blog | werkgroep caraïbische letteren
Posts tagged with: Brion Luis

Libertat pa krea pas; Konekta; De puzzel in elkaar zetten

5 mei-lezing door Miguel Goede PhD, op de Plasa di Pas, Curaçao

door Miguel Goede

Introductie

Het is een grote eer om deze rede te mogen houden. Ik realiseer mij hoe belangrijk 5 mei is. Het is de dag dat wij reflecteren op vrijheid en vrede. Het is een moment dat een speech verdient van het niveau van Martin Luther Kings “I have dream”. Ik zal het hebben over vrede, connecten of verbinden, inclusie en cohesie, tegen de achtergrond van 160 jaar afschaffing van de slavernij, het einde van de Tweede Wereldoorlog en de nieuwe oorlog in Europa ― de oorlog in de Oekraïne ― na de pandemie en wij op Curaçao anno 2023, richting de toekomst gaan.

read on…

Respect voor prestaties van weleer

Afgelopen week passeerde de geboortedag van Johan Joseph – roepnaam: John – de Pool. Hij werd geboren op ‘woensdag den twaalfden Maart des jaars Een duizend acht honderd en drie en zeventig te tien uur des avonds in het Stadsdistrict dezes eiland’. Ruim zestig jaar later wierp De Pool een verlangende blik terug naar de jaren tussen ca. 1870 en 1890, zijn jeugdjaren, in Del Curaçao que se va: páginas arrancadas de El libro de mis Recuerdos. Toen zouden mensen die presteerden nog met gepaste waardering zijn benaderd. Sindsdien is er van respect geen sprake meer.
door Aart G. Broek

read on…

Driehoeksreis [4]

Eind januari opent in het Curaçaosch Museum een overzicht van het grafisch werk van Bert Kienjet. Deze Leidse kunstenaar laat zich in zijn grafisch werk inspireren door de Dutch Caribbean. Dit leidde tot een reeks etsen met de titel Driehoeksreis.
De reeks bestaat uit tientallen portretten van ‘personages’ die de driehoeksreis bevolk(t)en. Deze reis van Europa via West Afrika naar het Caraïbisch gebied en weer naar Europa werd in de 17de eeuw door de West-Indische Compagnie begonnen. Deze reis wordt door Kienjet als metafoor gebruikt voor de sociale, culturele en bestuurlijke beïnvloeding en banden tussen Westerse, Afrikaanse en Caraïbische culturen.
Soms betreft het personages die zich feitelijk op en tussen de drie continenten manifesteerden, soms gepersonifieerde cultuurdragers, soms bestaande figuren die een grote of kleinere rol spelen/gespeeld hebben in het grote geheel van cultuuroverdracht en identiteitsbevestiging. Door het groepsgewijs tonen van de portretten worden verhalen zichtbaar, wordt een hernieuwd combineren en vergelijken mogelijk.
In het Curaçaosch Museum zal de serie Driehoeksreis in zijn geheel getoond worden. Vanaf 21 oktober, vrijdags zes weken lang, alvast een voorproefje van dit bijzondere kunstwerk op Caraïbisch Uitzicht, voorzien van korte onderschriften door Kienjet zelf.

Links: Portret van koopman en Amsterdams burgemeester Jan Six (naar Rembrandt 1654), 2011, ets. Rechts: Portret van Luis Brion (naar een stenen sculptuur van Gabrielle de Saint-Denis in het Curaçaosch Museum), 2011, ets/aquatint

Jan Six, Nederlands koopmanszoon, kwam zijn leven lang nooit zijn stad uit en werd uiteindelijk burgemeester van Amsterdam. Luis Brion, Nederlands koopmanszoon, keerde terug naar de West en werd admiraal in de marine van Venezuela en Groot-Colombia. Twee beroemde mannen maar verschillend in alles. Toch zijn ze allebei helden van hun tijd, van hun wereld. Vrijwel onzichtbare iconen. Het portret van Six wordt nog maar zelden getoond door de familie die eigenaar is van het schilderij. Brion, monumentaal, eens aan de Otrobanda-zijde van de pontjesbrug weemoedig over zee uitkijkend, heeft een vaste plek gevonden in de tuin van het Curaçaosch Museum. Hoe eren we onze helden? [BK]

Driehoeksreis, no 1., no 2., no. 3.

‘n Andere blik op Brion

Rudy Riedel geeft vier redenen aan waarom hij een boek heeft gepubliceerd over het leven van Luis Brion. Un otro kara di Luis Brion (’n Andere blik op Brion) is onlangs verschenen, met als ondertitel Di revolushonario na Hulanda i Kòrsou pa héroe di libertat di Venezuela i Colombia (van revolutionair strijder in Nederland en Curaçao tot vrijheidsstrijder van Venezuela en Colombia).

De eerste reden is dat Riedel in de literatuur over Brion tot nu toe een benadering van Brion heeft gemist die uitgaat van de Curaçaose context en van Luis Brion als mens. Dan volgen er in de inleiding (p. 10) twee redenen van meer persoonlijke aard om tenslotte te komen tot de vierde reden en dat is de belangrijkste: de beweegredenen te achterhalen van de daden van deze geniale Curaçaoënaar om zijn eiland te helpen en later Venezuela. Om dit te weten te komen stelt de auteur zich twee vragen: Waarom is Brion niet op Curaçao gebleven om hier te strijden en waarom is hij naar Venezuela gegaan voor de strijd aldaar?

Het primaire doel van deze publicatie is met andere woorden om een onderdeel van het leven van Luis Brion beter te leren kennen. Tot nu toe staat Brion bekend als een rijke blanke Curaçaoënaar die weliswaar af en toe heeft gevochten voor Curaçao, maar die later het eiland heeft verlaten ten faveure van Venezuela om er rijkdom te vergaren. Riedel die 38 jaar in het onderwijs heeft gewerkt wil met zijn boek vooral informerend en opvoedend zijn, hij heeft er geen wetenschappelijke pretentie mee. Hij beperkt zich daarom tot een deel van het leven van Brion. Riedel raakt ervan overtuigd dat er meer achter Brion schuilt dan simpelweg een slimme koopman, een uitstekende zeeman en iemand die heeft gestreden tegen de Engelsen op Curaçao. Ook meer dan een van de eerste medestrijders van Simón Bolivar, die hem in 1817 zelfs als vice-president van Venezuela heeft aangesteld. Riedel schetst hem als een authentiek mens die het niet te doen was om geldelijk gewin over de rug van anderen, als een landskind beïnvloed door de tijd waarin hij leefde met hart voor zijn geboorte-eiland maar met zijn eigen overtuigingen, dus niet als iemand die anderen blindelings heeft gevolgd.

Werkwijze
Riedel is van mening dat er te vaak op een moeilijke manier naar ons verleden wordt gekeken, dat er te veel aandacht wordt besteed aan de koloniserende rol van Nederland. Dat er teveel met een moderne bril wordt gekeken naar de geschiedenis. Riedel wil meer kijken vanuit de historische context. Dit wil niet zeggen dat hij de ogen sluit voor gebeurtenissen die voor die tijd ook als slecht hebben gegolden. Maar afkeuring van historische gebeurtenissen is nog iets anders dan strijd tegen een huidig volk of instituut. Riedels werkwijze is om Luis Brion te benaderen vanuit het tijdsbestek en de context waarin Brion heeft geleefd en om te onderzoeken hoe Brion heeft geprobeerd om invloed uit te oefenen op de gebeurtenissen op Curaçao en in Venezuela, uitgaande van zijn mensbeeld.

Luis Brion is geboren op 6 juli 1782 en is op 27 september 1821 overleden. Toen was hij dus 39 jaar. Hij was een kind toen de Franse Revolutie in 1789 uitbrak en een tiener ten tijde van de slavenopstand op Curaçao, als hij 17 is overlijdt zijn vader.

Riedel onderscheidt drie perioden in zijn leven. Vanaf de geboorte op Curaçao tot 1806 (Brion is dan 24 jaar) is de eerste. Riedel noemt dit de periode pro Nederland en Curaçao. Brion is ongeveer op 7-jarige leeftijd door zijn vader Pierre naar Nederland gestuurd om onderwijs te gaan volgen. In Nederland stond hij aan de kant van de patriotten die voor democratie en verandering waren. Hij heeft daar tot zijn 18de gestudeerd en gewerkt. Daarna is hij naar Amerika gegaan waar hij zijn gevoelens voor het federalisme versterkte en is hij teruggekeerd naar Curaçao waar hij tegen de aanvallen van de Engelsen heeft gestreden.

De tweede periode duurde vijf jaar en liep tot 1812. Deze periode noemt Riedel die van de handel en het politiek afstand nemen, na desillusie, van Curaçao. Brion vaart veel en doet zaken met Amerika, waar hij zelfs een beroep doet op het staatsburgerschap, met andere landen in het Caribisch gebied en met Venezuela.

De laatste periode begint in 1813, Brion is dan 30 jaar, en eindigt op zijn sterfdag in 1821. Dit noemt Riedel de periode voor de vrijheid van Amerika in zijn geheel. Brion leert Simón Bolívar kennen, neemt deel aan zijn bevrijdingsstrijd in Venezuela en Colombia en hij blijft de republieken tot aan zijn dood steun verlenen. Brion heeft niet alleen in Noord-Amerika het staatsburgerschap aangevraagd, maar later ook in Venezuela.

Tien hoofdstukken
In tien hoofdstukken passeren de belangrijkste jaren van het leven rond en van Brion de revue. In het eerste hoofdstuk wordt de tijdgeest geschetst van Curaçao, het Caribisch gebied en Latijns-Amerika. Niet alleen Nederland, maar ook Spanje, Engeland en Frankrijk oefenen druk uit op Curaçao en beperken de bewegingsvrijheid van haar inwoners.
Dan wordt een beeld geschetst van de ouders van Luis (die zich soms ook Pedro noemde). Zij waren afkomstig uit dat deel van Nederland dat na de afscheiding in 1830 tot België ging behoren. Pierre Brion, de vader, heeft ondanks zijn katholieke geloof belangrijke posities bekleed in de lokale gemeenschap. Hij onderhield goede banden met kooplui in de hele regio en zwarte revolutieleiders in Haïti en opstandelingen in Venezuela. Vervolgens een hoofdstuk over de schoolperiode in Nederland, waar hij de visie van de patriotten ging aanhangen en waar hij in de strijd tegen de Engelsen gevangen genomen wordt en een hoofdstuk over de militaire erkenning die Brion op Curaçao krijgt wanneer het hem lukt een Engelse blokkade te doorbreken.
In hoofdstuk vijf komt zijn kennismaking met Simón Bolívar aan bod en zijn voorbereidingen om in 1816 vanuit Haïti de eerste bevrijdingstocht naar Venezuela te ondernemen. De volgende twee hoofdstukken gaan over de overeenkomsten en verschillen tussen de visies van Brion en Bolívar. Deze geniale militairen konden het niet eens worden over de verantwoordelijkheid van de macht, Bolívar vond dat die geconcentreerd moest blijven in één persoon, Brion zag die liever verdeeeld over meerdere personen.

De laatste drie hoofdstukken gaan over teleurstellingen en tegenslag, gelardeerd met enkele oplevingen en hoogtepunten. Luis Brion overlijdt op zijn geboorte-eiland Curaçao, waar hij tenslotte naar was teruggekeerd, zonder dat Bolívar hiervan op de hoogte was, op 27 september 1821. Hij wordt er met alle égards begraven. Een eer die tot dan toe niet aan een katholiek mens te beurt is gevallen. Ook Bolívar en zijn regering verlenen hem postuum alle eer.

Na deze hoofdstukken geeft Riedel antwoord op de twee vragen die hij zich in het begin heeft gesteld. Eén behandelt de verandering in Brion zijn relatie tot Curaçao en één geeft een motief aan voor de keus van Brion om voor de bevrijding van Venezuela en Colombia te gaan strijden. Riedel geeft aan het eind van zijn inleiding zelf aan dat, omdat zijn boek geen diepgaande wetenschappelijke studie betreft, er meer onderzoek moet worden gedaan om deze conclusies te staven. Behalve de bestaande boeken van onder andere Brada, Eeuwens, Hartog, Mudarra, Roberto Palacios, Díaz Ugueto en Vargas, zijn er nog documenten in het Nationaal Archief die niet (voldoende) bestudeerd zijn.

Un otro kara di Luis Brion is het eerste boek in het Papiamentu over het leven van Brion. Riedel heeft het kunnen schrijven omdat het Prins Bernhard Cultuur Fonds Nederlandse Antillen en Aruba hem opdracht hiertoe heeft gegeven. Het bestuur hoopt met de opbrengsten uit deze publicatie meer culturele projecten te kunnen financieren. De proloog is geschreven door A.F. (Jandie) Paula. Hij prijst het boek aan vanwege de originele analyse van de auteur. Dit boek is de eerste individuele publicatie van R.M.R. Riedel. Eerder heeft hij in opdracht van de centrale overheid meegewerkt als redacteur en co-auteur aan drie geschiedenisboeken, een aardrijkskundeboek, drie schoolboeken om te leren lezen en een handleiding voor gezond gedrag voor het voortgezet onderwijs. Met de publicatie van Un otro kara di Luis Brion heeft Riedel een serieus en volwassen boek over een groots personage uit de lokale historie afgeleverd.

Riedel R.M.R Un otro kara di Luis Brion, Di revolushonario na Hulanda i Kòrsou pa héroe di libertat di Venezuela i Colombia. Curaçao: Prins Bernhard Cultuurfonds Nederlandse Antillen en Aruba, 2008, 195 pagina’s ISBN: 978-99904-0-869-0. Productiecoördinatie en verkoop bij het Antilliaans Dagblad.

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter