“Een van de belangrijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van het Antilliaanse Protestantisme.” Dr. J. Hartog: Mogen de eilanden zich verheugen
In het oude Protestantse kerkje van 1846 aan de Wilhelminastraat in Oranjestad bevindt zich een klein bijbelmuseum, waar zich een exemplaar met een donker omslag bevindt, dat ondanks zijn eenvoudige uitstraling van groot belang is voor de kerkgeschiedenis van de inmiddels tweehonderd jaar bestaande Protestantse Gemeenschap van Aruba. Het betreft de oudste en waarschijnlijk enige Arubaanse Protestantse vertaling van het complete Nieuwe Testament van de Bijbel, vervaardigd door zeven Arubaanse dames en een Nederlandse dominee.
In een serie afleveringen publiceert CU een geschiedenis van het Arubaanse toneel in de twintigste eeuw, geschreven door Wim Rutgers.
Een inleiding tot een toneelgeschiedenis van Aruba
De toneelgeschiedenis van Aruba, is – op enkele uitzonderingen na – er een van amateurs die in hun vrije tijd als liefhebbers, hun enthousiaste krachten gaven aan wat hun absolute hobby was: het toneel in al zijn facetten. Ze zetten er hun talent en hun vaak langjarige ervaring voor in. Dat gold en geldt voor zowel acteurs, regisseurs als dramaturgen.
Twee jaar geleden stuurde ik aan vrienden en geïnteresseerde lezers een digitale ‘nieuwjaarskaart’ in de vorm van een aantal verzamelde artikelen en bijdragen die ik op diverse plaatsen eerder gepubliceerd had. Dat had ik al eens eerder gedaan met Literair leven rond de eeuwwisseling over de literatuur van Curaçao. Ik maakte dus de balans op van mijn bijdragen aan het ‘literaire leven’ van Aruba, waarbij ik met mijn keuze rekening hield met de uitgave die Henry Habibe in 2014 al had gepubliceerd over het historische deel van deze literatuur. read on…
In het door Charuba in 2016 uitgegeven boek van Wim Rutgers, Balans: Arubaans Letterkundig Leven, wordt een hoop informatie gegeven over geschiedenis, cultuur, het toneelleven en uiteraard ook over de literatuur op Aruba. Balans is veelomvattend. Rutgers uitgangspunt is dat hij zich niet alleen bezighoudt met romans en gedichten, maar ook met minder voor de hand liggende genres als brieven, dagboeken, memoires e.d. read on…
Hiermee ben ik aan een voorlopig eindpunt van mijn balans gekomen. Maar het is uiteraard een voorlopig eindpunt, want een dergelijk werk is dynamisch, ontwikkelt zich en is nooit af. Het is nooit volledig noch definitief. Het is werk in uitvoering. Er verschijnen nieuwe auteurs en nieuwe werken, maar ook duiken nieuwe inzichten en perspectieven op die tot aanvulling en herschrijving noodzaken. Daarom deze digitale vorm die geen beperking in omvang of einddatum kent. read on…
Het toneel heeft in de jaren tussen 1954 en 1986 een veelvoudige ontwikkeling doorgemaakt van verspreide naast elkaar bestaande of zelfs beconcurrerende groepen naar een samengaan in Mascaruba op 10 april 1961, na de opening van de centrale schouwburg Cas di Cultura in 1958; van religieus parochietoneel en licht amateurtoneel naar professionalisering; van veeltaligheid naar de ontwikkeling van het Papiamentstalige toneel; van uit Nederland ingevlogen tijdelijke Sticusa regisseurs naar eigen (professionele) regisseurs; van Europese oriëntatie naar regionale en Latijns-Amerikaanse oriëntatie; van vertaling en adaptatie van buitenlandse werken naar origineel werk; van aandacht voor historische thema’s zoals het Indianisme naar actueel sociaal betrokken toneel; van traditionele vormgeving naar experimentele presentaties; van een nationaal gerichte houding naar openheid voor internationale oriëntatie door het Internationaal Drama / Theatre Festival; van de schouwburg naar de buurten en de straat (teatro foro); van het spelen van bestaande stukken naar toneel in workshopvorm en vormingstheater. read on…
01.3 Frederik Beaujon als pionier van de Arubaanse literatuur
De geschiedenis van de geschreven poëzie van Aruba gaat terug tot het begin van de twintigste eeuw, toen Frederik J.C. Beaujon (1880-1920) schoolschriften volschreef met gedichten in het Papiamento en Engels. Al in 1907 schreef hij een gedicht ‘Atardi’ in elf kwatrijnen, net als zijn grote voorganger Joseph Sickman Corsen op Curaçao. Ook vervaardigde hij persoonlijke gedichten over zichzelf en zijn familie en beschreef hij zijn eiland Aruba en zijn woonplaats San Nicolas. Bovendien vertaalde hij in 1918 Lord Byron’s beroemde gedicht ‘The Prisoner of Chillon’ tot ‘E Prisonero di Chillon’ en wijdde hij een Papiamentstalig lofdicht aan de grote Engelse romantische dichter. Dat maakt hem zo niet tot de vader dan toch wel tot de pionier van de Arubaanse poëzie. (Habibe 2014) read on…
01 Opmaat:De lange weg van kolonie naar autonomie Een korte historische terugblik
De eerste bewijzen van het Papiaments op Aruba en van geschreven tekst dateren van het begin van de 19e eeuw. Door de grondpolitiek van de West-Indische Compagnie (1621-1792) was Aruba tot het begin van de negentiende eeuw niet meer dan een onbetekenend deel van de koloniale bezittingen van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Economisch diende het eiland slechts ter ondersteuning van het hoofdeiland Curaçao. Na Bonaire was Aruba een eiland van de derde rang in koloniale tijden. De koloniale aandacht was geheel op Curaçao gericht en zijn haven, op het zout van Bonaire, terwijl Aruba wat hout, geiten, schapen en paarden leverde. read on…
Wie kennis wil nemen van de Curaçaose en Arubaanse literatuur kan tegenwoordig beschikken over een aantal zeer lezenswaardige naslagwerken: van Anton G. M. Claassen De navelstreng van mijn taal (1992); van Wim Rutgers Beneden en Boven de wind (1996); van Aart G. Broek – in samenwerking met Lucille Berry-Haseth, Sidney M. Joubert en anderen – De kleur van mijn eiland (2006), verschenen in het Papiaments onder de titel Pa saka Kara (1998); van Henry Habibe Aruba in literair perspectief (2015).Wat opvalt is dat de auteurs van bovenstaande boeken de inhoud ervan elk op een andere manier omschrijven. read on…
Een chronologisch opgezet onderzoek naar inhoud en stijl
door Wim Rutgers
Met de uitgave Aruba in literair perspectief; Tussen traditie en vernieuwing: 1905 – 1975 heeft Henry Habibe een kloek chronologisch geordend boek geschreven van ruim vierhonderd pagina’s over schrijvers en werken uit de literatuur van het eiland. read on…
Portret van de Arubaanse dichter Frederick Beaujon, gemaakt door de in Suriname werkzame fotograaf Nicolaas Porter. Nr. 134 in de reeks fotoportretten die Porter in opdracht van de Werkgroep Caraïbische Letteren maakt. Voor informatie kunt U mailen naar: nicolaasporter@hotmail.com. Wie de hele reeks wil zien kan hieronder klikken op het label Werkgroepportretten.
Het eerste Papiamentstalige gedicht van Aruba werd geschreven in 1907 en kreeg de titel ‘Atardi’ [de schemering] mee (niet te verwarren met het gelijknamige gedicht van de Curaçaoënaar Joseph Sickman Corsen). Frederick J.C. ‘Fechi’ Beaujon, de eerste Arubaanse dichter die in het Papiamento dichtte, leefde van 13 september 1880 tot 12 mei 1920. Hij werd dus amper veertig jaar en was 27 toen hij ‘Atardi’ schreef. Beaujon schreef uitsluitend in het Papiamento en richtte zijn blik naar binnen toe.
In 1907, kort na de eeuwwisseling, kende Aruba weinig economische activiteit, laat staan welvaart. Niettemin dwaalde er een poëtische geest rond die ons jaren later iets van de omgeving en inwoners vertelt. Toen ‘Atardi’ werd geschreven, draaide de economie op de fosfaatindustrie en bedroeg het inwonertal van Aruba niet meer dan 8815 inwoners. In San Nicolas werd een spoorweg aangelegd om het fosfaat af te voeren. Beaujon werd in het plaatsje geboren, groeide er op en vestigde zich later in Santa Cruz. In het gedicht ‘San Nicolas’, dat geschreven werd op 17 november 1907, grijpt hij terug op zijn jeugdherinneringen, zijn verbondenheid met deze plaats en dicht hij over de onderontwikkeling van dit niet-welvarende deel van het eiland, dat sterk achterbleef bij Oranjestad. (De olieraffinaderij die de nodige welvaart met zich meebracht, vestigde zich pas in 1924 nabij San Nicolas en werd pas in 1928 operationeel.)
De familie Beaujon, waarvan Hendrik Johannes Beaujon de stichter van de Arubaanse tak was, is van oorsprong Frans. Leden van de familie bekleedden functies in het bestuur van Aruba als notaris en gezaghebber, en anderen dienden ook op Bonaire en Curaçao. Daarnaast waren tal van familieleden werkzaam bij de olieraffinaderij, actief in de goudmijnexploitatie (Gold Concessions Ltd.) en later jarenlang het bepalende gezicht van het Cultureel Centrum Aruba. Bekend is dat de Beaujons ook op de woningmarkt in San Nicolas een rol speelden en huizen verhuurden. Ofschoon de Beaujons tot de politieke en economische en later tot de culturele elite behoorden, proef je uit de gedichten van Fechi Beaujon dat ze slechts een marginale rol in het geheel hadden gespeeld.
In het gedicht ‘Atardi’ schildert hij het platteland en de schemering die boven land en zee intreedt. Hij maakt gebruikt van klokgeluiden en krekels om de trieste aanblik van een dorre grond op te vrolijken of juist te benadrukken. Centraal in dit gedicht staat de ik-figuur – de landbouwer – die opgewacht wordt door vrouw en kinderen, waarmee hij slechts twee uurtjes kan doorbrengen. Zijn versie van ‘Atardi’ klinkt opgewekt en melodieus, vergeleken bij die van Joseph Sickman Corsen die meer somber van toon is. In de loop der jaren is een vijftal varianten van een gedicht met dezelfde titel geschreven.
Ook in het gedicht ‘Ay, mi ta cansa…’[Ach, ik ben moe] dat Beaujon een jaar voordat hij kwam te overlijden schreef, strijdt hij tegen de onrechtvaardigheid in de maatschappij en hij dicht: ‘de maatschappij is hard en is als een mijn’. Daarbij gebruikt hij woorden als ‘wantrouwen’ en ‘trots’ of heeft hij het over het gevecht tussen ongelijken. Als zoon van een loods doelde hij kennelijk op de klassenformatie in die tijd; wie wel en wie niet tot de betere klasse mocht behoren.
Een vijftal gedichten van Beaujon zijn in de bloemlezing Cosecha Arubiano (1983) opgenomen.
Deze website beoogt geen enkel winstoogmerk. Door middel van de website wil de Werkgroep het publiek kennis laten maken met nieuws uit en over de Caraïbische regio. De Werkgroep neemt daartoe onder meer berichten over van andere sites, zonder dat het ons altijd mogelijk is rechthebbenden vooraf te attenderen op de overname. Mocht iemand bezwaar hebben tegen overname van tekst- of beeldmateriaal, laat ons dit weten, dan verwijderen wij het materiaal.
Reacties op berichten worden alleen geplaatst indien voorzien van voor- en achternaam. Opinies op deze website komen voor rekening van de auteur(s) en zijn niet altijd de opinies van de Werkgroep.
RSS
Facebook
Twitter
