blog | werkgroep caraïbische letteren
Posts tagged with: digitalisering

Leesbeleving tablet blijft achter bij die van de e-reader

De e-reader en de tablet zijn hard op weg om uit te groeien tot de standaard voor het lezen van e-boeken. Terwijl deze apparaten het afgelopen jaar aan populariteit hebben gewonnen, worden de smartphone, laptop en personal computer juist door minder mensen gebruikt. Dat blijkt uit de trendmetingen van Stichting Marktonderzoek Boekenvak (SMB), waarin Stichting Lezen één van de partners is. 16% van de Nederlanders leest wel eens e-boeken op de tablet (2012: 9%), 12,5% op de e-reader (2012: 7%). De andere apparaten zagen hun bereik dalen tot 3 à 6% (2012: 4 à 7%).

Hoewel de e-reader in gebruik achterblijft bij de tablet, biedt dit apparaat de meest optimale leesbeleving. Dat komt naar voren uit het onderzoek Digitaal lezen – wie doen het al?, uitgevoerd door Niels Bakker in opdracht van Stichting Lezen. De e-reader wint het niet alleen van de laptop en de computer, zoals eerder al bleek, maar ook van de tablet.
In het onderzoek, een verdiepende analyse van een SMB-peiling, zijn lezers van e-boeken geënquêteerd over hun mening over het leesproces en de leeservaring van hun apparaat. Gebruikers van de e-reader zijn net zo tevreden over de e-reader als over het gedrukte boek. Terwijl de voorkeur van gebruikers van de tablet juist uitgaat naar het vertrouwde papier.
E-readergebruikers lezen vaker lineair: van begin tot eind, geconcentreerd en zonder onderbrekingen. Tabletgebruikers daarentegen lezen vaker scannend. Daarnaast raadplegen ze tijdens het lezen vaker andere teksten, surfen ze op internet of doen ze andere activiteiten op hun apparaat.
Dit meer non-lineaire leesproces lijkt zich te vertalen in een negatievere leeservaring. Tabletgebruikers lezen minder vaak, minder snel en minder lang achter elkaar door van hun apparaat. Ook hun concentratie, begrip en onderdompeling in de tekst blijven achter bij die van e-readergebruikers. Het lezen biedt hen dan ook niet zoveel ontspanning en plezier.
De oorzaak voor deze verschillen schuilt volgens Bakker in de aard van de leesmedia. De e-reader is unifunctioneel: op het downloaden en raadplegen van andere boeken na, biedt het apparaat nauwelijks nevenmogelijkheden. De tablet is juist multifunctioneel en brengt lezers in de verleiding om uitstapjes te maken buiten de tekst: e-mail, sociale media, achtergrondinformatie etc. Datzelfde geldt voor de laptop, desktop computer en smartphone.
De leeservaring pakt het gunstigst uit als het lezen in rust en afzondering gebeurt, zonder al te veel afleiding. Wie het lezen wil bevorderen met digitale media, doet er dan ook goed aan om de e-reader te promoten. De keerzijde van die aanpak is dat zo vooral bestaande lezers zullen worden bereikt. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat e-readergebruikers overwegend fervente boekenlezers zijn, zoals ouderen en vrouwen. Tabletgebruikers daarentegen hebben, net als gebruikers van de smartphone, een grote affiniteit met digitale media. Dit zijn dan ook vooral jongere mensen.
Die passie voor nieuwe technologie kan ook een instrument zijn voor de leesbevordering, denkt Bakker. Met de tablet en smartphone kunnen kinderen en jongeren, en dan met name jongens, worden geprikkeld om te lezen. Als de boeken op deze apparaten hen grijpen, kunnen ze in aanraking worden gebracht met de e-reader en het gedrukte boek, voor een optimale leesbeleving.
Digitaal lezen – wie doen het al? is te downloaden via de site.
Noot over het onderzoek
De enquête, afgenomen onder het internetpanel van Intomart GfK, is ingevuld door 1.301 Nederlanders van 13 jaar en ouder.  Daaronder waren 499 lezers van e-boeken. De dataverzameling vond plaats binnen de driemaandelijkse peilingen van Stichting Marktonderzoek Boekenvak, waarin Stichting Lezen en SIOB participeren als partners.

Wikipedia primeur voor Koninklijke Bibliotheek en Nationaal Archief

De Koninklijke Bibliotheek (KB) en Nationaal Archief (NA) zijn de eerste Nederlandse erfgoedinstellingen die een ‘Wikipedian in Residence’ gaan werven. Hiermee treden ze in de voetsporen van vermaarde buitenlandse instituten zoals het British Museum, het Paleis van Versailles en The Museum of Modern Art (MoMA).

read on…

Amsterdamse studenten lanceren website over Anton de Kom

Studenten van de master Publieksgeschiedenis van de Universiteit van Amsterdam maakten een online tentoonstelling over schrijver en vrijheidsstrijder Anton de Kom. De lancering van de website vormt de aftrap van het herdenkingsjaar 2013 waarin wordt gevierd dat de slavernij 150 jaar geleden werd afgeschaft.

read on…

Almanakken gedigitaliseerd

Vele almanakken, jaarverslagen en vraagbaken over Suriname en de aangrenzende gebieden zijn inmiddels gedigitaliseerd bij de DBNL. Het digitaliseringsproject gaat gestaag door.
Een voorbeeld van de rijkdom aan historische informatie die deze uitgaven bevatten:
Inhoudsopgave
Voorberigt.
Veranderingen, voorgevallen onder het afdrukken, aanvullingen en verbeteringen.
Verklaring der ridderteekens.
Kalender voor het jaar 1860,
Agenda voor het jaar 1860.
III. Opgaven der breedte en lengte van eenige belangrijke plaatsen.
IV. Kustlichten en zeilaanwijzingen in West-Indie.
V. Bepalingen op het voeren van seinlichten bij nacht en het doen van mistsignalen op zeeschepen tot het vermijden van aanvaring.
VI. Munten, maten en gewigten.
VII. Statistieke opgaven.
VIII. Koninklijk huis der Nederlanden.
IX. Aanwijzing van den tijd der geboorte en troonsverheffing der regerende vorsten.
X. Naamlijst der presidenten van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika sedert de onafhankelijkheid.
XI. Ministers in Nederland.
XII. Gouverneur-generaal enz. in Nederlandsch-Indie.
XII. Gezanten en consuls.
XIV. Minsterie van kolonien.
XV. Commissien en maatschappijen in Nederland tot de West-Indische kolonien in betrekking staande.
XVI. Tarief van het zegel in Nederland.
XVII Tarief der telegrafen in Nederland.
XVIII. Postwezen en maildienst voor de West-Indische kolonien en de kust van Guinea.
Suriname.XIX. Suriname.A. Naamlijst van de ambtenaren, officieren enz. in de kolonie Suriname.
B. Staten der plantagiën, met opgave van de negernamen, de namen van eigenaars, administrateurs en directeurs, het aantal akkers, het product, de soort van molen en het getal vrije bewoners en slaven, alsmede de militaire posten, burger-officieren, diakenen, heelmeesters en zendelingposten in de divisiën en districten.
C. Recapitulatie der divisie-staten.
D. Statistieke opgaven.
E. Eenige bepalingen omtrent scheepvaart en koophandel in de Kolonie Suriname.
F. Alphabetische lijsten van de schepen, die gedurende de laatste helft van 1858 en de eerste helft van 1859 op de reede van Paramaribo zijn geweest.
G. Telegrafische seinen van het fort Zeelandia te Paramaribo, voor het jaar 1860.
H. Rivier-stoomvaart (Junij 1859).
I. Munten, maten en gewigten in Suriname.
K. Bepalingen omtrent het zegelregt in de kolonie Suriname.
L. Bepalingen omtrent het houden van vendu’s te Paramaribo.
M. Tarieven der emolumenten die door sommige Gouvernements-ambtenaren krachtens de wet berekend mogen worden.
N. Eenige bepalingen voor den Burgerlijken stand en kosten der begrafenissen te Paramaribo.
O. Over het opleggen aan slaven van de straf van opsluiting met of zonder boeijen en dwangarbeid aan publieke werken, in plaats van ligchamelijke kastijding.
P. Voorloopige bepalingen betreffende Immigranten in Suriname.
Q. Verordeningen omtrent de bedrijven van sjouwer, kruijer, roeijer, waagdrager en karreman te Paramaribo.
R. Titel en onderwerp der gedurende het jaar 1858 in Suriname uitgevaardigde en in het Gouvernements-Blad dier kolonie opgenomene Publicatiën en Resolutiën.
Curaçao en onderhoorigheden.XX. Curaçao en onderhoorigheden. A. Naamlijst van de ambtenaren, officieren enz. op Curaçao en onderhoorigheden.
B. Namen der plantages, tuinen en stukken gronds op Curaçao, met vermelding van derzelver ligging, namen, bijnamen en eigenaren.
C. Statistieke opgaven.
D. Telegrafische seinen van het Fort Amsterdam, te Curaçao.
E. Titel en onderwerp der gedurende het jaar 1858 door den Gouverneur van Curaçao en onderhoorigheden uitgevaardigde en in het Publicatie-blad dier kolonie opgenomene Publicatiën, Notificatiën enz.
Kust van Guinea.XXI. Kust van Guinea.
XXII. Opgaven betrekkelijk eenige staten en kolonien op de vaste kust van Zuid-Amerika in de nabuurschap van onze W.I. bezittingen.
Bibliographie.XXXII. Bibliographie. – Lijst van boeken, enz. over de Nederl. West-Indische bezittingen en aangrenzende landen, in de jaren 1858-59 verschenen, met aanvulling uit vroegere jaren.
Register of bladwijzer.

Studenten UvA lanceren website Anton de Kom

Amsterdam – Studenten van de master Publieksgeschiedenis lanceren een website over de schrijver en vrijheidsstrijder Anton de Kom, de ‘Surinaamse Multatuli’. Met de lancering trappen de UvA-studenten het herdenkingsjaar 2013 af, waarin 150 jaar afschaffing van de slavernij wordt gevierd. De Kom spreekt bij veel Nederlanders niet meer tot de verbeelding. Velen zijn vergeten wie hij was en dat Desi Bouterse hem gebruikte om zijn regime te legitimeren: Anton de Kom als pionier van de antikoloniale beweging en vader van het Surinaams nationalisme. De Koms nalatenschap is daarmee even veelbewogen en boeiend als zijn roerige leven zelf.
Tijdens zijn leven zagen sommigen in Anton de Kom een oproerkraaier en communist. Anderen een activist en verzetsheld die streed tegen kolonialisme, tirannie en onrecht. Zelf zag hij zich vooral als een schrijver, met als zijn grootste succes Wij slaven van Suriname. Dit is het eerste geschiedenisboek over Suriname dat door een Surinamer zelf is geschreven. Het kan gelezen worden als een aanklacht tegen de ongelijkheid tussen blanken en gekleurden die zowel tijdens als na de slavernij alom aanwezig was in Suriname.
Na De Koms dood eigenden verschillende groepen zich delen van zijn erfenis toe. Tegenstanders van Bouterse accepteerden niet dat hij De Kom gebruikte om zijn regime te legitimeren. De Kom had zich immers altijd tegen onderdrukking gekeerd. Dus zetten zij De Kom ook in als symbool voor hun strijd. De verschillende identiteiten en interpretaties van Anton de Kom staan centraal op de website.
Nog niet eerder hebben studenten Publieksgeschiedenis zelfstandig een website ontworpen en gebouwd. Publieksgeschiedenis is een master aan de Universiteit van Amsterdam waar studenten leren en onderzoeken hoe geschiedenis aantrekkelijk en toegankelijk kan worden gemaakt voor een breed publiek. U kunt de website bezoeken via www.antondekom.humanities.uva.nl.

Eerste papiervrije bibliotheek van de VS komt in Texas

door Sebastiaan Kort

In de Amerikaanse staat Texas zal komende herfst een bibliotheek openen waar alleen e-boeken te vinden zijn, zo meldt onder andere ABC News. Boeken van papier komen er niet in.
Het gebouw in aanbouw in de buurt van San Antonio zal BiblioTech gaan heten en is een idee van Nelson Wolff, een Texaanse politicus.
Wolff kwam op het idee van een elektronische bibliotheek toen hij de biografie van de overleden Apple-topman Steve Jobs las, geschreven door Walter Issacson. ABC News merkt overigens fijntjes op dat Wolff waarschijnlijk wel meer dan alleen het idee aan Jobs te danken heeft, aangezien de schetsen van BiblioTech veel overeenkomsten vertonen met ontwerpen van Apple-producten.
Bbliotheken die alleen e-boeken aanbieden hoeven niet groot te zijn, zo valt uit de plannen te concluderen, want BiblioTech wordt slechts 463 m2 groot.
Gangpaden vol computers dus, en geen gangpaden vol boeken. Maar: BiblioTech is wel degelijk het project van een boekenliefhebber. Wolff noemt zichzelf een ‘gretige boekenlezer’ die in BiblioTech de juiste stap ziet voor een veranderende wereld. “De wereld verandert en dit is de juiste en meest geschikte manier om de gemeenschap een dienst te bewijzen.”
Bezoekers kunnen e-readers lenen en er zullen, in samenwerking met uitgeverijen, 10.000 boektitels beschikbaar zijn. Wolff hoopt dit aanbod gaandeweg uit te kunnen breiden. Het enige waar in BiblioTech geld voor gevraagd zal worden is voor het maken van…een printje.
[uit NRC, 17 januari 2013]

Eerste bibliotheek zonder boeken op komst

  Texas – Als alles volgens plan verloopt, opent dit najaar de eerste bibliotheek ter wereld zonder boeken zijn deuren in het Amerikaanse Bexar County. Dat schrijft My San Antonio. Nelson Wolff is al maanden bezig met het project, dat BiblioTech heet. Hij is dol op lezen, maar beseft dat toekomstige generaties misschien maar weinig oog hebben voor papieren boeken. Daarom besloot Wolff een bibliotheek te ontwerpen voor dit digitale tijdperk, in plaats van een bibliotheek die zich aan dat tijdperk heeft aangepast.  

read on…

Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren bij de Koninklijke Bibliotheek

De werkzaamheden voor De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, de DBNL, worden in de loop van 2013 ondergebracht bij de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag. Hiertoe besloot het Bestuur van de Stichting Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), in samenspraak met de Nederlandse Taalunie en de KB op 22 november 2012. De DBNL is een website over de Nederlandse literatuur, taal en cultuurgeschiedenis. In 2013 wordt de samenwerking met Vlaanderen structureel geïntensiveerd om het aandeel van de Vlaamse literatuur meer in verhouding te brengen met het Nederlandse aandeel en om de dienstverlening voor beide landen verder te ontwikkelen. Met deze wijziging in de uitvoeringsorganisatie kan de DBNL duurzaam verankerd worden in de digitale infrastructuur van beide landen en kunnen digitaliseringswerkzaamheden beter worden afgestemd. Stichting DBNL, Nederlandse Taalunie en KB zijn ervan overtuigd dat deze ontwikkeling een positief effect zal hebben op de dienstverlening via de DBNL-website aan het wetenschappelijke en het algemene publiek. Voor de bekostiging van haar basistaken ontvangt de stichting een jaarlijkse bijdrage van de Nederlandse Taalunie.

Over DBNL
DBNL is een Nederlands-Vlaamse cultuurhistorische Bibliotheek (www.dbnl.org) bestaande uit volledige, gedigitaliseerde literaire teksten, secundaire literatuur en aanvullende informatie zoals biografieën, portretten en verwijzingen naar andere bronnen. Ook is in de DBNL een groot aantal studies en primaire bronnen op het brede terrein van de cultuurgeschiedenis van het Nederlandse taalgebied te vinden.

Interactief iPad prentenboek Lettervreters nu in zes talen

De publicaties van het interactieve prentenboek Lettervreters, vuurtorens en piratenboten voor op de iPad zijn vanaf juni 2012 compleet; alle zes de talen zijn dan in de AppStore te verkrijgen. Nederlands, Papiamentu en Duits waren al langer beschikbaar. Nu kan de lezer Lettervreters ook in het Engels, Frans en Spaans kopen. Het boek is voor kinderen van 3 tot 8 jaar. Peuters en kleuters kunnen heerlijk naar de voorleesstem luisteren of hun ouders laten voorlezen terwijl ze het verhaal actief beleven en de illustraties tot leven wekken. Kinderen van zeven of acht kunnen het verhaal heel stoer al zelfstandig lezen.

read on…

Het archief van Anton de Kom

De geschiedenis is onlosmakelijk verbonden met ons heden. Zij bepaalt het perspectief van waaruit wij het heden bekijken. Ter verbreding van dat perspectief zal het Nationaal Archief Suriname in samenwerking met de Cultuur enzo…-redactie regelmatig een relevant stuk uit onze Surinaamse geschiedenis belichten.

Een van de bekende boeken over de Surinaamse geschiedenis is Wij Slaven van Suriname. De auteur van dit boek is Cornelius Gerard Anton de Kom. In zijn geboorteakte is opgenomen dat hij op 22 februari 1898 werd geboren in Paramaribo; op 24 april 1945 overleed hij in Duitsland in het concentratiekamp Neuengamme (Encyclopedie van Suriname). Anton de Kom, naar wie de Universiteit van Suriname is vernoemd, was een bekende Surinaamse nationalist wiens leven werd gekenmerkt door strijd tegen armoede, koloniale onderdrukking en uitbuiting.

Anton de Kom was ook schrijver van gedichten. Dit is een gedeelte van een gedicht dat hij schreef aan zijn dochter Judith:

“Liefde voor dit land menschen natuur. Judith, hierdoor wordt je geest zoo groot. Gedurende je heele schoone levensduur. Want liefde is meer soms dan het dagelijksch brood..”

Het Nationaal Archief van Suriname (NAS) beschikt over het digitaal archief van Anton De Kom. Het bestand (zoals dat is ontvangen) is verdeeld in literaire werken van De Kom en ‘documentatiemateriaal’. De literaire werken van hem zijn onderverdeeld in: primaire werken, artikelen en brieven. In het bestand documentatie komen schriftelijke documenten voor en audiovisuele bestanden (videobanden, dvd’s, fotomateriaal).

De primaire werken van Anton De Kom bestaat uit teksten, scenario’s en gedichten. Er zijn teksten over zijn stukken [bedoeld is dat deze ‘stukken’ zo heten – red. CU] Ons bloed is rood, Om een hap rijst, Ba Anangsieh en Tjiboe [dit zijn geen stukken, maar twee romans, verhalen en een scenario – red. CU]. De scenario’s die te vinden zijn in het archief van Anton De Kom zijn onder andere: Oost is Oost en West is West en 5 scenario’s uit 1935 [dit zijn geen 5 scenario’s, maar varianten van dezelfde tekst – red. CU]. Tevens zijn een aantal gedichten van De Kom terug te vinden in zijn archief.

In het digitaal archief van Anton De Kom vinden wij artikelen over [bedoeld is: uit – red. CU]: de Communistische Gids, De Banier, De Tribune en Links Richten. In zijn bundel [er is geen bundel van brieven, maar een map met correspondentie – red. CU] van brieven, komen wij brieven tegen van De Kom zelf, correspondentie (s) tussen hem en zijn uitgevers tevens correspondentie (‘s ) tussen De Kom en zijn familie.

In de audiovisuele bestanden zijn er videobanden terug te vinden over onder andere: een amateurfilm van De Koms tentoonstelling in Thalia 1983, Benny Ooft 1972, documentaire Frank Zichem 1999, Kinderen van Suriname. En tot slot zijn er audiobanden met interviews/opnames van Judith van De Kom.

Het digitaal archief van Anton de Kom kan door elke belangstellende geraadpleegd worden bij het Nationaal Archief aan de J. Lachmonstraat 174. Bron: Digitaal Archief Anton de Kom Geboorteakte Anton de Kom d.d. 22 februari 1898 Rubriek van het Nationaal Archief Suriname Mr. Jagernath Lachmonstraat 174 Tel: 430035/430040

[uit de Ware Tijd, 21/04/2012]

Doornhein trots op eerste iPad-boek in Papiaments

Een primeur voor het Papiaments. Sinds enkele dagen is het allereerste prentenboek voor kinderen in het Papiaments verkrijgbaar in de AppStore. Komedó di lèter, faro i barku pirata van Charlotte Doornhein is te lezen op de iPad. Het is een zogeheten interactief boek met geluid en bewegende plaatjes bestemd voor kinderen vanaf drie jaar.

Het boek is oorspronkelijk in het Nederlands geschreven en vertaald door Diana Lebacs. ‘Bladerend’ door het boek hoort de lezer ook allerlei geluiden en stemmen van de figuren in het boek. Een van de leukere problemen waarvoor de vertaler en Doornhein stonden was het vertalen van de namen. Zo werd Storm ‘Warwaruchi’ (kleine wervelwind).

Het boek was niet speciaal gericht op Caribische kinderen, vertelt Doornhein: “Het verschijnt in zes talen. Ik wilde een boek dat universeel is.” Wel is ze erg trots dat dit het eerste boek in het Papiaments is voor op de iPad. De schrijfster heeft veel met de Caribische eilanden: “Ik heb vijf jaar op Curaçao gewoond.” Bovendien is haar moeder daar opgegroeid en woonden haar opa en oma 25 jaar op Aruba en Curaçao. Ze groeide zelf op met de boeken van Diana Lebacs en Miep Diekman.

Bewegingen

De interactiviteit maakt het anders voor de kinderen die het boek lezen, maar ook voor de schrijfster zelf was het bijzonder. “Het is een hele andere manier van werken. Bewegingen kun je echt laten zien.” En een plas water en de zee ziet het kind ook echt verschijnen en hij kan er wat mee doen. “Kinderen vinden dit geweldig.”

Doornhein beseft dat een boek op de iPad een beperking is. Want voor veel kinderen en ouders is het apparaat te duur. “Het is een nieuwe markt. Ik heb hem zelf ook aan moeten schaffen. Maar het gaat heel snel.” Op sommige scholen worden studieboeken al door de iPad vervangen en de schrijfster verwacht dat het ook op de eiland snel een veel gebruikt apparaat zal worden.

[RNW, 12 april 2012]

Oproep – Denk mee
Verzin een bijzonder doopritueel voor het ‘boek’ Lettervreters. Het gaat om een originele doop, iets nieuws. Dus iets wat ik niet eerder heb gedaan.
Wat heb ik wel al gedaan?
1.
Ik ben samen met een boek door kinderen bekogeld met rijst (voor voorspoed) & een stuk uit het boek is samen met de kinderen nagespeeld in de kelder van het landhuis Jan Kock op Curacao.
2.
Tien boeken diep begraven in het zand bij Hook’s Hut; kinderen die een boek vonden mochten het houden. Daarna het boek ondergedompeld in de Caribische zee.
3.
Kinderen die vijftien meter met mijn boek op hun hoofd konden lopen zonder dat het eraf viel mochten mijn boek houden.
4.
Boek overgegoten met alcoholische dranken.
5.
Boek met bruine bonen, witbrood, kleingeld, rijst en water van de natuurlijke bron van Curacao gedoopt & door acteurs zijn er delen uit mijn boek theatraal voorgedragen.

Hoe kan ik nu Lettervreters – dit interactieve kinderboek in zes talen voor op de iPad – op een passende en originele manier dopen? Ik ga natuurlijk geen alcohol of iets anders over mijn iPad heen gooien…

Jullie staan voor een uitdaging!
Bedenk zelf een bijzonder doopritueel voor Lettervreters en/of vraag het aan je kinderen.
Reacties graag sturen via info@lettervreters.info.

Weer een reeks Surinaamsche almanakken gedigitaliseerd

In de jaren 1820-1825 was E.J. van den Bergh een van de actiefste literatoren bij het Departement der Maatschappij: Tot Nut van ‘t Algemeen, te Paramaribo. Hij schreef verzen (waaronder hekeldichten) maar ook beschouwingen over bijvoorbeeld Cicero. Dat weten we door de Fundgrube van kennis over het leven in de kolonie Suriname: de Surinaamsche almanakken. Op dit moment is er een groot digitaliseringsproject bezig, om alle Surinaamse almanakken digitaal beschikbaar te stellen. Zojuist zijn die van de jaren 1827, 1828, 1836, 1837, 1841, 1845, 1888, 1889 en 1893 toegevoegd aan de zo langzamerhand imposant wordende reeks. Te vinden op de DBNL, klik hier

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter