brathwaite was right. Indeed, as he wrote in the blurb that opens this volume, “It’s a rare & sparkle event to have an anthology of (mainly) young poets – already into memories, their bright eyes searching the horizon for future and language.”
“My language is like the wind,” writes Georges Cocks in “Idiom, Creole.” “It strokes my soul as the clouds that it’s teasing,” he continues, ending the poem thus: “These chains of islands/Offshoots of magma/Recognise/Creole, the language of these paradise lands.”
But if Cocks, one of the few published poets in this collection, sees his language like the wind, taking flight “as the migrating bird from the mainland,” Kimasha P. Williams minces no words in making the link between the language she speaks – St. Martin English, a variety of English-based creole, as Dr. Rhoda Arrindell, former Minister of Education and a leading linguist, has already established – and her identity.
Williams declares in “These words in my mouth”: “These words in my mouth/I love them/ I ain’ care wah you gawh say/These words in my mouth/I love them/I talking like this everyday.//Don’ come tell me is broken English/When you can understand well/Fine! I gohn leave it outside the classroom/A’leas until they ring the bell.//These words in my mouth/I love them/These words in my mouth is me/Te’een matter how much I hide it/These words are my identity.”
Dr. Arrindell, the foremost proponent of recognizing the St. Martin English as a nation language, to use Brathwaite’s term, would surely be smiling on reading this.
Language, identity and culture are all intertwined, a tripod upon which rests the St. Martin Personality. Tamara Groeneveldt in “I know St. Martin’s Culture” rattles off a litany of cultural markers to knock out the colonial notion that St. Martin has no culture. “I don’t know about you, but I know about me/I am sick and tired of hearing that/St. Martin doesn’t have a culture./I know that if everybody knew what I eat,/Live and breathe on my island,/They would snatch it up like a vulture.”
And indeed, they do.
Groeneveldt is not alone in extolling those elements of St. Martin culture – its food, home remedies, dance, songs, economy, plants and other natural resources. She is in the company of Lysanne Charles (“Miss Grandmother”) who paints a folksy, lyrical and rootsy picture of a nurturing Caribbean grandma who took care of her as a child when she fell sick, and of Raymond Helligar (“Sin’ Martin Is We’z Own”) who writes: “So we claiming this land fo’ we and everything on it,/is we own/So every gawling, every pelican, is we own/Every rockstone in the gut, is we own.”
There are others too: Terry Daniel, Glenda York, Patricia Chance-Duzant, Tadzio Bervoets, Lucinda “La Rich” Audain, Faizah Tabasamu, and Laura Richardson in a polished classical form, all speak glowingly about the land, its people and its culture.
The tone of their voices is unapologetic, unashamed, and unafraid to proclaim their identity as St. Martiners and to claim the island without regard to its dual colonial status. They sound at times like rappers – just being real – dealing with their own existential stuff, generally oblivious of where real political power actually resides.
This latter observation could be considered a drawback in the whole collection: that the poets – with one or two marked exceptions – seem in the main, unconcerned about the political developments and constitutional future of the island. There is no doubt that this does not reflect what, in recent years, has been the dominant issue among the people of the island as expressed constantly on radio call-in programs, TV talk shows, newspaper articles and online publications. In his introduction to the anthology, Sekou expresses a cultural Job-like concern about this point but it will not, and I don’t think he meant it to, stop the inevitable scrutiny.
Why does this group of poets sidestep the issue? In fairness to them, they are not the only ones: other artists, regardless of the art form they practice – music (especially kaiso), dance, theater, plastic arts, etc. – also seem to deliberately ignore political issues. For them, there is a clear separation between art and politics, never mind the political melee rampant around or during carnival, which has become the main course of calypsonians of all stripes. And even then, the lack of ideological commitment is glaring.
This is bothersome, especially in a collection of poems like Where I See the Sun that opens with “The Ponum Song,” a liberation song, with its accompanying dance, intoned by our enslaved ancestors, which one would have thought would set the tone for what to expect in the collection.
The St. Martin cultural and historical icons that Sekou has identified and popularized island-wide and beyond in his writings over the years, are clearly visible in a number of poems in the collection. However, one is still apt to ask: where is especially the political aspects of the “Sekou School” that I identified years ago in Salted Tongues? That school of poets, led by the revolutionary Lasana Sekou, whose hard-hitting poems seek a knockout punch against the colonial status of the island? For sure, they are there in name: Deborah Drisana Jack, Changa Hickinson, who says, perhaps rhetorically in “small change II”: “The nurse asked me,/Why are you so negative/about country in the kingdom/when your blood is B positive?” Then retorts: “When our rulers/are our leaders/there will be no/yard sale of government.”
I would add Faizah Tabasamu and even Mariela Xue as “new entrants” to the Sekou School, although their poems in this volume do not speak directly to the ideological directions of Sekou. Whatever the reason(s) may be, this is an omission that should be of concern to the progressives on the island.
Nevertheless, Where I See The Sun can also be considered a harvest of salt. Long before tourism, long before the advent of European adventurers, buccaneers and slavers, long, long before the West Indies Company that reaped millions in profits from our ponds, salt was king here. The Amerindians reputedly named the island “Soualiga” – land of salt. Tabasamu, in her poem of the same title, personifies her as “a woman with rockwall plaits in her hair/and white sand painted on her toes…./her lips are liquid red/and her fingers cannot hold a pen/they are brittle/from picking sour diamonds from the water/in her tub.”
Like Bervoets in his excellent prose poem, “The Great Salt Pond (3000 BC – 2012 AD): A Eulogy”, Tabasamu laments that “she isn’t who she used to be.” This is generally acknowledged on the island, not only by environmentalists like Bervoets, but also by a very large section of the population, resulting in HNP embarking on a popular signature drive to put a stop to the unnecessary filling of the Great Salt Pond, described appropriately by Sekou as the “cradle of the nation.” The resolution and signatures were later presented to the Parliament of St. Martin as well as to the relevant Ministers. Salt is the ingredient that brings out the good taste in this collection of poems. Salt, in not just a historic way, but as a metaphor for the sweetness and bitterness the island has known, is engraved in every St. Martiner’s DNA. Nobody captures this better than Dr. Jay B. Haviser in his poem “untitled”: “naked is the body and soul of the salt-picker,/salt surrounds them,/salt within the very flesh of their hearts…” These may be perhaps the most powerful three verses in the entire collection.
Drisana Deborah Jack is certainly among those who have elevated salt to the level of a national symbol. She writes in “the edges sing our songs”: “the footprints of the Caribs/etch the sides of the hills/marking their place/their present/our history/looked at you/saw women and salt/named you after both/one to soothe, one to suck/one to heal, one to season.”
Jack, a published and accomplished poet in her own right and a leading painter/multi-media artist, leads the choir in singing love songs, for what would a volume like this be like without love poems. In “the nest and other homes for the heart” Jack waxes lyrical: “someday love will find you/build a nest in your heart/with twigs of longing and bits of fabric/from clothes long worn.” Or in “tonight”: “I wait for you,/with supple skin/scented with hints of jasmine/and orchids…/warm…moist…open.” The subtleness of her erotic conjurations is a trademark of Jack’s poetry: she has a way of “killing you softly” with her pen.
Tabasamu’s love is also perfumed: it is “lavender, regal and true,” “lined with silver.” But while hers is a divine love, Tamara Groeneveldt takes up Jack’s subtle eroticism in “Sweetest thing I’ve Ever Known.” “Sweetest thing I’ve ever known/Still makes me smile although I’ve grown old/Sixty years later and it still sends the sweetest chills/Up and down my old bones./I may be gray but my fire never went cold.”
Hurrah for those whose libido remains intact even into their old age.
But young love is a learning process, as acclaimed musician and songbird, Mischu Laikah seems to suggest, whether she is trying to wriggle out of a controlling relationship (“New Beginning”) or simply trying to “Fall in Love Again.” Her poems, as could be expected, are written to be put to music.
There is a strong female presence in this volume, which is de facto representative of the cultural landscape of the island. Of the 25 poets in this anthology, 15 are women. Nothing to really worry about? What is certain is that this is approximately the ratio of female to male students in many of our classrooms. It is a topic for a different discussion.
As for Where I See The Sun, Drisana Jack ends her beautiful poem, “the edges sing our songs” with this one line: “the harvest will not be simple.” Sekou, I’m sure, knows that the harvest of voices in this anthology was not simple. But it was bountiful and opens the barn to brighter suns.
Where I See The Sun – Contemporary Poetry in St. Martin, a new anthology of 25 poets and spoken word artists, edited by Lasana M. Sekou, at Van Dorp, Arnia’s, Shipwreck Shops, and Amazon.com
Fabian Ade Badejo is an author, journalist, and literary/culture critic.
St. Martin: ‘It’s a wrap’ and congrats to 14 HNP authors for a busy February
St. Martin (February 22, 2013)—February 2013 proved to be extra busy for authors published here by House of Nehesi Publishers (HNP). While in its 30th anniversary year, “HNP is happy to see what is for us an unprecedented crush of activities by at least 14 of our authors in just 28 days in the Caribbean, the USA, and Israel,” said HNP president Jacqueline Sample. Among the busy set of writers taking part in Black History Month celebrations and literary activities, in the shortest month of the year, were Dr. Rhoda Arrindell, Amiri Baraka, Dr. Jay B. Haviser, Fabian Adekunle Badejo, George Lamming, Marion Bethel, Joseph H. Lake, Jr., Drisana Deborah Jack, Daniella Jeffry, Robert Romney, Chiqui Vicioso, Kamau Brathwaite, Nidaa Khoury, and Lasana M. Sekou.
 |
|
At Eurotast Symposium, organizers, panelists, and authors (L-R),standing, Dr. Temi Odumosu, Shujah Reiph, Fabian A. Badejo, Joseph H. Lake, Jr., Dr. Jay Haviser; seated, Daniella Jeffry, Dr. Rhoda Arrindell, Lasana M. Sekou, Clara Reyes. Photo © CLF.
|
“I congratulate the writers for keeping busy, which causes a demand for their writings and their appearances in their community and in various parts of the world. I also thank the book reviewers and bloggers, and the organizers of activities who invited our writers as guests authors and keynote speakers at conferences, literary readings, school visits, library exhibits, and media appearances this month,” said Sample. Baraka and Arrindell were the busiest with numerous speaking engagements. At the EUROTAST Symposium (2/8/13), five out of the seven “First Voice” panelists and the conference’s St. Martin principal, were all authors published by the small press that has managed to produce books by leading authors from throughout Caribbean, the USA, and the Middle East.
Wanted: Poems for the new St. Martin collection of Poetry, Where I See the Sun
Great Bay/Marigot, St. Martin — “All poets and spoken word artists of St. Martin – South, North, and those studying or living abroad” are invited “to submit up to five poems” for a new poetry book, said House of Nehesi Publishers (HNP). Where I See The Sun – Poetry in Contemporary St. Martin is the working name for the upcoming anthology. A wide range of subjects and writings styles are encouraged, said Jacqueline Sample, president of HNP.
HNP easily issued the “Call for Poetry” online last week but the guidelines could make getting your poems in the new book a bit tough. Nevertheless, it is an exciting proposition from a press that has published literary giants like Kamau Brathwaite (Barbados) and Amiri Baraka (USA), a Harvard scholar like Marion Bethel (The Bahamas), and a lifetime collection of poems by the late Charles Borromeo Hodge, hedging his work from obscurity on his own island.
The full guidelines getting poems in the new book are found at http://www.facebook.com/nehesipublishers. The guidelines can also be requested at houseofnehesipublish@gmail.com, or visit the Philipsburg Jubilee library and the Public Library in Marigot to see the guidelines on the bulletin board.
“If done right this publication can be used in schools throughout the region and in colleges. A strong collection is needed; a kind of a one-stop introduction to St. Martin poetry,” Drisana Debbie Jack, one of the nation’s leading author/artist. Over the last four years, poetry readings at Axum Café, Top Carrot, and the park of the Hotel de la Collectivité suggest an emerging generation of poets and writers of poems eager and willing to get their work out to the general public.
The recital of unpublished poets Rochelle Ward and Mariela Xue at the 10th anniversary of the St. Martin Book Fair in June, tell us that some fine writing is in the making, said Sample. The last anthology of St. Martin poetry was Winds Above the Hills, compiled by Wycliffe Smith and published in 1982 for SMAFESTAC. Thirty years since that groundbreaking festival – in which the Ponum was revived! – there have been about 16 single-author collections published. But there has not been a single poetry anthology, even after both parts of the Friendly Island attained an adjusted autonomous political status. “It would be great to have some new voices. We must make room for the cubs,” said Jack in response to last week’s “Call for Poetry.” Both of her books published by HNP have been used in US universities.
A rigorous selection process by a confidential editorial board is planned for Where I See The Sun. The writers submitting their work “just have to meet the measure,” said Jack. Her first title, The Rainy Season (1997), was one of the most read HNP poetry books in 2009, according Philipsburg Jubilee Library statistics. Jack thinks that the title for the new St. Martin poetry book is an “inspired” one. Hopefully the idea and challenge of the anthology will inspire poets and aspiring poets to take a chance at getting published in it, whether they’ve been published before or not, are senior wordsmiths or young upstarts, write regularly or now-and-then, or express themselves through traditional meter, free verse, or spoken word rap. In his book Salted Tongues (2003), the writer and critic Fabian Badejo has already advised, in a somewhat priestly tone, “Publish and be Blessed!”
St. Martin Book Fair on free speech
Great Bay, St. Martin (May 29, 2011) — The just-released program of the St. Martin Book Fair, June 2 – 4, is a mix of workshops, discussions, book launches, book sales, book signing by new and famous authors, and original literary readings, said book fair coordinator Shujah Reiph.
On Thursday, June 2, the ribbon cutting ceremony, which will honor the nation’s fishermen and declare the book fair open, will be preceded chiefly by an evening with Nobel Laureate Derek Walcott, making worldly comments and reading from his newest works, said Reiph. This opening ceremony takes place at the Chamber of Commerce Bldg., Spring Concordia, Marigot, at 8 PM. Admission is free and new books will be available.
The first highlight on Friday is the Presidents Forum at the University of St. Martin (USM), starting at 4 PM. The forum focuses on freedom of speech and expression in St. Martin relative to the work of the four speakers. The panelists include author and political scientist Joseph H. Lake, Jr. and Kaiso Brat, St. Martin Calypso King 2011. The new USM president, Annelies van den Assem, LL.M., will introduce the panel, said Reiph.
Books galore, authors around to sign them, “I’m just excited about all of this,” said Reiph, “but don’t miss the workshops for the entire family.” Among the Book Fair workshops on Saturday are: ‘The Great Salt Pond: Untangling the History of Salt in St. Martin” by Dr. Jay Haviser; A literacy workshop by Dr. Rene Baly for at-risk youth and their parents. The ‘Language in literature’ workshop by Dr. Rhoda Arrindell. Participants can bring their own poems and fictions to be critiqued in this creative writing workshop.
“Don’t miss the spiritually-based motivational workshop,” said Sample. It is entitled, ‘365 Secrets for a Healthy Mind, Body, and Spirit’ by author and former Essence editor Stephanie Stokes Oliver. The photography workshop will be conducted by by Drisana Deborah Jack. At the end of the day Mix Master Pauly will give a live DJ Workshop: ‘Mixing sound, A freedom of expression.’
Then comes the evening party to “step out” to. The book party for From Yvette’s Kitchen To Your Table – A Treasury of St. Martin’s Traditional & Contemporary Cuisine by Yvette Hyman will take place at Belair Community Center, Cay Hill, at 8 PM. Tourism director Regina LaBega is the guest speaker at the Closing Ceremony and Main Book Launch. Award-winning musician and kaisonian Mighty Dow, will perform on pan, and the Presidents Award will be presented at the end of the Saturday evening program, said Sample.
For more about the St. Maarten Book Fair program, visit www.houseofnehesipublish.com or http://www.houseofnehesipublish.com/book_fair2040.html.
Gedichten over eilanden (VI)
Sint-Maarten
door Albert Hagenaars
Klaas de Groot heeft ernaar gestreefd in Vaar naar de vuurtoren behalve zoveel mogelijk literaire kwaliteit ook genoeg locale kenmerken per eiland te bieden. Wat jammer daarom dat de dubbele identiteit van Sint-Maarten, toch het in veel opzichten belangrijkste Bovenwindse eiland van de drie met Nederlandse banden, niet aan bod komt in de anthologie. read on…
De kunst van de dichter
door Erich Zielinski
Een gedicht is een combinatie van woorden waarmee een emotie of een gedachte effectief op anderen wordt overgebracht. Indien de lezer of luisteraar daardoor bewogen wordt zoals de dichter wil, dan is het gedicht geslaagd. Het effect kan bereikt worden door de eenvoud waarmee een menselijke waarde of gevoel tot uitdrukking wordt gebracht of door het gebruik van beelden, ritme en andere stijlmiddelen die de taal biedt. In het verleden werd veel waarde gehecht aan de uiterlijke vorm. Die gebondenheid aan rijm, strofen en versvoet heeft men verlaten. Zo zelfs dat voor sommige dichters alleen al de klank van woorden al of niet met de betekenis daarvan zin gaf aan het gedicht (Jan Engelman) of dat het ritme waarin de woorden op elkaar volgden zelfstandige betekenis kreeg (Paul van Ostaijen). Een dichter als Bert Schierbeek gebruikte een combinatie van woorden om een beeld op te roepen en creëerde daarmee zijn eigen welhaast magische wereld.
Ik heb de indruk dat nog teveel dichters zich uitsloven om met beeldspraak en stijlbloemen de lezer te imponeren, terwijl die gekunsteldheid veeleer afdoet aan hetgeen hij zeggen wil. Ook hier geldt “ In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister”. Het volgende is een voorbeeld van uitdrukkingskracht door eenvoud (met excuses voor de vertaling waarin toch altijd veel verloren gaat):
Sorpresa
Muerto se quedó en la calle
con un puñal en el pecho.
No lo conocía nadie.
¡Cómo temblaba el farol!
Madre.
¡Cómo temblaba el farolito
de la calle!
Era madrugada. Nadie
pudo asomarse a sus ojos
abiertos al duro aire.
Que muerto se quedó en la calle
que con un puñal en el pecho
y que no lo conocía nadie.
Federico García Lorca
Verrast
Zo lag hij dood op straat
met een dolk in zijn borst.
Niemand kende hem.
Hoe beefde niet de straatlantaarn
Ach moeder.
Hoe beefde niet het kleine licht
van de lantaarn in de straat!
Het was vroeg in de ochtend. Niemand
kon zich aan zijn ogen laten zien
de open ogen in de harde lucht.
Wat lag hij dood in de straat
wat niet met een dolk in zijn borst
en wat kende hem niemand.
(Vrije vertaling E.Z.)
Het gedicht komt uit de bundel Poema del Cante Jondo van García Lorca – het lied van de Andalusische zigeuners – waardoor wellicht de vorm beïnvloed werd. Het gegeven is simpel: iedere uitleg doet af aan de kracht van de presentatie.
Eenvoud betekent niet dat het gedicht kort moet zijn of dat de dichter van beeldspraak en ritme moet afzien. Mijn kritiek op een overdaad aan woordkunst wil afrekenen met datgene wat overbodig of misplaatst is. Ik moet weten wat de dichter zegt: niet wat hij zou willen zeggen. Dat betekent dat de dichter wat te zeggen moet hebben. Ik moet getroffen worden door zijn emotie of door het onderwerp dat hij beroert. Stijlmiddelen kunnen daarbij behulpzaam zijn zoals ook het juiste woordgebruik de effectiviteit verhoogt. Om dicht bij huis te blijven het volgend voorbeeld van een dichter uit de “Gouden Eeuw”* van Curaçao:
Summertime
Op deze zoete
en zwoele dag
wiegt loom
op een zachte bries
het niets
Het strekt zich uit
tot het alles omvat
en verschrompelt
weer tot het niets
wiegend in een luie hangmat.
Walter Palm, Verzamelde gedichten, 2002
Zo kan men met woord en beeld sfeer tekenen. Het gedicht roept herinnering op aan “Herfstlandschap” van Paul van Ostaijen. De kille mistigheid van de herfst naast de lome luiheid van een zomerse middag.
De dichter Dristana Deborah Jack werd in 1970 in Rotterdam geboren uit Caraibische ouders en groeide op in Sint Maarten. Uit haar bundel Skin heb ik het volgende geplukt:
a salting of sorts
what if in the beginning
the word was flesh
& the flesh became salt
then what we saw & see in re/play
& rewind
couldn’t be contained
in sound/bytes and pixels
in high definition video
there is not enough resolution
no understanding for this
reclaiming of the salt of the earth
to the sea
…………….
Het gedicht gaat verder; evocatief: bijna bijbels en eindigt:
somewhere in the mass of graves
……
somewhere in between
the sharing of a bowl of rice
the embrace of a stranger
……..
we become the salt
& inherit the earth
Het woord als symbool . “In het begin was het woord….” en “…there is not enough resolution no understanding for this reclaiming of the salt of the earth…” het zout van de aarde. Deborah Jack was het niet eens met mijn interpretatie in een bijbelse context. Dus kunnen symbolen associaties oproepen die de dichter al of niet voor ogen stonden. Het neemt niet weg dat ik bij haar met bewondering het gebruik van moderne taal met “pixels” en “resolution” zie naast het bijbels aandoende beeld van het herwinnen van het zout van de aarde.
Carel de Haseth (Curaçao, 1950) wil spreken “van mens tot mens”, “zolang er kusten zijn”**. Uit zijn laatst gepubliceerde bundel haal ik uit de cyclus “Eilanden” het volgende gedicht:
V
zo is het dan genoeg: hoe aangenaam
het strelen, ook in de stoutste droom
trekt ’t lichaam van de ander niet
ik laat de ochtend gaan, gelijk
de dienstmaagd in het zonlicht staart
en weet van druiven slechts de wijn
het is de dag, die dromen doodt
: het ene leven, dat ’t andere verstoot
de grens, onzichtbaar bij het komen
en minder vaag bij het gaan, verhult
’t genot van bovenal het louter zijn
Het leven tussen de geboorte en het sterven is deels een droom in het aardse lichaam “dat ’t andere verstoot”. De dichter zinspeelt op hetgeen aan de andere zijde is van beide grenzen aan het leven: stof tot denken; een menselijke – filosofische – waarde die tot uitdrukking komt. De kwatrijnen van de Perzische dichter Omar Khayyam (A.D. 1100) spelen op dezelfde wijze met vergankelijkheid en met de mens in het lichaam:
Ik had tot op de bodem van de nacht
het zienlijke en onzienlijke betracht,
maar wat ontglipt aan liniaal en passer:
de wijn heb ik het allerdiepst doordacht.
(Uit Rubaiyat, vert. Edw. Fitzgerald/ Joh. Weiland)
“Een gedicht is een combinatie van woorden waarmee een emotie of een gedachte effectief op anderen wordt overgebracht.” schreef ik in de aanhef van dit artikel. Indien de lezer of luisteraar bewogen wordt zoals de dichter wil, dan is het gedicht geslaagd.
Ik heb vóór mij liggen de cyclus Vulkanisch Samenzijn van de dichter Henry Habibe (Aruba 1940). Wat mag men verwachten bij zo’n titel ? In zijn voorwoord schrijft Frank Martinus “Het thema van deze bundel is een breuk tussen twee geliefden, of het einde van een liefde.” En wat verder: “Zo kijkt men inderdaad vol bewondering op de helling van vulkanische bergen naar de structuren van geweldige rotsblokken, die jaren eerder uit de aarde gespoten werden.” Zoals de geforceerde uitleg van de inleider reeds doet vermoeden vindt de titel weinig of geen weerklank in de reeks gedichten waarin de dichter zijn geliefde vergelijkt met een witte roos:
II
Een roos, teder en wit,
filterend de zon van mijn liefde
dat ben je;
hartstocht, hemelse smart,
mijn dromen sierlijk doorklievend,
zó ben je….
De associatie met een vulkaan, het gerommel in de buik of vuurspuwende explosies vindt nergens rechtvaardiging: het is hoofdzakelijk winderigheid wat ik aantref:
Golven, ontembare golven !
hoe onpeilbaar deze deining !
Met wulpse vlagen rukken ze
aan de vleugels van de storm
Iets verder “vergallopeert” de dichter zich opnieuw met zijn beeldspraak:
Het schip doorklieft de glibberige massa
maar de golven deinen weer terug
heen en terug
heen en terug
Wat wil Henry Habibe zeggen over het vulkanisch samenzijn dat nu in de blubber van een storm zit die zijn vleugels dreigt kwijt te raken aan de golven. Was er een beving of een lavastroom ? Een tsunami ? Of alleen maar gas en as ?
X
Als bij toverslag
betrad je
dwars door het spinrag
mijn tandeloze eenzaamheid
………
Wat later in de cyclus komt de dichter met een ander beeld:
XV
In een kosmische doolhof
slingerend als een slang
tussen mijn tanden
je naam
………
De lezer zal in deze bundel veel meer associaties vinden met hemellichamen dan met een vulkaan. Toch komt de dichter terug met het beeld dat hij in de titel oproept:
XIV
…………
Dwars door de wand
van een ijl domein
doemde het verloren paradijs:
het vulkanisch samenzijn
In bruisende overdaad
staken de golven
vannacht de oceaan over
en hebben mij aangereikt
je naam
De verwrongen beeldspraak en het opgeblazen taalgebruik is daarom zo opmerkelijk nu Habibe als dichter in het Papiamento in simpele taal en heldere beelden mooie gedichten heeft geschreven.
Pesimismo
Solo a bai
i mi kurason ta un spil di eis.
Mi alma ta un kunuku na row;
un kuchú a laga tur máta
pelón pelá.
Un man friu a hala un paña
blanku riba kar’i Hooiberg.
Un nubia pretu a baha den sabana
i watapana ta bandera’bow
den santana di aloe.
Solo a bai
i mi kurason ta un spil die eis.
Henri Habibe, in Watapana , aña III, no. 2
Henry Habibe (Dr. F.H.Habibe) heeft als dichter en uitgever van het literair tijdschrift Watapana ongetwijfeld zijn sporen verdiend en een ereplaats in de Arubaans/ Antilliaanse literatuur verworven. Frank Martinus was echter te mild toen hij het voorwoord bij deze uitgave (2008) van In de Knipscheer schreef. Hij had zich kritischer tegenover Habibe moeten opstellen. Het had de Arubaanse dichter misschien gedwongen met meer zorg te corrigeren. Wanneer wij elkaar te makkelijk ontzien, uit vriendschap of uit solidariteit, geven we de verkeerde maatstaf voor toekomstige literaire productie. Er is een nieuwe generatie in opkomst van jonge dichters die zich meten wil aan degenen die vóór gingen. Leg hen vooral uit dat op de eerste plaats de dichter wat te zeggen moeten hebben; dat eenvoud in taalgebruik de overdracht naar de lezer of luisteraar makkelijker maakt; dat beelden opgeroepen worden als een effectief middel voor de overdracht van een emotie of waarde: niet als doel op zichzelf. De lezer of luisteraar moet niet de indruk krijgen dat hem orakeltaal voor ingewijden wordt voorgelegd. Er zijn zoveel mooie voorbeelden van gedichten waarmee de mens wordt verrijkt. De inspanning is de moeite waard.
Het is jammer dat er te weinig kritische aandacht wordt besteed aan gedichten van Antillianen en Arubanen die willen bijdragen aan de Caraibische literatuur. Het ontbreken van een literair tijdschrift of ruimte voor publikatie maakt dat de discussie, of voor mijn part de polemiek, ontbreekt. Die stilte stoort mij.
Curaçao juli 2009.
* “Een dichter uit De Gouden Eeuw”: In december 2004 publiceerde Walter Palm De gouden eeuw van Curaçao, een gelegenheidsuitgave ter viering van 50 jaar Statuut in de Openbare Bibliotheek aan het Spui te Den Haag. Deze uitgave die met de financiële steun van de Gemeente Den Haag tot stand kwam werd door de dichter opgedragen aan “….mijn moeder Blanca Palm-Rojer die mij als kind vertelde over Gouden Eeuwen in andere landen.” Walter Palm ziet zich als de Curaçaose Rembrandt.
** Zolang er kusten zijn: dichtbundel van Carel de Haseth verschenen bij In de Knipscheer 2001.
RSS
Facebook
Twitter
