Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Ferrier Johan
Johan Ferrier: een onderwijzer en gentleman in de Surinaamse politiek
door Peter Sanches
Op 4 januari 2010 stierf Johan Ferrier (99): de eerste president van Suriname. Peter Sanches werkte aan een speciaal cadeau voor de 100ste verjaardag van Ferrier: het Grote Anansiboek. Want behalve onderwijzer en president van Suriname was Ferrier ook een meester-verteller van Anansiverhalen.
Helder en monter van geest is hij als ik hem ontmoet tijdens de jaarlijkse herdenking van de 8 december-moorden in de Mozes en Aaronkerk in Amsterdam, nog geen maand geleden. Voor een 99-jarige loopt hij erbij als de beste reclame voor goede gezondheid. Ik kon toen niet weten dat ik – en veel van de andere aanwezigen – hem die avond voor de laatste keer levend zouden zien. Maandagmiddag om 13.00 uur rinkelt mijn mobieltje. Een nicht van Johan Ferrier is aan de lijn en zegt: ‘Gecondoleerd’. Ik snap haar niet, want het kwartje valt niet onmiddellijk. Zij zegt voorzichtig: ‘Weet je het nog niet…?’ Dan begint mij te dagen dat Johan Ferrier op 4 januari het aardse voor het hemelse heeft verwisseld.
Anansiboek 
De emoties steken even de kop op. Want ik ben vanaf november 2008 als redacteur nauw betrokken bij het samenstellen van een speciale editie van zijn Grote Anansiboek. De verhalen zijn allemaal door hem geschreven. Op zijn 100ste verjaardag op 12 mei 2010 zou het hem feestelijk worden aangeboden door zijn kinderen en kleinkinderen, om de verjaardag van hun ‘papsie’ (zo wordt hij door hen genoemd) op een bijzondere manier te vieren. Met een speciaal voorwoord van de Surinaamse president Ronald Venetiaan en de Nederlandse premier Jan-Peter Balkenende. Ik heb me heel even verdrietig gevoeld na het nieuws. Maar dat was snel over. Want Johan Ferrier heeft een rijk en goed leven gehad. Hij is nu gaan rusten, zoals Surinamers dat zeggen. Het is absoluut een welverdiende rust na meer dan 80 jaar van harde en noeste arbeid.
Moksikwatra
Johan Henri Eliza Ferrier, zoals hij voluit heet, is een echte ‘moksiwatra’, van gemengd bloed. In zijn afkomst kun je de meeste bevolkingsgroepen die Suriname telt, terugvinden. Dit zal hem later in de Surinaamse politiek goed van pas komen. Zijn ene overgrootmoeder komt in 1873 als contractarbeider uit India met het schip Lalla Rookh in Suriname aan. Zijn andere overgrootmoeder heeft de afschaffing van de slavernij in 1863 nog meegemaakt en vertelt de jonge Johan hier veel over. Van Ma Tante, zoals zij in de familie werd genoemd, hoort hij ook de Anansitories. Verhalen over de schrandere spin Anansi, die met de slaven uit West-Afrika zijn meegereisd naar het Caraïbisch gebied. Ma Tante heeft grote invloed op Johan: hij ontwikkelt zich tot een meester-verteller van de Anansiverhalen. Decennia lang hangen Surinaamse kinderen aan zijn lippen om hem te horen vertellen.
Zijn staat van dienst is indrukwekkend. Op zijn 17de begint hij te werken als onderwijzer. Dat doet hij door de jaren heen op verschillende opleidingen. Hij wordt vakbondsleider en is één van de initiatiefnemers van de Unie Suriname. Als politieke partijen eindelijk worden toegestaan in de kolonie Suriname, is hij een van de medeoprichters van de Nationale Partij Suriname (NPS). Ook dient hij het land als onderwijsdirecteur en vernieuwer, als lid van de Koloniale Staten, minister, minister-president, mijnbouwdirecteur, gouverneur en ten slotte als president.
Boven de partijen
Nog voor het ontstaan van het poldermodel in Nederland creëert Ferrier een eigen poldermodel in Suriname. Van onbesproken gedrag, gerespecteerd en boven partijen staand kan Ferrier in gecompliceerde politieke verhoudingen bruggen slaan tussen de verschillende etnische groepen in Suriname, en verlaat daarmee de koloniale weg van verdeel- en heerspolitiek. Zo lukt het hem in 1969 de toenmalig premier Johan Adolf ‘Jopie’ Pengel ertoe te bewegen om af te treden, en kan hij etnische onlusten in de loop naar de onafhankelijkheid van 1975 bezweren. In 1980 ziet hij de staatsgreep van de militairen onder leiding van Desi Bouterse als een misstap en probeert hij als president van de Republiek Suriname ‘die jongens’ op het pad van respect voor rechtsstaat en democratie te houden. Als dit hem niet lukt en de militairen de grondwet in augustus 1980 buiten werking stellen, vindt Ferrier het tijd om te gaan. Hij kan de denkbeelden en handelswijze van de militairen niet langer verdragen. Hij verhuist met zijn vrouw naar Nederland, maar behoudt voor de rest van zijn leven zijn Surinaamse paspoort en nationaliteit.
Onderwijzer met een missie
Johan Ferrier heeft de functies die hij bekleedde niet als vanzelfsprekend beschouwd, hij vond het een eer zijn ‘land en volk’ te mogen dienen en heeft dit met grote toewijding gedaan. Hij leefde niet in een ivoren toren, integendeel wist hij altijd wat er onder de bevolking speelde. Hoewel hij veel politieke functies heeft bekleed, is hij zijn hele leven in hart en nieren ‘onderwijzer met een missie’ gebleven: hij wilde door middel van educatie en opvoeding zijn volk verheffen, mede als reactie op het feit dat de kolonisator educatie niet nodig had gevonden voor de gewone Surinamer. Het klinkt wat plechtstatig, maar dit was wat Ferrier voor ogen had: de ontwikkeling van zijn land en volk. Het maakte hem tot de staatsman die hij uiteindelijk is geworden. Het maakte ook dat hij altijd balanceerde tussen hoop en zorg als het Suriname betrof. Op momenten dat het moest koos hij zijn woorden zorgvuldig om ‘zijn’ mensen toe te spreken en een hart onder de riem te steken. Zijn speeches waren meestal opvoedkundig van aard, maar nooit belerend van toon, wel altijd enthousiasmerend.
Product koloniale maatschappij?
Volgens critici was Ferrier een product van de koloniale maatschappij en van de lichtkleurige elite die meedeed met de kolonisator. Dit is een kwalificatie die mij te kort door de bocht is en geen recht doet aan zijn inspanningen. Opgegroeid tijdens de koloniale periode zag hij de tekortkomingen, de mogelijkheden en onmogelijkheden van de koloniale maatschappij. Daarom behoorde hij tot een van de initiatiefnemers van het platform Unie Suriname die de leuze ‘Baas in eigen huis’ bezigde. De Unie wilde vergaande autonomie voor Suriname. Ferrier was geen tegenstander van onafhankelijkheid, maar zag dit als een geleidelijk proces, als van een kind, die een ontwikkeling moet doormaken van baby naar volwassenheid. Zo zag hij ook het groeiproces van Suriname. Hij vond dat het land in 1975 nog niet rijp was voor de onafhankelijkheid. Maar toen Den Uyl dreigde de onafhankelijkheid op te leggen, sloeg Johan Ferrier om. Aan de waardigheid van de Surinamer moest men niet komen. Als landskind moest hij in de functie van gouverneur balanceren tussen de belangen van Suriname en die van de Koninkrijksregering en de Koningin in Nederland. Dit was niet makkelijk. Toch ontstond er een warme en persoonlijke band met de vroegere Koningin Juliana en haar dochter Beatrix. Ferrier was in zijn tijd echt een ‘koninkrijksburger’, op zijn gemak in zowel Suriname als Nederland.
Misschien is zijn tekortkoming dat hij te veel gentleman en diplomaat was en geen straatvechter, zoals velen in de politiek. Ik heb Ferrier nooit met modder zien gooien en nooit een onvertogen woord horen zeggen over een andere politicus. Door zijn houding had hij geen politieke vijanden, hooguit tegenstanders. Dit maakte hem voor sommigen tot een kleurloos figuur, maar diegenen die hem hebben gekend, weten wel beter.
Anansitories beginnen altijd met Er tin tin, sigri tin tin. Anansi ben de! Anansi de! Anansi sa tan! Lang, héél lang geleden… was Anansi er! Anansi is er! Anansi zal eeuwig blijven bestaan. Ik eindig met: Johan Ferrier de! Johan Ferrier sa tan! Johan Ferrier is er! Johan Ferrier zal eeuwig blijven bestaan!
[Overgenomen van de site van Wereldjournalisten]
Johan Ferrier overleden
Op 4 januari 2010, is in Oegstgeest overleden Johan Henri Eliza Ferrier, geboren in Paramaribo op 12 mei 1910, padvinderscommandant, laatste gouverneur van het overzzese Rijksdeel Suriname, eerste president van de onafhankelijke Republiek Suriname, en bekend als verteller van Anansitori. Zijn lichaam wordt opgebaard in het gebouw van de Surinaamse ambassade in Den Haag. Zaterdag 9 januari wordt er een dankdienst gehouden in de Koningskerk in Amsterdam die live wordt uitgezonden door de Wereldomroep.
.
Met Mohammed Ali
In 2006 maakte MTNL een portret over Johan Ferrier op zijn 95ste verjaardag. In het portret raakt Ferrier zichtbaar geëmotioneerd wanneer hij over zijn aftreden praat. Een half jaar na de coup van Desi Bouterse restte hem geen andere keus dan zijn presidentschap af te staan en naar Nederland te verhuizen. “Ik zei tegen Bouterse: Ik ben president op grond van de grondwet en ik kan niet accepteren dat Suriname een land gaat zijn zonder grondwet en zonder volksvertegenwoordiging. Als jullie de grondwet absoluut willen afschaffen, betekent dat het einde van mijn president zijn, want ik ben president op grond van die grondwet die jullie weg willen hebben.”
Bekijk het portret hier
Ook spreekt hij zijn dankbaarheid uit naar familie en vrienden, collega’s maar ook n
aar de padvindersgroep, de Ferrier-Oranjedassers padvindersgroep. “Ik ben dankbaar voor de mogelijkheden die me werden geboden om datgene te doen wat nodig was, gedaan te worden, zoals voor de oorlog maar ook in de oorlogsjaren […] Mijn hart ligt in Suriname en leeft nog altijd met de Surinamers mee.”Johan Ferrier, de eerste president van Suriname, is maandag 4 januari overleden. Ferrier overleed ‘s nachts in zijn woonplaats Oegstgeest. Hij is 99 jaar geworden. Zijn lichaam wordt opgebaard in het gebouw van de Surinaamse ambassade in Den Haag. Wanneer hij begraven wordt, is nog niet bekend gemaakt. Aanstaande zaterdag is er een dankdienst voor Johan Ferrier om 14:00 uur in de Koningskerk in Amsterdam. De Wereldomroep zendt de dienst live uit voor Nederland en Suriname.
aar de padvindersgroep, de Ferrier-Oranjedassers padvindersgroep. “Ik ben dankbaar voor de mogelijkheden die me werden geboden om datgene te doen wat nodig was, gedaan te worden, zoals voor de oorlog maar ook in de oorlogsjaren […] Mijn hart ligt in Suriname en leeft nog altijd met de Surinamers mee.”Johan Ferrier, de eerste president van Suriname, is maandag 4 januari overleden. Ferrier overleed ‘s nachts in zijn woonplaats Oegstgeest. Hij is 99 jaar geworden. Zijn lichaam wordt opgebaard in het gebouw van de Surinaamse ambassade in Den Haag. Wanneer hij begraven wordt, is nog niet bekend gemaakt. Aanstaande zaterdag is er een dankdienst voor Johan Ferrier om 14:00 uur in de Koningskerk in Amsterdam. De Wereldomroep zendt de dienst live uit voor Nederland en Suriname.Klik hier voor een Anansitori van Johan Ferrier.
Foto rechts: Ferrier als padvinders-paradecommandant, 1946
RSS
Facebook
Twitter
