blog | werkgroep caraïbische letteren
Posts tagged with: Garvey Marcus

Moeder Brunswijk gekroond tot Queen Mother

Het koninklijk bezoek van de Royals uit verschillende delen uit Africa aan Suriname, is donderdag feestelijk afgesloten te Moengotapu, in het district Marowijne. Bij deze feestelijke aangelegenheid waren er verschillende hoogtepunten.

read on…

African Redemption

The Life and Legacy of Marcus Garvey
in Rialto, Amsterdam, 24 mei 2023

Aangrijpend portret van Marcus Mosiah Garvey, belangrijk burgerrechtenleider en een van ‘s werelds grootste pan-Afrikanisten.

read on…

Medardo de Marchena

Op 1 juli [2021] verschijnt: Medardo de Marchena; Een gevaar voor rust en veiligheid van het gebiedsdeel Curaçao bij uitgeverij In de Knipscheer in Haarlem.

Op 1 juli 1863 werd voor de Antilliaanse eilanden de slavernij afgeschaft, waarmee de Afro-Antilliaanse emancipatie een motiverende impuls kon worden gegeven. Ruim vijfenzestig jaar nadien constateerde Medardo de Marchena dat er van die emancipatie absoluut niets terecht was gekomen.

read on…

Meet Marcus Garvey

He is one of the greatest figures of African liberation and the custodial hero of Pan-Africanism. read on…

Why Caribbean History Matters

by Lillian Guerra

Over the years, I have had dozens of conversations on the question of whether Caribbean history “really matters” and for whom it matters. I’ve heard the region’s history dismissed due to the relative size of Caribbean societies, historians’ supposedly excessive preoccupation with slavery, and a questioning of what lessons can be learned from such allegedly dysfunctional societies. read on…

Marcus Garvey

door Sandew Hira

Afgelopen week kreeg ik een geweldig cadeau van Mitchell Esajas, de voorzitter van de New Urban Collective, een multiculturele jongerenorganisatie in Nederland. Het was een boek van Marcus Garvey (1887-1940) getiteld Message to the People. The Course of African Philosophy.
Garvey is één van de meeste onderschatte intellectuelen in de geschiedenis van het kolonialisme. Zijn levensverhaal is één van grote prestaties en een enorme tragiek.
De man heeft in de eerste helft van de 20ste eeuw de grootste zwarte organisatie ter wereld opgebouwd met één miljoen leden. Zijn Universal Negro Improvement Association (UNIA) had overal waar er zwarte gemeenschappen waren, afdelingen en contacten. In de Surinaamse kranten van de jaren twintig werd regelmatig bericht over de UNIA. Het Koloniaal Nieuws- en Advertentieblad Suriname van 26 januari 1923 bijvoorbeeld, schreef over een lezing van Dr. Tobitt, de hoge commissaris van de UNIA voor de West Indies, in theater Thalia waar portretten van de Koningin en Marcus Garvey zouden worden onthuld. Het blad van de UNIA – Negro World – had een wereldwijde verspreiding en was ook bekend in Suriname.
De tragiek van Garvey was dat hij in staat was om een geweldige beweging op te bouwen met een diepgaande invloed op de geest van veel zwarte emancipatiebewegingen, maar hij is niet in staat gebleken om zijn enorme organisatie tot een permanent monument van de panafrikanistische beweging te maken. Hij is kapot gemaakt door de Amerikaanse overheid. Garvey was een immigrant uit Jamaica, die in New York zijn beweging opbouwde en uiteindelijk door de Amerikaanse regering in de gevangenis werd gezet en later het land werd uitgezet.
Zijn invloed is groot geweest. De erkenning daarvoor buiten een kleine groep in de zwarte gemeenschap is onterecht heel klein. Zo is het lied van Bob Marley – Redemption Song – direct geïnspireerd door een speech van Garvey uit 1938 waarin hij zei: “We are going to emancipate ourselves from mental slavery because whilst others might free the body, none but ourselves can free the mind.” De vader van Malcolm X was een fervente aanhanger van Garvey. Malcolm zei over Garvey: “Marcus Garvey was the one who gave a sense of dignity to the black people in this country. He organized one of the largest mass movements that ever existed in this country.”
Ik heb me altijd afgevraagd hoe je een organisatie opbouwt met één miljoen leden onder zwarte mensen zonder één cent witte subsidie. Het boek dat Mitchell me cadeau gaf bevat het antwoord. Het is een fascinerend werk. Garvey had een universiteit opgezet waar hun kaders werden getraind. Het boek bevat de lessen uit dat curriculum.
Het bevat adviezen die soms hilarisch zijn in hun eenvoud, maar je treffen door hun scherpe analyse. Hier zijn enkele citaten.
Garvey hamerde op het belang van studie en kennisverwerving: “Lees minstens 4 uur per dag. Lees ´s avonds, als je terugkomt van je werk. Als je gaat slapen, dan wordt kennis in je onderbewustzijn geplaatst. Ga nooit zonder te lezen naar bed. Als je op reis bent, neem een boek mee, zodat je kunt lezen. Als je op iemand wacht, zorg dat je een boek bij je hebt, zodat je wat kunt lezen. Lees 1 boek per week. Dat zijn 52 boeken per jaar, en 260 in 5 jaar. Boeken zijn je beste gezelschap. Koop boeken. Iedere keer als je geld uitgeeft aan iets frivools of onzinnigs, bedenk dat je daarmee een boek had kunnen kopen. Leen geen boeken uit, want je krijgt ze nooit terug. Laat mensen niet in jouw afwezigheid in je boekenkast neuzen. Je zult merken dat er boeken verdwijnen. Wees voorzichtig met boeken die door witte mensen geschreven zijn. Ze zijn niet geschreven ten voordele van zwarte mensen, maar altijd om de misdaden van witte mensen goed te praten.” Zit wat in.
Over leiderschap: “Een leider zonder volgelingen is geen leider.” Helder, nietwaar.
“Om volgelingen te hebben moet je als leider beter zijn dan je volgelingen. Je moet meer kennis en inzicht hebben. Je kunt alleen leiden als mensen respect voor je hebben.” Nu komt het. De man heeft aandacht voor details: “Je moet schoon zijn en niet slordig. Je haar moet goed zitten. Je tanden moeten verzorgd zijn. Je schoenen en kleding moeten netjes zijn. Als je slordig bent, denken de mensen dat het geld dat je verdient uitgegeven wordt aan rotzooi in plaats van een goede presentatie van jezelf.” Zo had ik het nog niet bekeken.
Het volgende kan ik hartgrondig ondersteunen: “Vertel nooit een leugen. Als die ontdekt wordt, vertrouwt niemand je meer. Niemand vertrouwt een persoon voor de tweede keer. Een leider kan zich nooit inlaten met zaken die immoreel zijn.” De man is een kenner van de mens, want hij zegt: “Als je iets doet waarvan je weet dat het moreel en sociaal verwerpelijk is, doe het gewoon niet. Maar als je het toch doet, zorg dat niemand het weet, want als mensen het komen te weten dan gaan ze geen respect voor je hebben.”
Hij vervolgt met zijn adviezen: ”Wees altijd een gentleman. Iedere keer als je je als een varken gedraagt, verlies je een vriend. Blijf glimlachen in het openbaar, ook al is je moeder net gestorven. Als je boos bent op de wereld, zal de wereld boos zijn op jou. Niemand is verplicht om je gelukkig te maken, dus als je verdriet hebt, houd het voor jezelf. Leiders zijn geen kinderen, dus moeten ze zich ook niet als kinderen gedragen. Wees serieus, maar niet zuur.” Dat laatste is een goeie: wees serieus, maar niet zuur.
Zijn adviezen over spreken in het openbaar zijn heel bijzonder. Hij legt het basisidee uit: ” Het idee achter spreken in het openbaar is dat mensen je begrijpen.” Veel mensen begrijpen dit niet.
Hij legt uit: “Praat in korte zinnen. Mensen onthouden geen lange zinnen. Sta niet op één plek als een mummy. Leg emotie in je stem en laat je lichaam meegaan in die emotie met je handen, voeten en ogen. Praat met enthousiasme over je onderwerp. Om dat te kunnen moet je wel goed weten waarover je praat. Kijk naar je publiek. Als je de waarheid vertelt, gaat het publiek dat voelen. Als je een spreker ziet kijken naar het plafond of weg van het publiek, dan weet je dat hij leugens aan het vertellen is. Om goed te kunnen spreken moet je goed gegeten hebben, maar niet teveel want met een overvolle maag kun je niet goed praten. Praat nooit met een hongerige maag, want je kunt flauwvallen en doodgaan zonder je speech af te maken. Belangrijk bij spreken in het openbaar zijn je tanden – zorg dat ze schoon zijn en goed verzorgd – schone neusgaten en een gezonde borst. Je longen moeten goed zijn. Eet daarvoor minimaal één ei per dag, niet hardgekookt, maar zacht of liefst rauw als je ertegen kan. Zorg dat je een glas water hebt tijdens het spreken. Spreken met een droge keel gaat lastig, omdat je woorden dan monotoon worden en het effect op je publiek verloren gaat. Over het tijdstip. Geen lange speeches na 22.00 uur. Mensen zijn moe en willen naar bed.” Hier praat een deskundige uit de praktijk.
Over karakter van leiders: “Het belangrijkste kenmerk van karakter is eerlijkheid. Mensen hebben een hekel aan leiders die niet eerlijk zijn. Leen nooit geld van anderen. Als je geld leent, betaal het zo snel mogelijk terug. Als je draalt met terugbetalen, verlies je het vertrouwen van mensen. Ze geloven niet dat je eerlijk bent.
Het belangrijkste in je leven is je goede naam. Ga niet om met mensen met een slechte naam. Als je dat doet, wordt je eigen naam bezoedeld.
Als je omgaat met mensen van het andere geslacht, wees consistent daarin. Ga niet steeds met verschillende mensen van het andere geslacht naar sociale bijeenkomsten. Als een leider moet je nooit flirten. Het tast je serieusheid aan. Mensen met een lage moraal produceren kinderen met afwijkingen. Het is net een overdraagbare ziekte.
Baad minimaal een keer per dag. Leiders die vies ruiken, stoten mensen af. Eet niet als een varken, ook thuis niet. Als je op een sociale bijeenkomst bent en je bent gewend als een varken te eten dan ga je jezelf niet kunnen bedwingen in het openbaar.” Dát zijn nou praktische adviezen waar je iets aan hebt.
Dit boekje verklaart waarom Garvey’s beweging zo groot kon worden. Garvey werkte vanuit een beweging die opgebouwd werd met offers van leden die respect hebben voor leiders. Zijn beweging werd opgebouwd met centen, stuivers en guldens van honderdduizenden hardwerkende mensen. Dat was alleen mogelijk door duizenden leiders te trainen die het respect konden verdienen van deze hardwerkende zwarte mensen. Zijn boodschap was al krachtig: zwart bewustzijn, zwarte trots, emancipate yourself from mental slavery. Maar zijn filosofie over leiderschap, organisatie en management zijn minstens zo belangrijk.
Er is een ander soort leiderschap dat haar achterban misleidt en bedriegt. Dat soort leiderschap houdt zich staande door middel van macht. Garvey heeft nooit staatsmacht gehad of macht in de algemene instituties van de samenleving. In zekere zin is zijn handleiding een tegenhanger van het boek van Machiavelli (De Prins) die uitgaat van de basisgedachte dat een leider liever gevreesd dan geliefd moet zijn.
Ik heb genoten van het boek en kan het iedereen aanraden. Het verhaal van Garvey en zijn beweging zou onderdeel moeten zijn van het onderwijscurriculum. De man en zijn beweging verdienen het. En onze generatie kan er veel bij winnen.
[uit Starnieuws, 20 januari 2014]

De stuitende logica van Dr. Umar Johnson

Dr Umar Abdullah Johnson:
 
“Black MALE gene = white MALE gene ”disappearance” and white men know this and hate us for it. you black man is the most powerful in the world just know you have sex with a white woman you can remove the white man and he can do nothing about it. it is superior. and we can have sex with white women against their will, not that we need. white men feel threatened by the power every day. remember whether whites say about parts then you know that your gene strength will always be greater than whites power. if you do not encounter some sex innocent and natural. YOU SO OVERLEN BLACK MAN REMEMBER THE whenever THAN WHITE MAN SAYS YOU CAN NOT SOMETHING. HE IS AFRAID GET YOUR TOTAL overshadowing GENETIC POWER. BE HAPPY WHEN YOU SEE A WHITE MAN AND THINKING THE POWER YOU. MERRY X-MAS ALL.”
[December 24, 2013; cited from Facebook]
 
 
 
door Quinsy Gario
Er is een ophef ontstaan over de komst van Dr. Umar Johnson. Een lezer stuurde ons een tekst toe waarin de achterhaalde ideeën en stuitende logica achter het wereldbeeld van Johnson bloot werd gelegd en hij heeft gereageerd. Ook al bevestigde hij alle punten die naar voren werden gebracht en aangeeft bepaalde mensen rechten te onthouden, wil men hem nog steeds hier naar toe halen onder het mom van ‘sommige dingen zijn wel bruikbaar van wat ie zegt’.
En daar zit ‘t hem in voor mij. Johnson stelt namelijk een wereld voor waarin mensen uit de Afrikaanse diaspora afgesloten zijn van de rest van de wereld en navelstaarderig naar binnen gekeerd zijn. De dingen die hij zegt zijn dan ook geïnformeerd door een achterliggende logica van patriarchale Afrikaanse superioriteit. Het is een overcompensatie net als de hyper mannelijkheid tentoongesteld in sommige nummers van zwarte mannen. Door niet erkend te worden als gelijkwaardig door witte mannen gaan ze over de top hun mannelijkheid botvieren op de wereld om hen heen. Zijn beelden over de geschiedenis zijn dan ook voorstellingen die vanuit een gefantaseerde toekomst op het verleden worden geprojecteerd.  En die toekomst probeert hij mogelijk te maken door in het hier en nu de wereld over te gaan en uitsluiting te verkondigen.
Het Afrika dat hij voorstelt, een waarbij bijvoorbeeld voor de komst van het kolonialisme er geen seksuele relaties werden onderhouden tussen mensen van dezelfde sekse, heeft nooit bestaan. Hij gebruikt zelfs het ‘maar ik heb een … vriend dus ik kan niet tegen ze zijn’ argument om zichzelf te verdedigen tegen de ontmaskering van zijn homofobe uitspraken. Waar hebben we die eerder gehoord de afgelopen tijd? Jack Spijkerman en de zwarte piet apologeten die hun racistische uitspraken verdedigden door hun ene donkere vriend of vriendin aan te halen. Teruggaan naar een 40 jaar oude en achterhaalde versie van het Amerikaanse handboek voor psychiaters geeft dan ook aan dat hij niet op de hoogte is van de huidige ontwikkelingen. Homoseksualiteit eerst een psychische stoornis en daarna een levensstijl noemen toont aan dat hij zit te zoeken naar een reden om de liefde van mensen voor iemand uit dezelfde sekse af te keuren. Er komen immers geen nieuwe zwarte lichamen uit die liefde en samenkomst.
Puttend uit fictieve denkbeelden stelt hij een gemeenschap voor waarbij vrouwen slechts dienen om kinderen voort te brengen. Het gaat hem dan ook om de creatie van een massa dat met hun aantal alleen veranderingen teweeg kunnen brengen. Wat is het verschil tussen dat en de koloniale mentaliteit dat ook veel zwarte lichamen nodig had voor het draaiende houden van het plantagesysteem? Vrouwen die hun eigen handelingsvermogen en denkvermogen inzetten worden afgedaan als pionnen van de witte gevestigde orde. In de wereld die hij schetst zijn vrouwen broedmachines zonder inspraak over hun lichamen. Zwarte vrouwen zijn mensen van vlees en bloed die je moet respecteren en niet reduceren tot een fetisj object, zoals hij doet door ze godinnen te noemen, en vervolgens niet willen dat ze zichzelf academisch of professioneel ontplooien.
Terwijl Johnson de schrijver van het stuk probeert af te doen als iemand die hem kwaad aan doet bevestigt hij alles.
Hij beroept zichzelf constant op familie en bloedverbanden, maar geboren worden binnen een bepaalde familie maakt je niet zalig. Dat hij zegt een afstammeling van Frederick Douglas te zijn doet het lijken alsof hij niet slechts op basis van zijn eigen argumenten beoordeeld hoeft te worden. Dat hij vervolgens alsnog die voorouders wegzet als pionnen van de witte gevestigde orde is verontrustend. Zijn eigen interne logica en historisch besef klopt ook niet omdat miscegenation in veel plekken tegen de wet was. Nu ook een complot zien van de Chinese overheid om de grondstoffen in Nigeria via biraciale kinderen weg te sluizen is ronduit belachelijk. Ze kunnen het grond gewoon kopen zoals ze in de rest van Afrika aan het doen zijn. Biraciale kinderen tussen aanhalingstekens plaatsen is dan ook een vorm van tekstueel geweld.  Hij zet hen zo namelijk nog steeds weg als niet normaal. De puurheid van iemands raciale achtergrond constant aanhalen iseugenics bedrijven en loyaliteit is niet af te leiden uit iemands genen.
Terwijl Johnson de schrijver van het stuk probeert af te doen als iemand die hem kwaad doet bevestigt hij alles. Het aankaarten van problemen moet ons doen inzien om oplossingen te bedenken en niet de verkondigers ervan af te doen als bedreigingen. Wanneer mensen handelingen uitvoeren die geïnformeerd zijn door witte superioriteit dan moet je de handeling ter discussie stellen en niet op de man af iemand wegzetten als een gevaar. Dan toon je de zwakte van je eigen argumentatie.
Ik erken het gevoel van stagnatie in het huidige racisme debat. Maar dat gevoel kan je krijgen als je alleen naar zwarte piet kijkt. De opkomst van 39 met rijst toont dat het racisme debat juist aan het verbreden en verdiepen is. Ik erken de noodzaak voor een volgende stap. Maar laten we onszelf niet verlagen tot tribal denken waardoor we verder afgesloten worden van de huidige samenleving. De volgende stap is het bundelen van krachten voor een gedeelde politiek en socio-economisch doel en niet een raciaal doel. Laten we onszelf niet weer verdelen en wegstoppen in raciale enclaves. Ik erken de drang naar kennis. Maar laten we ervoor zorgen dat we niet onze hoofden vullen met  ideeën waar we onszelf mee voor de gek houden. Er zijn genoeg boeken van onder andere Frank Dragtenstein die ons meer over het Nederlands verleden kunnen vertellen dan iemand die net als Coca Cola onderdeel is van het Amerikaanse cultureel imperialisme.
Ik heb al eerder geschreven dat er nu veel mensen zijn die een slaatje uit de Zwarte Piet discussie proberen te slaan. Laten we ervoor zorgen dat wij niet investeren in iemand die ons voor zijn eigen karretje probeert te spannen. Juist nu moeten er hier in Nederland interetnische en interculturele koppelingen gemaakt worden om zo gezamenlijk racisme te bestrijden. Je eigen achtergrond als superieur willen zien verlamt het broodnodige contact. Wil je in de discussie investeren neem dan een abonnement op ZAM Magazine, plaats een advertentie bij MART Radio, wordt lid van Vereniging Ons Suriname of doneer aan The Miss Kitty Show. In tegenstelling tot deze man hebben zij keer op keer bewezen het beste voor ons allemaal voor te hebben.
[van Quinsy Gario’s blogspot Roet in het Eten]

Marcus Garvey-dag

door Michel Conci

Het is vandaag de geboortedag van Marcus Garvey. Deze in Jamaica geboren invloedrijke, vroege Black Power activist en zwarte nationalist werd op 17 augustus in 1887 geboren.

read on…

De Kom en Garvey relatief

door Michel Conci

Voor mijn werk bij het KITLV schreef ik een persbericht voor de Neder-L website (elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek) over Anton de Kom en diens werk Wij slaven van Suriname (1934). Dit was in ‘t bulletin van de site van april 2010, naar aanleiding van de ook op de Caraibisch Uitzicht besproken aflevering van het tijdschrift OSO (april 2010). Klik hier voor het bericht op Neder-L. Een goede manier om OSO en KITLV te promoten/onder de aandacht te brengen. Dat was natuurlijk het doel.

Zoals het een professional behoort te betamen probeerde ik een correcte, zorgvuldige, en goed leesbare tekst te schrijven. In ieder geval koos ik mijn woorden zorgvuldig, en ik heb het herhaaldelijk gelezen.
Ik wil nu één zin eruit halen waarbij ik Anton de Kom niet alleen in een breder Surinaams of historisch kader plaatste, maar tevens in een breder Caraïbisch kader. Het betreft de zin:
Als aanklacht tegen koloniale onderdrukking en slavernij, pleitte de schrijver Anton de Kom verder voor zwart zelfbewustzijn, organisatie, en proletarische eenheid. Met zijn aanklachten was De Kom er relatief vroeg bij en past daarom in het rijtje van Caraïbische voorvechters van bevrijding en zelfrespect, zoals Marcus Garvey, C.L.R. James, Eric Williams en Aimé Césaire”.

Er relatief vroeg bij” klinkt genuanceerd en is ook zo bedoeld. Woorden als “relatief” – Wikipedia-beheerders/redacteuren noemen dergelijke termen hardvochtig “weasel words” – ondermijnen de stelligheid van het geschrevene, waardoor de tekst wat minder pakkend wordt, maar in een wetenschappelijke context leek mij dat minder bezwaarlijk.
Bovendien is het correct. Kenners van de Caraïbische geschiedenis zullen weten dat sommige van de genoemde namen er zelfs – hoewel niet veel – “later” bij waren: hun emancipatorische, zwart bewustzijn “standaard” werken verschenen later dan Wij Slaven van Suriname van De Kom.

Interessant is echter dat De Kom op zijn beurt meldde beïnvloed te zijn door Marcus Garvey. Deze was er wel “eerder bij”. Garvey leidde een volksbeweging van zwarte Amerikanen in de VS die snel groeide vanaf ongeveer 1917, met internationale vertakkingen (ook in Suriname). Garvey’s organisatie – de Univeral Negro Improvement Association (UNIA) – wees qua naam al op het internationale karakter en oogmerk ervan. Op de beïnvloeding van De Kom door Marcus Garvey – hoewel zeer interessant – ga ik hier verder niet in. Dat kunnen anderen beter onderzoeken of inschatten op basis van reeds verricht onderzoek.

Marcus Garvey wilde de positie van zwarten in de Amerika’s verbeteren door organisatie, het vergroten van zelfrespect, maar ook door middel van een focus op het moederland Afrika: dat moest bevrijd worden van kolonialisme om een plek te worden waarnaar de zwarten konden terugkeren (repatriëring), en om als machtsbasis in de wereld te dienen. Garvey heeft zeker analytisch nagedacht over de geopolitieke component hiervan, zodat het niet alleen als een romantische droom betiteld kan worden.

Als reggae-fan kwam ik de naam Marcus Garvey al vaker tegen in reggae-teksten: Bob Marley, Burning Spear, Culture, Mighty Diamonds en andere artiesten verwezen naar Garvey, die overigens ook een national hero van Jamaica is. Zijn rol in het leiden van zwarte mensen, pleiten voor terugkeer naar Afrika, en zwart zelfrespect werd mij al jong in grote lijnen duidelijk, ook door achtergrondinformatie (toen nog via de openbare bibliotheek in plaats van Internet).
Die persoonlijke interesse – los ook van het professionele – bleef bij mij, mede door mijn gebleven interesse (vooruit: liefde) voor reggaemuziek en Rastafari-gerelateerde thema’s.

Een zeer goed leesbare biografie van Marcus Garvey verscheen in 2008, ‘Negro with a hat: the rise and fall of Marcus Garvey’ door Colin Grant, een Brit van Jamaicaanse afkomst. Ik heb dit boek met veel plezier gelezen. Grant heeft een plezierige, verhelderende schrijftrant met een subtiel gevoel voor humor en ironie. Hij plaatst Garvey’s leven en activiteiten naar mijn idee goed in verschillende contexten. Hoe Garvey als Jamaicaanse immigrant in de VS vanaf 1917 een grote beweging van zwarten in de VS kon leiden, zijn ambitieuze plannen en ondernemingen die soms mislukten, inhoudelijke en persoonlijke conflicten met andere zwarte en gekleurde leiders als W.E.B. Dubois. Zijn visie op andere stromingen in de tijd (wit racisme, maar ook communisme, gelijke rechten in de VS, de arbeidersbeweging etcetera). Dit alles levert fascinerende informatie op, en een goed beeld van tegenstellingen.

Het zegt echter ook veel over de persoon Marcus Garvey, en het pleit voor de biograaf Grant dat hij die persoonlijke aspecten geenszins schuwt. Je komt veel over Garvey als persoon te weten en niet alleen als ideoloog of “denker”. Die zaken scheiden krijgt immers al snel iets onechts.
Aandacht geeft Grant aan Garvey’s vroege jeugd in het Jamaicaanse stadje St Ann’s Bay, armoede, contacten, hoe hij veel kon lezen in bibliotheken. Zijn latere vertrek naar de hoofdstad Kingston, en nog latere reizen door Centraal-Amerika, het Caraïbisch gebied, en meerdere Europese landen. Hoe al dit hem levenslessen bood en zijn denkbeelden deed vormen. Het deed Garvey vooral de noodzaak inzien van een verbetering van de internationale positie van onderdrukte zwarten.

Zoals elk mens herbergde Garvey verder ook tegenstrijdigheden en twijfels in zich, “blinde vlekken” en wellicht ook obsessies. Hij kon ook af en toe wantrouwend, rancuneus of verongelijkt zijn, ondanks zijn streven naar een zekere rationaliteit. Juist dit maakte hem menselijker en dus sympathieker als persoon. En begrijpelijker. Zijn fulmineren tegen Europees kolonialisme liet bijvoorbeeld onverlet dat zijn onderwijs in Jamaica – wat hij dus meekreeg – wel erg Brits-koloniaal en Eurocentrisch was. Jamaica was toen immers nog een Britse kolonie. Garvey werd daar onvermijdelijk door beïnvloed, maar groeide er ook overheen. Hij bewonderde in zekere zin Napoleon Bonaparte, maar later ook Toussaint Louverture. Hij respecteerde echter ook blanke “self-made men”, zelfs met dubieuze denkbeelden, zoals Henry Ford.

Dat ongrijpbare komt goed over in het boek. Een vat vol tegenstrijdigheden was Garvey wellicht te noemen. Dit stond echter los van zijn constante redeneringen op een aantal belangrijke punten.

Rastafari-aanhangers, voor wie Garvey als een belangrijke profeet geldt, waarderen de meeste van zijn acties en ideeën, maar zullen sommige acties en uitingen wellicht minder waarderen. Garvey was eerst lovend over de in 1930 gekroonde Ethiopische keizer Haile Selassie, ook als voorbeeld voor zwart Afrika, en zei dat deze waardige vorst veel gunstiger afstak dan de Italiaanse fascistische leider en “bully” Mussolini, die Ethiopië in 1935 bruut binnenviel. Later echter werd hij kritischer over Selassie en bekritiseerde zijn slappe houding tegenover Mussolini’s invasie, en het feit dat Selassie zich teveel verbond met Europese leiders en te weinig breder zwart en Afrikaans verzet organiseerde. Het deed hem zelfs positieve opmerkingen over de “bully” Mussolini maken, die tenminste “manhood” toonde met de invasie.

Er zullen ook Rastafari zijn die Garvey’s aanhangen van het rooms-katholicisme niet helemaal zullen kunnen volgen, hoewel Garvey tegelijkertijd ook kritisch was en bleef over de “blanke” geschiedvervalsing en interpretatie van het Christendom.

In de VS leidde zijn waardering voor de “eerlijkheid” (open in plaats van verborgen racisme) van de Klu Klux Klan (en verwante racisten) tot onbegrip bij een deel van de zwarten. Garvey zou zelfs een ontmoeting hebben gehad met de Klu Klux Klan-leider voor een “mutually beneficial” geografische scheiding van wit en zwart.

In zijn persoonlijk leven waren er echter relatief weinig wangedragingen bekend geworden. Zelfs in die mate dat FBI-leider J. Edgar Hoover – hevig op zoek naar iets illegaals om de lastpost Garvey op te kunnen pakken – tot zijn frustratie niets onwettelijks vond om de man zonder VS-paspoort (hij was Brits onderdaan) te kunnen arresteren en uitzetten naar Jamaica. Dat lukte pas in een later stadium.

Garvey was twee keer getrouwd met intellectuele en zelfstandige vrouwen (wat naar mijn idee voor hem pleit) – ook uit “de beweging” – en het eerste huwelijk ging mis. Conservatieve, Victoriaanse huwelijkswaarden waren er nog wel bij Garvey tijdens het eerste huwelijk, maar dat is een klein, en gezien zijn opleiding begrijpelijk defect. Het machodenken bij Garvey leek al met al – in tekst en daad – relatief beperkt, ondanks zijn prijzen van “manhood” bij dubieuze mannen als Mussolini.

Werk en “the Black cause” gingen bij Garvey echter wel vaak voor het gezin en ook andere familie. Men vond bijvoorbeeld in Jamaica dat Garvey te weinig voor zijn verarmde, ouder wordende vader in Jamaica zorgde, financieel gezien. “Mijn vader heeft ook niets voor mij gedaan”, was zijn verontwaardigde respons. Wellicht onbehoorlijk in conservatieve oren, maar wel weer menselijk.

Zijn moeder was voordat Marcus migreerde al overleden: aan een hersenbloeding. Daaraan zou ook Marcus later zelf overlijden, op 52-jarige leeftijd, in 1940. Garvey woonde toen zo’n vijf jaar in Londen en zijn invloed was inmiddels beperkter.

Na zijn opsluiting in en later (in 1927) uitzetting uit de VS (uiteindelijk gepakt op “mail fraud”), ontplooide hij wat initiatieven in Jamaica, richtte een politieke partij op, maar bereikte minder dan hij wilde. Hij werd ook tegengewerkt. Hij verhuisde toen maar naar Londen, in 1935.

Hij had toen echter al vele mensen beïnvloed, en het zwart bewustzijn en Pan-Afrikaanse denken doen toenemen. Die invloed bleek blijvend en wereldwijd: bij Malcolm X, Martin Luther King, Kwame Nkrumah, onafhankelijkheidsbewegingen in Afrika, sommige sociale bewegingen in het Caraïbisch gebied, de Rastafari, maar ook dus Anton de Kom die naast door communisme (waar Garvey minder in geloofde) eerder al door Garvey was beïnvloed..

Deze biografie van Garvey, getiteld Negro with a hat (de wat merkwaardige titel wordt al lezende verklaard), van Colin Grant, is hoe dan ook een aanrader. Het geeft een goed beeld van zowel een interessante intellectueel, een historisch vernieuwend en invloedrijk gedachtegoed, alsmede van een boeiende persoonlijkheid.

Boekgegevens:

Negro with a hat: the rise and fall of Marcus Garvey: Colin Grant . – 530 p. – Oxford : Oxford University Press, 2008. ISBN: 0-19-536794-4, 978-0-19-536794-2

[ook op http://michelconci.blogspot.com/]

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter