blog | werkgroep caraïbische letteren
Posts tagged with: Illes Rosabelle

Badejo: Fantasies – love-making poems

Rosabelle Chuchi Illes writes:
So cool to see my words on the backcover of former Nigerian diplomat mr. Badejo’s collection of poetry entitled Fantasies: love-making poems. read on…

Fantasies – Love-making poems

Fantasies – Love-making poems by Fabian Badejo, “a grown-up” book launching at St. Martin Book Fair 2018

GREAT BAY, St. Martin (May 29, 2018)—Fantasies – Love-making poems by Fabian Adekunle Badejo has just been published here by House of Nehesi Publishers (HNP), said the indie press president Jacqueline Sample. The newest book by Badejo, a well-known St. Martin writer, is “A grown-up literary confection that does what verse written by men seems to seldom do these days,” said author and journalist Sharon Leach of the Jamaica Observer newspaper. read on…

Rosabelle Illes – A writing I would never write

Never thought I would run out of material
Probably the reason why it occurred
So I am going to write about the fact that I have nothing to write about read on…

Balans: Arubaans letterkundig leven (33)

door Wim Rutgers

04.9 De jonge generatie

Tijdens elk tijdvak in de literatuurgeschiedenis zijn er drie generaties schrijvers actief. Er werd nog wel eens beweerd dat een schrijver behoort tot het tijdperk waarin hij of zijn rond de twintig jaar oud was, het moment waarop de adolescent volwassen wordt. Neem het geboortejaar en tel daarbij twintig jaar op en het tijdperk, de stroming, waarin de auteur geplaatst kan worden is bepaald. read on…

Balans: Arubaans letterkundig leven (24)

door Wim Rutgers

04.5. Toneel: amateurs en professionals

Aruba verkeert in de paradoxale situatie dat gedurende zijn ongeveer honderdjarige toneelgeschiedenis, met periodes waarin theater heel populair was, het toneelleven toch nagenoeg steeds in handen van amateurs is gebleven en maar weinig professionele theatermakers heeft gekend en kent. Dat duurde tot in het begin van de jaren zeventig voordat Burny Every als professioneel opgeleide actrice en regisseur het lokale toneelleven kwam versterken en ook momenteel zijn er niet veel professionals. Toch is dat wel van groot belang, wil het toneel in deze tijden van mediaovervloed echt overleven. De podiumkunsten dienen niet alleen via een actief overheidsbeleid ondersteund te worden, maar eisen bovendien dat ze professionele krachten de kans bieden om zich in de toneelwereld volledig te ontplooien. read on…

Balans: Arubaans letterkundig leven (14)

door Wim Rutgers

Deel II

04 1986 – 2015
Het veelstromenland van de moderne literatuur

04.0 Positiebepaling
Net voor het ingaan van de status aparte per 1 januari 1986 sloot de Lago raffinaderij na zestig jaar definitief haar poorten. Het betekende een abrupte crisis van ongekende omvang, waarbij de bevolking op financieel economisch terrein via het inleveren van salaris en door middel van een solidariteitsbelasting net met het ingaan van de status aparte voor reusachtige problemen stond, zoals decennia eerder de autonomie ook al vergezeld was gegaan van problemen rond de lay off in de raffinaderij, waar door automatisering talrijke arbeiders waren ontslagen. read on…

Rosabelle Illes: Een enfant terrible in dichtersland? (2 en slot)

door Quito Nicolaas

Dichter Rosabelle Illes trad op jonge leeftijd op verschillende podia en op Curaçao alsook Bonaire is ze evenmin onbekend. Samen met de Gerrit Rietveldstudente (Fine Arts) Robin de Vogel heeft ze aan verschillende projecten gewerkt. De vermenging en invloed van de verschillende kunstdisciplines merk je meteen in de bundel Spiel di mi Alma. De gedichten kregen een kleur, een andere diepgang en veranderen met de jaargetijden. Het streven moet nu zijn gericht op omvangrijke publicaties, waarmee de lezer weken zo niet maanden in de wolken kan verblijven. De nieuwe generatie dichter kijkt met een ander oog naar de realiteit en weet dit goed te vertalen voor het publiek. Wat drijft een dichter haar gevoelswereld, observatie en kritiek op de maatschappij aan het papier toe te vertrouwen?

Welke emoties komen in jouw gedichten voor en hoe belangrijk is dit? Geef een voorbeeld.
Ik denk dat mijn emoties veel sarcasme en cynisme uitstralen, terwijl ze aan de andere kant uiteindelijk toch ook hoopvol klinken. In “The Ladies” (De Dames) beweer ik met Lady Liberty te hebben gesproken en dat ze me vertelde “I lay liberty on an island / the land is the man’s responsibility / it’s just a shame it’s on it’s way over here by the pretty ferry”

Of het gedicht “Influencia” (Invloed) beschrijft de onmogelijkheid van optimisme tussen  mensen “Cuanto mas uno por enfatisa e fenomeno di positivismo? / ay esta tristo e esfuerso hinca pa combati locual semper lo existi / AMI” Toch eindigen de gedichten vaak hoopvol met uitingen van momenten, gevoelens en daden die wij in staat zijn te bereiken. Ik geloof dat het aanduiden van alle frustratie, boosheid, ironie, twijfel en verwarring, en dan pas het vieren van hoop, vreugde en bemoediging een mooie manier is om mijn gedichten verbonden te houden met de werkelijkheid. Tevens ben ik wel een realist…“I am a realist, simply because I do believe people can fly, mainly because I will not prove it to you” (vanuit het gedicht “Ask, Believe, Receive”).

Staat een dichter alleen in het vertolken van zijn boodschap?
We zien momenteel een mooie verandering in de kunstwereld, waar steeds meer kunstenaars gaan samenwerken in gezamenlijke projecten. Deze samenwerking veronderstelt dat zij zich met hun filosofieën waarschijnlijk op eenzelfde niveau bevinden. Wanneer ik de keus heb tussen samenwerking of individueel werken kies ik altijd voor de samenwerking. Het is gewoon leuker en heel waardevol. Natuurlijk zijn er werken die je zelf zal moeten uitvoeren door omstandigheden, maar ik denk dat dichters niet alleen zijn in het uitdragen van een boodschap.

In een ongepubliceerd werk heb ik geschreven: “Doesn’t it make you tingle inside? / When you read a thought by your own line?” Dit verwijst naar het moment wanneer ik iets hoor; een gedachte, een gedicht, een lied, of wanneer ik de gedachte achter een kunstwerk ontdek en de treffende gelijkenis zie in mijn eigen werk. Men zou zich voor kunnen stellen dat dit een negatief gevoel bij mij zou opwekken; dat er twijfel ontstaat over mijn gevoel voor originaliteit. Dit ervaar ik heel anders. Sterker nog, het bevestigt juist mijn gevoel van creativiteit.

De eenzaamheid in het gedicht “Progress” (Vooruitgang) koppelt zich meer aan onze ongezonde verbondenheid met elkaar. Wat ik bedoel is bijvoorbeeld, wanneer men in een relatie elkaars bezit wordt, of wanneer iemand zijn eigenwaarde baseert op vergelijking met anderen. Deze ongezonde maar schijnbaar onvermijdelijke gewoonten, remmen ons in het proces waarover in het gedicht gesproken wordt. Om deze reden, wordt een gezonde eenzaamheid in dit gedicht juist aanbevolen; doelend op zelfinzicht, stilte en het luisteren. Dit is geen gemakkelijk en tevens geen permanente opgave. Ik geloof dat herhaalde momenten van groei, het hoogst is waar men tot nu toe naar zou kunnen streven.Wat is tegenwoordig de rol van een dichter in de maatschappij?

Om deze vraag te beantwoorden, zou ik graag mijn lerares Engelse literatuur, Dr. Mavis Donner, willen citeren. Zij gaf ons regelmatig deze opmerking: “Poets make meaning out of chaos” (Dichters scheppen orde in de chaos). Dit geeft goed weer wat de opdracht is van een dichter. De dichter geeft betekenis, door heel kritisch tegenover betekenissen te staan. Wanneer we tijd nemen en open staan om ons gedrag te bestuderen en vraagtekens te zetten bij bepaalde ingesleten gedragingen, ontwikkelen we misschien de behoefte om onszelf beter te leren adapteren, innoveren en evolueren.
Welke plannen heb je voor de toekomst?
Momenteel werk ik aan een gezamenlijk project met een zeer getalenteerde musicus uit Curaçao, Levi Silvanie. We hopen dit project volgend jaar te kunnen presenteren, dus heb ik mijn volle aandacht erop om dit te realiseren. Daarnaast ben ik bezig aan een collectie korte verhalen, waar ik geen deadline aan heb verbonden en kan bekijken hoe het zich verder zal ontwikkelen.Wat is je allergrootste droom?

Ik moet zeggen dat ik dit tot nu toe de lastigste vraag vind die me in interviews gesteld wordt. Wanneer ik over die vraag nadenk krijg ik diverse ideeën over artistieke projecten en betreffende financiële onafhankelijkheid, maar ik ben mij er van bewust dat die sterk afhangen van mijn eigen inspanning en motivatie. Met andere woorden, deze dromen zijn te realiseren. Mijn broer zei me ooit: “Wat als dromen werkelijkheid zijn en de werkelijkheid dromen zijn?” Ik zou graag antwoorden op ‘alles’ willen krijgen. Het woord ‘alles’ kan ik niet echt definiëren, omdat ik daar eigenlijk alleen maar speculaties over heb. Ik zou eigenlijk mijn veronderstellingen en aannames willen kwijtraken, door een kijkje te mogen nemen in het ‘systeem.’

Rosabelle Illes: Een enfant terrible in dichtersland?

door Quito Nicolaas

Rosabelle Illes debuteerde in 2005 met Beyond Insanity en wist meteen al haar naam als dichter te vestigen. Op het podium ondergaat ze een metamorfose en verandert de dichter in een performer. Een performer die haar publiek meesleept in een stroom van woorden, bewegingen en met betekenissen. In 2010 deed Rosabelle er een schepje bovenop en bracht ze Spiel di mi Alma uit, een verzameling gedichten die voor de lezer een wereld vol tegenstellingen openbaart. De dichter is niet alleen een woordkunstenaar maar een denker en bedenker van projecten als Wholism, een kunstkalender met gedichten en gezegden uit haar levensfilosofie. Eindelijk eens een interview met Aruba’s veel belovende dichter.

Hoe ontstaat een gedicht bij je en wanneer krijg je de eerste signalen?
Ik maak onderscheid in drie verschillende processen: schrijven op aanvraag, schrijven vanuit nieuwsgierigheid en het spontane schrijven. Als men mij vraagt om een stuk te schrijven voor een expositie, presentatie of cultureel evenement, neem ik de tijd om inspiratie op te doen en dit daarna om te zetten in schrift. Het onderwerp wordt bepaald door een ander, bijvoorbeeld met betrekking tot het thema van de expositie. Dit zie ik als schrijven op aanvraag.

Soms, of eigenlijk vrij vaak, heb ik diepgaande, filosofische gesprekken met goede vrienden of familie. Tijdens deze gesprekken stuit ik soms op onderwerpen waar ik zelf ook niet volledig inzicht in heb. Vaak gaat dit niet eens over bijzondere thema’s, maar juist over veelvoorkomende alledaagse dingen zoals bijvoorbeeld de liefde. Wanneer je met vijf mensen een discussie hierover voert en de vraag stelt: “Op welke wijze kun je van iemand houden”, krijg je verschillende antwoorden met vragen die daar weer uit voortvloeien. Het blijkt dan een vrij ingewikkelde en verwarrende materie te zijn.

Geef een voorbeeld?
Een van mijn laatste gedichten, getiteld “Amor a bisa / Love said” (Liefde vertelde mij), was geïnspireerd op de steeds terugkerende conversaties over de liefde. Zo’n gedicht ontstaat dan uit nieuwsgierigheid. Ik neem rustig de tijd om inspiratie te krijgen over het betreffende onderwerp om het ook beter te begrijpen. Het spontaan schrijven ontstaat gewoon vanzelf. Veel gedichten heb ik eerst op mijn mobiele telefoon gemaakt, wanneer ik bijvoorbeeld onderweg was. Opeens ontstaan zinnen in mijn hoofd, waar ik dan op een later tijdstip de tijd voor kan nemen om de volledige betekenis ervan te begrijpen. Vaak krijg ik de antwoorden doordat ik zelf een bepaalde ervaring op doe, of dat ik over een bepaalde gebeurtenis hoor, of omdat iemand zijn verhaal verteld. Op deze wijze ontdek ik meestal de betekenis van de gedichten die op een spontane manier zijn ontstaan.
Je gedichten hebben iets theatraal in zich. Waarom voor deze stijl gekozen?
Dit is geen bewuste keuze geweest. De manier waarop ik tegenwoordig een gedicht voordraag, verschilt volledig met de stijl die ik in 2005 had, toen Beyond Insanity gepubliceerd werd. Naarmate ik meer werd gevraagd om deel te nemen aan culturele evenementen, ben ik het voordragen van mijn gedichten ook vaker gaan oefenen. Na korte tijd kende ik de werken uit het hoofd, wat mij de gelegenheid gaf om vrij over het podium te bewegen, mensen in de ogen te kijken en de reacties van het publiek mee te krijgen. Dit betekent dat ik naast het gesproken woord ook andere mogelijkheden kon creëren om mijn boodschap over te brengen. Sommige mensen zijn gevoeliger voor hetgeen ze horen, anderen voor wat ze zien en weer anderen voor wat ze voelen. Wanneer ik mijn gedichten voordraag probeer ik die zintuigen ook zo veel mogelijk te beroeren.

Met je gedichten wil je het publiek wakker schudden. Hoe bereik je dat?

Ik vermoed dat dit tot stand komt door de onderwerpen die ik in mijn gedichten belicht. Ik heb het over politiek, rechtvaardigheid en menselijke gedragingen; zaken die ons leven beïnvloeden. Wanneer je naar een gedicht of lied luistert dat jou raakt, kun je ervaren dat je een connectie met de kunstenaar/vertolker voelt. Dit is de connectie die ik ook bij mijn publiek zoek; de momenten die onze overeenkomsten belichten, ondanks de onderlinge verschillen.
Moderne ontwikkelingen maken dat we makkelijker in contact zijn met elkaar. Wat niet automatisch betekent dat we daarom ook beter met elkaar omgaan; we zijn ons alleen meer bewust van elkaars aanwezigheid. Nu we meer verbintenissen aangaan met diverse mensen, zouden we misschien onze gemeenschappelijkheid tussen elkaar kunnen verkennen. Bijvoorbeeld door vragen te stellen over de liefde en dan te ontdekken hoe onwetend we eigenlijk zijn. Daarna weer verder vooruit, in onwetendheid, maar wel in alle eerlijkheid.
Wat is het verschil – in thematisch opzicht – tussen Beyond Insanity en Spiel di mi Alma?
In beide bundels gaat het eigenlijk over dezelfde thema’s. Beyond Insanity zit echter wat gecompliceerder in elkaar, omdat het grootste deel door het spontaan schrijven is ontstaan. Spiel di mi Alma bevat meer teksten die uit nieuwsgierigheid zijn ontstaan en waardoor ik er als mens, sterker mee verbonden ben. Je zou kunnen zeggen dat ik de onderwerpen uit de bundel Beyond Insanity heb genomen, en ze ‘down to earth’ heb gebracht om op die manier mijn eigen verantwoordelijkheid te identificeren met het fenomeen wat in een bepaald gedicht wordt beschreven.
In het gedicht Incompleto stel je vast dat toeval is verworden tot lotsbestemming. Hoe anders is het gesteld met hen die van het pad zijn afgeweken? 
Ik geloof dat wanneer iemand van zijn bestemmingspad afwijkt, dat dat ook zijn bestemmingspad is. Ik vergelijk het levenslot met een navigatiesysteem. Als je een andere afslag neemt dan de uitgestippelde route, gaat het navigatiesysteem de route herberekenen en geef je een alternatieve route. Als je door blijft rijden, ondanks alle herberekeningen zal je uiteindelijk toch je bestemming bereiken. Het navigatiesysteem geeft je allereerst de snelste route, maar het is jouw keuze welke weg je kiest, of je omwegen maakt en hoe snel je daarover doet. Ik zie dit als de illusies van de vrije keuze. Dit is waar het gedicht “Incompleto” (Incompleet) naar verwijst met de zin, “coincidencia a bira destino” (toeval wordt lotsbestemming).

[wordt vervolgd]

[van Caribe Magazine, 14 november 2012]

Ons erfgoed: Papiamentu en Papiamento!

Het Grote Papiamento / Papiamentu Dictee

Op vrijdag 28 oktober organiseren NiNsee en Simia Literario het grote Papiamentu / Papiamento dictee in beide spellingen. Het dictee is samengesteld door Olga Orman met correcties van Igma van Putte – de Windt bij Papiamentu. De Arubaanse versie van het dictee wordt voorgelezen door Rosabelle Illes en de Curaçaose / Bonaireaanse versie door Collin Schorea.

Tegen de verdrukking hebben onze voorouders in slavernij voortdurend gestreden om vrijheid en erkenning van hun rechten. Daarnaast deden ze er van alles aan om de eigen cultuur te koesteren en te blijven ontwikkelen. Deze verzetscultuur vinden we terug in dans, muziek, spreekwoorden, klederdracht, gerechten en zo meer. Maar de sterkste uiting van deze eigen cultuur is de taal. Het Papiaments is thans de belangrijkste contacttaal op de Benedenwindse eilanden. Geen cultuur zonder taal.
Geschiedenis en achtergrond. Het Papiaments is ontstaan in de 17e eeuw en gegroeid uit de wil van de slaven om met elkaar te kunnen communiceren. Het meest recente onderzoek gaat er echter van uit dat er een grote Proto-Afro-Portugese invloed is, en zoekt dus verbanden met de verschillende landen in Afrika. Net als alle talen is ook het Papiaments onderhevig aan evoluties. Zo heeft het huidige Papiaments veel nieuwe woorden uit het Engels en het Spaans. Kenmerkend zijn ook de vele onvertaalde woorden uit het Nederlands. Eén taal, twee spellingen Toen men het niet eens kon worden over de vraag of de spelling fonetisch of etymologisch moest zijn, hebben Curaçao en Bonaire gekozen voor de fonetische spelling en koos Aruba voor de etymologische. Het dictee hanteert hiervoor Vocabulario di Papiamento 2007 en voor de fonetische spelling E Buki di Oro. Overigens is het een feit dat in de woordenschat van het Arubaanse Papiamento meer woorden afkomstig uit de Arowakse taal aanwezig zijn. Dit ziet men onder andere in de toponiemen en namen voor flora en fauna van Aruba.

Datum: vrijdag 28 oktober 2011 Lokatie: NiNsee, Linnaeusstraat 35 F, 1093 EE Amsterdam
Programma 18.30 – 19.00 Inloop 19.00 – 19.10 Welkomstwoord Vanessa Vijzelman & Alida Kock
19.10 – 20.15 Presentatie door Rosabelle Illes & Collin Schorea 20.15 – 21.00 Correctie dictee 21.00 – 21.15 Uitslag en prijsuitreiking
NB Bij voorkeur reserveren Contact: Vanessa Vijzelman, v.vijzelman@ninsee.nl of tel. 020-6852084

Spiel di mi Alma

Op 21 december wordt Spiel di mi Alma gepresenteerd. Het is de tweede poëziebundel van Rosabelle Illes en haar eerste in Papiamento. De titel van de bundel werd haar aangereikt door Aruba’s Padu (del Caribe) Lampe. Zes artiesten illustreren de gedichten: Eva Maria Herde en Jermin Bell van Aruba, Hemayel Martina en Chandni Dwarkasing van Curaçao en Laura de Vogel en Robin de Vogel uit Nederland.

Tijd: 18.00-21.00 uur
Locatie: Aruba Surfside Marina, L.G. Smith Blvd. 7, Oranjestad, Aruba
Tel.: +297 583 0300
Reserveren gewenst: bwerleman@hotmail.com of op tel 5930980

Een verhaal over San Nicolas

Op vrijdag 12 november wordt in de Openbare Bibliotheek Amsterdam de nieuwe roman van Quito Nicolaas ten doop gehouden. Het is een roman geworden die in de jaren zestig van de vorige eeuw afspeelt. Het verhaal kent verschillende lagen, waarbij gebruik is gemaakt van tal van historische gebeurtenissen in de koloniale geschiedenis. Behalve de Caribische sfeer die het verhaal ademt, verplaatst de verhaalstof zich naar Den Haag, Amsterdam en Washington.Verborgen leegte is het verhaal dat door twee personages wordt verteld en door de lezer herkent zal worden.

Programma

19.30 uur Inloop
20.00 uur Welkomstwoord Irene de Cuba van BookIsh Publishers
20.10 uur Inleiding door antropoloog dr. Francio Guadeloupe
20.25 uur Uitreiking 1e exemplaar aan bibliothecaris OBA
20.35 uur Muziekintermezzo met jazzmusicus Delbert Bernabela
20.45 uur Y. Cramer van Caribe Magazine interviewt de auteur
21.00 uur Dichteres Rosabelle Illes leest voor uit het boek
21.10 uur Signeersessie
22.00 uur Sluiting

Toegang gratis
Kaartjes reserveren via www.oba.nl/agenda
Iedereen is van harte welkom!

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter