Onderzoek doen naar historische aangelegenheden van de Nederlands-Caraïbische landen en eilanden is een uitdaging. Het is mogelijk te vergelijken met een tocht door de stekelige wildernis zoals we die op Curaçao aantreffen, de ‘mondi’. Je verwacht dat het allemaal te overzien zal zijn, maar je verdwaalt wel degelijk. Zeker wanneer je niet in een eilandelijke samenleving bent geboren en opgegroeid heb je geoefende gidsen nodig om vooruit te komen en weer veilig terug te keren. Niet alleen moet jij als onderzoeker die gidsen willen vertrouwen. Die gidsen moeten bovenal vertrouwen in jou als onderzoeker hebben.
‘Pas bij herlezing begrijpt men dat zij onbegrijpelijk zijn.’
door Jeroen Heuvel
Beste lezer, hoeveel seigel moet je hebben van de gedichten van Tip Marugg om ervan te kunnen genieten? En heeft dat verstand dan te maken met begrip van de inhoud? Met logica van de ‘regels van de dichtkunst’? Of schoonheid van de vorm? Volgens Colá Debrot waren de (vroege) gedichten van Tip met de ‘hersens’ geschreven.
Autonomie in het Koninkrijk biedt het beste uit twee werelden. Enerzijds de mogelijkheid het maatschappelijk leven overeenkomstig eigen idealen te kneden. Dit is te doen, anderzijds, omdat de grotere eenheid uiteenlopende vormen van bescherming biedt. Neem nou het onderwijs, wat een kansen om de eilandelijke curricula te caraïbiseren of – in hedendaagse termen – te dekoloniseren. Volop bewegingsvrijheid. Volop gelegenheid om het onderwijs te vernachelen. Een stukje geschiedenis.
Na het overlijden van W.C.J. (Boeli) van Leeuwen (Curaçao, 1922-2007) werd de zorg voor zijn literaire nalatenschap stapsgewijs aan mij toevertrouwd. Dit kreeg de nodige vaart na het verscheiden van zijn vrouw Dorothy Debrot (1929-2012). Mijn taak had een beperkte reikwijdte: de archivalia – uit de zgn. ‘kast van Boeli’ (zie afbeelding) – ordenen, kort beschrijven en onderbrengen in een archief binnen het Koninkrijk der Nederlanden. De niet-gepubliceerde ‘vingeroefeningen’ waren te beoordelen op de mogelijkheid van publicatie. Het traject markeerde de beperkingen van het zicht op Boeli’s verleden.
door Jeroen Heuvel Het eerste gedicht in deze drietalige bundel (origineel in het Papiamentu, met vertalingen in het Nederlands en Engels) is een zogenoemd elfje. Een gedicht van vijf regels, met elf woorden in totaal. Regel 1 heeft één woord, regel 2 twee woorden, regel 3 drie, regel 4 vier, en dan rest er één woord voor de laatste regel. Vertaald uit het oorspronkelijke Papiamentu staat er:
Met een lichte wrevel beschouw ik de aandacht die leven en werk van Pedro Pablo Medardo ‘Dada’ de Marchena recentelijk heeft gekregen. Met name zijn pamflet Ignorancia ó Educando un pueblo (uit 1929) is een opmerkelijke bekendheid ten deel gevallen. Hierbij moet worden aangetekend dat dikwijls het pamflet óf niet is gelezen óf het is met een uitzonderlijk selectieve blik bekeken. Het gedachtegoed van De Marchena wordt veelvuldig gereduceerd tot een felle kritiek op de rooms-katholieke missie, het koloniale bestuur en het grootkapitaal. Dat is het ook, maar niet uitsluitend. Het tikt de nazaten van slaven eveneens fel op de vingers.
In de voorgaande aflevering werd de schrijver-dichter Gilbert Bacilio gevolgd op een studie- en levenstocht die leidde van het Caribisch gebied via Nederland terug naar Curaçao waar hij zich in woord en daad vanaf het eerste ogenblik heeft ingezet voor de bewustwording van het Curaçaose volk binnen het kader van zijn bewogen geschiedenis. In het laatste deel volgen we hem op zijn verdere dichterlijke zoektocht naar de lotsbestemming van Curaçao, vergezeld door illustere rolmodellen uit het verleden. Ook worden de Nederlandse en Engelse vertalingen van zijn Papiamentstalige gedichten aan een kritische beschouwing onderworpen.
‘Hij wordt priester’ gniffelde de klas. Wat ik daar wel van vond. Het was 1965. Ik was leraar Frans aan het Radulphus College in Willemstad, Curaçao. De hoogste klas van de HAVO was aan het vertalen. Links voorin zat een donkere jongen met een verlegen lach op zijn gezicht: Gibi Bacilio. Hij had het gegniffel ook gehoord en ja, hij wilde inderdaad priester worden. De klas vond het maar gek. Afzien van alle geneugten des levens . . je moet maar willen. Niks voor Curaçaoënaars.
Op 9 oktober geeft dr Aart G. Broek een lezing in het Nationaal Archief van Curaçao. Veertig jaar onderzoek verrichten naar en publiceren over mensen en over (hun) emancipatoire ontwikkelingen leveren vele opmerkelijke ervaringen op. Uitersten liggen op het pad, enerzijds archieven die sluiten, ernstige verwijten en zelfs dreigende rechtszaken, anderzijds zijn er onverwachte bronnen, hulpvaardige erven en inspirerende informanten. Aan de hand van persoonlijke ervaringen opgedaan met meer of minder bekende yu’i tera (landskinderen) komen randvoorwaarden voor onderzoek in beeld. Een luchtige beschouwing over uitdagende actoren en factoren van un pueblo na kaminda (een volk op weg).
August Willemsen (1936-2007) was, naast hartstochtelijk brievenschrijver en essayist, een meestervertaler van Portugese en Braziliaanse literatuur. Hij introduceerde onder meer het werk van Fernando Pessoa en Carlos Drummond de Andrade in ons taalgebied. Minder bekend is dat Willemsen ook werk uit het Papiaments heeft vertaald, met name dat van de Antilliaanse ‘volksdichter’ Pierre Lauffer.
De sociale laag in Nederland die luid roept om invulling te geven aan ‘diversiteit en inclusie’ kleurt zelf hoofdzakelijk wit. De overwegend blanke professional-managerial class – zoals deze in passend Nederlands heet – kent natuurlijk wel enkele goed opgeleide moslima’s, wellevende Aziatische nerds en decente Antilliaanse nazaten van slaven in haar gelederen. In Nederland is geen klasse als de PMC echter zo weinig gekleurd als deze. Juist die klasse bepaalde dat er excuses voor het slavernijverleden kwamen. Een façade van deugdzaamheid.
Deze website beoogt geen enkel winstoogmerk. Door middel van de website wil de Werkgroep het publiek kennis laten maken met nieuws uit en over de Caraïbische regio. De Werkgroep neemt daartoe onder meer berichten over van andere sites, zonder dat het ons altijd mogelijk is rechthebbenden vooraf te attenderen op de overname. Mocht iemand bezwaar hebben tegen overname van tekst- of beeldmateriaal, laat ons dit weten, dan verwijderen wij het materiaal.
Reacties op berichten worden alleen geplaatst indien voorzien van voor- en achternaam. Opinies op deze website komen voor rekening van de auteur(s) en zijn niet altijd de opinies van de Werkgroep.
RSS
Facebook
Twitter
