Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
सरनामी समाचार Sarnāmī Samācār 15 जुलाई 2018
प्रकाशक संस्था सरनामी नीदरलैण्ड। अंक २, २०१८
Prakāśak Sañsthā Sarnāmī Nederland. Anka 2, 2018
पाठक प्रेमी लोग,
जैसे अगले अंक में आपके बतावल गइल रहा िक आप्रवासी िदवस के १४५ बरीस जोउन ५ ज़ून
२०१८ के िदन पड़े है, ओके बहुत धूम-धाम से मनावल गइल।
Pāṭhak premī log,
Jaise agale aṅk meñ āpake batāval gail rahā, ki Āpravāsī Divas ke 145
barīs jaun 5 jūn 2018 ke din paḍe hai, oke bahut dhūm-dhām se
manāval gail. read on…
सरनामी समाचार Sarnāmī Samācār
5 जून 1873 – 5 jūn 2018
प्रकाशक संस्था सरनामी नीदरलैण्ड। अंक १ , २०१८
Prakāśak Sañsthā Sarnāmī Nederland. Ank 1, 2018
Felicitatie बधाई Badhāī
सभी पाठक बिहनन और भइवन के सब से पिहले बधाई पहुँचे। इ बरीस पूरा एक सौ पैंतािलस
साल आप्रवासी िदन के हो रहल बा।
Sabhī pāṭhak bahinan aur bhaivan ke sab se pahile badhāī pahuñce. I
barīs pūrā eka sau paiñtālīs sāl āpravās din ke ho rahal bā. read on…
Congres Sarnámi Cultuur 2018: 1, 2 en 3 juni in Den Haag
De ontwikkeling van de Sarnámi cultuur in 145 jaar
Op 1, 2 en 3 juni vindt een uniek congres over de Sarnámi cultuur plaats in Den Haag, het wordt één maal in de drie jaar georganiseerd.
Centrale thema daarbij is: Hoe heeft in 145 jaar de Sarnámi (Hindustaanse) cultuur vorm en inhoud gekregen en wat houdt deze precies in? Wat zijn de specifieke uitingen, zowel oraal als schriftelijk, of in andere vormen van expressies? De bedoeling is om tijdens de aftrap van het driejaarlijks congres stil te staan bij de vraag hoe het Sarnámi erfgoed thans eruit ziet. Wat zijn de kenmerken en hoe manifesteert dit zich in de beide landen waar Hindustanen zijn neergestreken. read on…
Sarnámi Seminar 2017: 3-daagse seminar over taal & cultuur
De Status van het Sarnámi als taal en cultureel erfgoed
Ontstaan, Ontwikkeling en Toekomst
lezingen, debat, workshops, talkshow, column, video, literatuur, muziek
Onder leiding van de Stichting Eekta zijn samenwerkende partijen in Den Haag bezig om een Sarnámi Seminar te organiseren op 24, 25 en 26 maart a.s. Het thema is: de Status van het Sarnámi als taal en cultureel erfgoed – Ontstaan, Ontwikkeling en Toekomst. Met het algemene thema willen de initiatiefnemers de Surinaamse taal Sarnámi centraal stellen. Ze willen tijdens het seminar stilstaan bij de positie van deze taal, zowel in Suriname als in Nederland, pakweg 144 jaar na zijn ontstaan. Wat heeft bijna anderhalve eeuw deze taal gebracht? Wat is de positie ervan en hoe ziet de toekomst eruit? read on…
Tussen meerdere werelden: Hindostanen in Nederland
door Jerry Egger
Elk boek over de verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen zal aandacht moeten besteden aan het gegeven dat na 1945 een deel van die geschiedenis zich afspeelt in Nederland. Sommigen gingen naar het moederland om te studeren, anderen omdat er betere economische vooruitzichten waren. Chan Choenni schreef het verhaal van Hindostanen in Nederland tussen 1973 en 2013. read on…
Mohan torst in zijn eentje de Sarnámi traditie
door Michiel van Kempen
Met de literatuur in het Sarnámi, de moedertaal van de Surinaamse Hindostanen, is het een wisselvallige geschiedenis geworden. Na 1977 swingde de boel de pan uit rond arts/dichter/taalpropagandist Jit Narain in Den Haag, met zijn zingende broer Rabin Baldewsingh (the singing detective van het Haagse college van B & W), met de lederen feministe Gharietje Choenni, met de ragfijn dichtende Chitra Gajadin (de schrik van het eerste Sarnámi festival in Paramaribo), met Hindi hopman Surj Biere en de wandelende megafoon van de Sarnámi grammatica Moti Marhé. En natuurlijk met Cándani, vers van onder een districtskoe uitgekropen, niet gehinderd door enige kennis van welke schrijfwijze dan ook, maar wel wonderschoon zingend als een treurige leeuwerik aan het hof van koning Akbar. En dan, ploef, zakt het hele zaakje in elkaar, begraaft Narain zich in Saramacca, begint Choenni aan een striptease en kruipt er uit het zwarte leder nog slechts een pensionhoudster op Bonaire, encanailleert Cándani zich met de stankbel van Scientology en lijken alle anderen zich tevreden te hebben gesteld met de rol van voetnoot in de literaire geschiedenis. Rabin Baldewsingh verklaart publiekelijk dat schrijven in het Sarnámi geen zin heeft en de Hindostanen alleen maar terugdringt in groepselement; hier spreekt de brede burgervader in de dop.
Als die storm is overgewaaid duikt opeens Raj Ramdas op, broer van de zoveel beroemdere essayist Anil die nooit iets met de Hindostaanse beweging had, maar die zich wel als een echte pasja in India vestigde, voorzien van tuinman, chauffeur en kokkie. Raj Ramdas maakt indruk op het festival Winternachten met zijn voordracht uit zijn fraai uitgegeven bundel Kahán hai u/Waar is zij (2003). Als ook van die weldadig aanvoelende Sarnámi windvlaag helemaal niets meer te merken is, kondigt Raj Mohan zich aan, hij lijkt bereid de Sarnámi traditie in zijn eentje voort te zetten, eerst met de tweetalige bundel Bapauti/Erfenis (2008), nu met de omvangrijke bundel Tihá/Troost.
De tweede afdeling van de nieuwe bundel geeft 22 gedichten enkel in het Nederlands. De eerste afdeling bevat zeventien gedichten in het Sarnámi met een Nederlandse vertaling ernaast, waarbij direct gezegd moet worden dat deze vertalingen zich soms tamelijk ver van de oorspronkelijke taal begeven. Een dichter mag natuurlijk met zijn teksten doen wat hij wil, maar voor iemand die toch graag de twee versies wil vergelijken is het tamelijk hinderlijk dat de regels niet parallel lopen, ja, dat de Nederlandse vertaling soms meer dan een halve bladzijde langer uitpakt. Neem deze strofe van mooie zegging:
áj phir chhui ke jáylá tor ego puráná dukh
Wat dan in de vertaling tot klein brandhout verhakkeld wordt in zeven versregeltjes, alsof aan elk woord een gewicht van veertig kilo hangt:
vandaag
raak ik
weer eens
een oud
verdriet
van jou aan
en vertrek
Wat direct opvalt is hoezeer de twee afdelingen uiteenlopen naar inhoud én naar taal. De Sarnámi gedichten zijn intiem, geven kleine familiescènes, ontspruiten bijna altijd uit de melancholie over een verdwenen of een verdwijnende wereld. Ze worden gedragen door het verdriet van de migrant die ergens tussen India, Suriname en Nederland de coördinaten van zijn leven en – vooruit maar – zijn identiteit probeert te zoeken. Dat zijn allemaal motieven die ook uit het werk van de andere Sarnámi dichters bekend zijn. Natuurlijk speelt ‘áji’, de grootmoederfiguur, er een belangrijke rol in; bij welke van de Sarnámi auteurs wordt zij – de witgehaakte orhni op het hoofd, de koemest aan de hielen en de moede rimpels in het gezicht – niet tot leven gewekt in vaak liefdevolle versregels? Opmerkelijk is ook hoe eenvoudig het taalgebruik in die eerste afdeling is, hoe beperkt het vocabulaire (ik bedoel dat niet negatief!) en hoezeer dat vocabulaire helemaal in het verlengde ligt van de woordenschat van Narain en Cándani.
tor hawá men milal bá mahak hamár cháhe tor matti jagghá na de hai enrhi dhansáwe khát
mijn geur is vermengd met je wind
al geeft jouw aarde geen plek
om mijn hiel in te planten
De taferelen en metaforen die Mohan ons voortovert zijn traditioneel, het olielampje is er natuurlijk, het vuur, de rijst, de vleermuizen, de bruidsstoet, de diya, kortom: de hele setting van het rurale Hindostaanse leven. Naar de soms overdonderende metaforen die Jit Narain wist te vinden, zoek je bij Raj Mohan tevergeefs. Maar het is misschien niet helemaal fair om hem te vergelijken met een dichter waarvan er maar één per generatie, zo niet per eeuw voorkomt.
Op zich zijn Mohans vertalingen wel acceptabel, al haalt er niet één zelfs maar in de verte de klankrijkdom van het Sarnámi (de gedichten zijn ook als liedteksten bedoeld en je moet er Mohans CD Daayra eigenlijk bij beluisteren). Op enkele plaatsen zijn de vertalingen tenenkrommend prozaïsch, zoals in deze regels waarbij men wijlen J.-P. Balkenende zuinigjes-goedkeurend ziet knikken:
hoe red ik mijn cultuur
te midden van honderd rassen
normen en waarden van anderen
De afdeling met gedichten in het Nederlands herneemt wel enkele motieven uit de eerste afdeling, maar is veelvormiger, het gaat daar ook over het Suikerfeest, over een schietincident in Amerika en zowaar over dik-zijn! Het vocabulaire is ook veel uitgebreider, wat misschien ook wel komt doordat er geen beperking is om de tekst in een liedvorm te brengen. Voor Raj Mohan betekent dat dan dat het fijnzinnig oproepen van een sfeer zoals in de eerste afdeling plaats maakt voor benoemen. De Nederlandse poëzie is veel cerebraler dan die in het Sarnámi:
de muzen van Apollo
worden erbij geroepen.
gewekt uit een eindeloze droom
over kosmische muziek en aards vermaak.
deze fijnzinnigheid van twee werelden
verborgen in een halssnoer van parabels,
tooisel van de nieuwe keizers van theater
Mij lijkt dat de laatste twee versregels de poëzie uitmaken en dat de regel ervóór liever iets had kunnen beschrijven dat de genoemde fijnzinnigheid oproept, dan dat die regel zelf de fijnzinnigheid expliciet benoemt. Dat oproepen lukt Mohan overigens soms wel, zoals in een gedicht over een vakantie in Suriname, waar hij een hete asfaltweg in Suriname laat contrasteren met de schoorsteenmantel in Nederland. Hinderlijk in de bundel zijn wel verschillende taalfouten, zoals ‘jouw ellende kan ik/ niet meer te verdragen’, ‘zonder enig steun’ en ‘een interactief/ breedbeeld tv’. Gewoon niet aandachtig genoeg geredigeerd.
Maar goed, laat ik er nu maar het zwijgen toe doen, tenslotte kreeg ik op pagina 66 toch al een subtiele tik op de neus in het gedicht ‘geschiedenis’:
de blanke
vertelt mij zijn verhaal
en ik luister
de blanke
vertelt mij mijn verhaal
en ik luister
Raj Mohan, Tihá/Troost, Haarlem: In de Knipscheer, 2011. 74 p., ISBN 978 90 6265 661 5, prijs € 16,90.
[uit Oso, 2011, nr. 2]
Biere Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
Afgelopen zaterdag, 16 juli 2011, is indoloog, journalist en pandit Suruj Biere in Den Haag benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Biere is 45 jaar werkzaam als welzijnswerker en tevens 35 jaar actief als pandit. Hij werkte ook jarenlang voor omroep OHM.
De BiereFoundation® is opgericht in 2011 als blijk van waardering voor het jarenlange welzijnswerk dat drs. Soerdjpersad (Suruj) Biere heeft verricht is de BiereFoundation opgericht. Degenen die het werk van Biere een warm hart toedragen, hebben hiermee een platform gecreëerd waarop hij en anderen zijn werk kunnen voortzetten.
Voor de website van de BiereFoundation klik hier