Recensie van Albert Helman – De stille plantage (Tekst in context)

door Miriam Piters

De eerste schrijver uit Suriname die bekendheid kreeg in Nederlandse literaire kringen was Albert Helman. De historische roman De stille plantage uit 1931 werd een bestseller. Het verhaal speelt in de periode voor de afschaffing van de slavernij. De Franse hugenotenfamilie De Morhang uit Nantes vlucht via Nederland naar Suriname. Op het schip naar de West geeft de pater familias, Raoul, al blijk van zijn idealen als hij in gesprek raakt met de kapitein van het schip.

De Surinaamse auteur, musicus, taalkundige, historicus, journalist en politicus Lou Lichtveld – beter bekend onder het pseudoniem Albert Helman – wist een overweldigende lijst van publicaties op te bouwen in zijn leven (1903-1996). Veel ervan verdween inmiddels uit het zicht. Samen met de Neerlandica Henna Goudzand Nahar zorgt de hoogleraar Nederlands-Caraïbische Literatuur Michiel van Kempen er nu voor dat in ieder geval Helmans roman De stille plantage nog aandacht kan krijgen in het onderwijs. Nederlandstalige letteren voor gevorderden.

door Marc van Oostendorp

De slavernij is nauwelijks een onderwerp, in de Nederlandse letteren. Ja, het lot van de Javaan – maar die had tot op zekere hoogte zichzelf nog in bezit. Maar over wat er in de west gebeurde, daarover hebben de gouden pennetjes van het Nederlandse schrijversgilde altijd gezwegen.

Behalve het pennetje van Albert Helman: zijn roman De stille plantage uit 1931 was zo’n beetje de eerste en is geloof ik nog altijd het beroemdste boek over de slavernij in Suriname. Onlangs verscheen er een deeltje Tekst in context over het boek, met fragmenten uit ieder van die hoofdstukken en allerlei soorten achtergrondinformatie, bedoeld voor gebruik op de middelbare school.

Uitslag, bekend gemaakt in de Oude Lutherse Kerk, Amsterdam, 23 november 2019, van de essaywedstrijd Heilzame verwerking van het slavernijverleden voor ‘wit’ en ‘zwart‘, uitgeschreven door het NiNsee (Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis), de Evangelisch-Lutherse Gemeente Amsterdam, de Evangelische Broedergemeente Amsterdam Stad & Flevoland, met medewerking van de Werkgroep Caraïbische Letteren.

Wit aan Zet 10: Wat leren kinderen op een subtiele wijze over sociaal-maatschappelijke thema’s zoals gender en etniciteit? Op maandag 25 november is dat de vraagstelling in een panelgesprek in Pakhuis De Zwijger, Amsterdam.

Op 8 november j.l. verscheen een editie van de eerste historische roman over de slavernij in het Nederlands: De stille plantage van Albert Helman. Het is de eerste editie van een postkoloniale tekst in de reeks Tekst in context, die zich richt op de hogere klassen van Havo en VWO. Daarmee doet Helman zijn intrede naast Hooft, Vondel, Bredero, Hildebrand en andere klassieken uit de Nederlandstalige literatuur.

300 Jaar slavernijverleden werkt door in de belevingswereld van alle betrokkenen en is deel van de culturele erfenis van de Nederlandse samenleving. Deze erfenis is van invloed op de manier waarop ‘zwart’ en ‘wit’ zichzelf en elkaar zien als onderdeel van de maatschappij.In 2013 sprak de Raad van Kerken in Nederland over de schuld van kerken bij het “in stand houden en (ook theologisch) legitimeren van de slavenhandel” en benoemde dit als “een vorm van onrecht, die doorwerkt tot in de huidige generatie toe, waar een deel van onze samenleving is gebouwd op misbruik van anderen.” Op een symposium willen de Evangelisch-Lutherse Kerk en de Evangelische Broedergemeente, samen met NiNsee en de Werkgroep Caraïbische Letteren nagaan hoe dit gemeenschappelijke slavernijverleden positief kan worden verwerkt.

Het debat rond Zwarte Piet wordt al sinds de jaren 60 gevoerd. Hoe kijken de verschillende generaties terug op hun protest?

De poëzie en politiek van zwangerschap

Zwangerschap brengt een diepe transformatie met zich mee. Het feit dat één mens langzaam twee wordt is een fundamenteel vervreemdend gegeven. Wat is het effect van het dragen en ter wereld brengen op een vrouw? Hoe kunnen we deze transformatieve ervaring filosofisch begrijpen? Is de begeleiding van zwangerschap in de geboortezorg en maatschappij wel menselijk en betekenisvol genoeg? read on…

Als we eerlijk zijn, weten we dat het Sinterklaasfeest in zijn huidige vorm onhoudbaar is. Maar wat nu? Tijdens ‘Een eerlijk avondje’ zal Perdu onderzoeken hoe nieuwe culturele productie [???] bijdraagt aan de verbeelding van een ander Sinterklaasfeest. Hoe kunnen schrijvers en kunstenaars gebruik maken van de nieuwe situatie om na te denken over nieuwe verhalen en hoe die verteld kunnen en moeten worden? Een avond over nieuwe kansen. read on…