De Werkgroep Caraïbische Letteren wenst alle lezers van Caraïbische boeken en liefhebbers van Caraïbische cultuur mooie... Lees verder →
Posts tagged with: Arowakken
Albert Sabajo heengegaan
Op 11 september 2018 is in Haarlem, Nederland, overleden, de Arowakse cultuurman Mauricius Albert Sabajo. read on…
Het Woordenboek Arowaks van Eugène Aramake
Het Inheems dorp Cassipora, ongeveer negentig kilometer ten zuiden van Paramaribo gelegen, is al een paar keren verlaten geweest. De laatste keer vanwege de burgeroorlog van de jaren tachtig in de vorige eeuw. Ook waren er al heel vroeg invloeden van andere volkeren in dit dorp te bemerken. Want toen dit dorp ruim 100 jaar geleden nogmaals opnieuw werd bevolkt, kwamen er ook een paar vreemde mannen wonen zoals Mesada, een halfjood, en Gemert, een halfcreool. Deze mannen werden verliefd op de indiaanse gezusters Biswane en trouwden met hen. Mesada werd het dorpshoofd en Gemert is de opa van de schrijver van deze woordenlijst. read on…
Inheemse cultuur in the spotlight
door Tascha Samuel
 |
| Basya Harriëtte Vreedzaam was de inleider tijdens de literaire avond van Schrijversgroep’77 in Tori Oso. Foto: Irvin Ngariman. |
Paramaribo – Met nog maar zes dagen te gaan, voor de viering van de Dag der Inheemsen, is de speciale lezing over Inheemsen, door Harriëtte Vreedzaam een mooie activiteit. In een goed gevulde achtertuin van Tori Oso stond de inheemse cultuur in de spotlight tijdens de maandelijkse lezing van de Schrijversgroep ‘77 . Vreedzaam, de basya van Pierre Kondre Kumbasi, ging in op de bevindingen van het onderzoek gedaan in 1996 door de vrouwenorganisatie Sanomaro Isa. “De betiteling als arme plattelandsvrouwen zoals de Westerling ons beoordeelt, is onjuist. We zijn niet plattelands en niet arm.”
Westerse normen
Deze opmerking on lokte menig reactie. “Jullie zouden gewoon gebruik moeten maken van wat men zegt en daarmee geld innen.” De inleider gaf echter aan dat de waardigheid van de inheemsen niet te koop is. “De inheemse vrouw is zelfvoorzienend. Wij hebben het land. Een inheemse vrouw die geen kostgrond bewerkt, maar die uit het bos vlees, groente en fruit haalt is hooguit heel lui.”
Daarbij benadrukte zij dat de leefgewoonten en percepties van armoede niet vastgesteld kunnen worden op basis van de Westerse normen. ” Een Europese boerin die grondhuur moet betalen en de grond moet verpachten om te kunnen zaaien; die zijn arm.” Jammer genoeg heeft Vreedzaam haar inleiding niet visueel kunnen ondersteunen door de afwezigheid van haar assistent.
Daarbij benadrukte zij dat de leefgewoonten en percepties van armoede niet vastgesteld kunnen worden op basis van de Westerse normen. ” Een Europese boerin die grondhuur moet betalen en de grond moet verpachten om te kunnen zaaien; die zijn arm.” Jammer genoeg heeft Vreedzaam haar inleiding niet visueel kunnen ondersteunen door de afwezigheid van haar assistent.
Bescherming
Het programma moest enigszins worden aangepast door het laat komen van de artiest Mark Langaman, maar Nowilia Tawjoeram wist het publiek aardig te bekoren met haar verhalen. Daarna wierp Vreedzaam het element van ‘bescherming van intellectuele eigendommen’ op daar zij zelf ook wel verhalen had die ze graag wilde vastleggen. “Maar ik vrees dat men er misbruik van kan maken als het niet beschermd is.” Volgens S’77 voorzitter Ismene Krishnadath zou in afwachting van betere regelgeving alvast het boek uitgegeven kunnen worden en de rechten daarop zouden beheerd kunnen worden via een stichting. Vreedzaam gaf ook aan dat de verhalen waardevol zijn vanwege de achterliggende ‘waarden en normen’ die ze aanleren. Ook Conrad Rybka die zich de voorbije vier jaar bezig heeft gehouden met de Arowakse (Lokono) taal presenteerde zijn werk. Het tweejarig onderzoek waarop hij afstudeerde bracht hij levendig in beeld. Zijn vrij goede beheersing van het Arowaks kwam daarbij ook tot uiting. De avond werd afgesloten met het vrolijk losgooien van de benen op Sambura muziek.
Het programma moest enigszins worden aangepast door het laat komen van de artiest Mark Langaman, maar Nowilia Tawjoeram wist het publiek aardig te bekoren met haar verhalen. Daarna wierp Vreedzaam het element van ‘bescherming van intellectuele eigendommen’ op daar zij zelf ook wel verhalen had die ze graag wilde vastleggen. “Maar ik vrees dat men er misbruik van kan maken als het niet beschermd is.” Volgens S’77 voorzitter Ismene Krishnadath zou in afwachting van betere regelgeving alvast het boek uitgegeven kunnen worden en de rechten daarop zouden beheerd kunnen worden via een stichting. Vreedzaam gaf ook aan dat de verhalen waardevol zijn vanwege de achterliggende ‘waarden en normen’ die ze aanleren. Ook Conrad Rybka die zich de voorbije vier jaar bezig heeft gehouden met de Arowakse (Lokono) taal presenteerde zijn werk. Het tweejarig onderzoek waarop hij afstudeerde bracht hij levendig in beeld. Zijn vrij goede beheersing van het Arowaks kwam daarbij ook tot uiting. De avond werd afgesloten met het vrolijk losgooien van de benen op Sambura muziek.
[uit de Ware Tijd, 02/08/2013]
Aandacht voor Arowakse taal
 |
| Arowakse vrouw, door John Gabriel Stedman |
Het boekje Samen Schrijven in het Arowaks is het resultaat van een samenwerking en onderzoek van bijkans twee jaren tussen en met verschillende Lokono gemeenschappen en de taalkundige Konrad Rybka. Konrad heeft zich de afgelopen 4 jaren bezig gehouden met de Lokono taal en rondde zijn MA-Thesis over Arowakken in 2010 af. Hij kreeg een beurs aangeboden en een stage van 6 maanden bij de vereniging Kayeno in Frans Guyana. Gedurende die periode heeft Konrad gewerkt aan een schrijfwijze voor het Arowaks. Er werden orthografie (=spellingsleer) lessen verzorgd en een concept eenduidige schrijfwijze met alfabet geintroduceerd. Naar aanleiding hiervan is er een workshop van enkele dagen gehouden in Powakka waartoe verschillende Arowaks sprekenden uit de dorpen Cassipora, Powakka en Matta werden uitgenodigd. Tijdens deze workshop werd het voorwerk gepresenteerd en daarover gediscussieerd. Aan het eind van deze workshop werd een vereniging opgericht met de naam Wadian Bokotothi, letterlijk vertaald uit het Arowaks ‘Zij Die Onze Taal Zullen Beschermen’. Wadian Bokotothi bestaat uit Percy Martin (voorzitter), Nico Biswane en Ernest Biswane (uit Cassipora), Mavis Ebicilio en Deborah Sabajo (uit Powakka) en Rosita Aramaké (uit Matta).
 |
| Melvin Mackintosh |
Melvin Mackintosh is gevraagd om de organisatie te helpen opzetten en de communicatie te onderhouden. Op zijn Facebookpagina staan indrukken van de verschillende presentaties tijdens de dorpsvergaderingen in de Arowakse dorpen. Het boekje zal op 31 juli ook gepresenteerd worden tijdens de Tori Oso avond van S’77.
Presentatie ‘Indianenbrieven’ aanzet tot wetenschappelijk onderzoek
door Rose-Marie Maître
Paramaribo – De Evangelische Broeder Gemeente Suriname (EBGS) heeft vanaf november 2012 meer dan dertig zogenoemde ‘Indianenbrieven’ in haar archieven. Het bestaan van deze brieven is in 2011 door Paul Peucker, archivaris in Betlehem, onder aandacht gebracht van de EBGS in Suriname. De EBGS heeft een project geschreven om de archieven naar Suriname te halen. De Amerikaanse ambassade heeft daarna het project gehonoreerd en de verscheping bekostigd. Het gaat om materiaal uit een groter aantal archieven, maar bij de presentatie is aandacht besteed aan de brieven van Inheemsen.
 |
| Een inheemse korjaal |
Wetenschappelijk Onderzoek
Volgens Edgar Loswijk, voorzitter van de archiefcommissie van de EBGS, moeten deze archieven verder ontsloten worden. “Ik moet u zeggen dat dit geen wetenschappelijke presentatie is”, zei hij aan het begin van zijn uiteenzetting donderdagavond in de Stadszending. Wetenschappers, zoals historici, sociologen en taalkundigen worden door hem opgeroepen om de stukken te bestuderen. Deze oproep is vaker gedaan, maar de reactie erop vindt hij bedroevend. “Ik heb de mensen vaker uitgenodigd, maar ze zijn er bijna nooit.” De kerk houdt jaarlijks een reeks lezingen over stukken in het archief. Loswijk hoopt dat vooral Surinaamse wetenschappers een kans zullen wagen op de bestudering van de historische stukken.
Gelijkwaardigheidsboodschap
Rond 1740 tot 1765 stond het werk van de kerk in Suriname op een laag pitje. “Dit kwam door tegenwerking van de koloniale regering, onderlinge ruzie en ziekte van de zendelingen”, aldus Loswijk. Het koloniaal bestuur werkte de kerk tegen, omdat een boodschap van gelijkwaardigheid niet wenselijk werd geacht in de kolonie. Daarom zijn de mensen naar Guyana vertrokken, weet Loswijk. “De Rooms-Katholieke kerk heeft dit aan den lijve ondervonden”, zegt Loswijk verder.
In die periode stond het EBG-zendingswerk in Suriname onder gezag van Betlehem, Pennsylvania. Gelovigen in Suriname schreven brieven aan de zendelingen die waren weggetrokken. Zo schrijft de Indiaanse christenbroeder Nathanaël: Kiduhein, Kiduhein (het is zo, het is zo); zo eindigt één van de brieven die door inheemse gelovigen van de Evangelische Broedergemeente rond 1749 is verstuurd naar Betlehem.
Presentatie in het Arowaks
Mavis Biswano is één van de huidige Inheemse gelovigen. Zij heeft in Inheemse klederdracht en Arowakse bewoordingen kopieën van de brieven overhandigd aan Margaret McKean, vertegenwoordiger van de Amerikaanse Ambassade. Verder kregen ook de voorzitter van de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname, Lesley Artist, Bisschop Wilhelmus de Bekker van het Rooms-Katholieke bisdom en een vertegenwoordiger van gemeente Matta een ingelijste kopie. De brieven staan in het Gotisch-Duits en zijn vertaald naar het Nederlands door Jennifer Brandon en Michelle Ali.
[naar de Ware Tijd, 16/03/2013]
Christelijke gemeente Matta wil Arowakse taal redden
door Fariel Menso
 |
| Leden van Gemeente God Matta bezig met lofprijzingen door middel van dans en Arowakse liederen Foto: collectie Gemeente Gods Matta |
Paramaribo – Gemeente Gods Matta introduceert haar eerste cd met Bijbelse verhalen op zaterdag in Matta, in district Para, aan de gemeenschap. De cd is uitgebracht in Arowaks omdat de gemeente van oordeel is dat deze taal aan het uitsterven is en hiermee tegenwicht wil bieden. Dit zegt secretaris Willem Karwofodi van het gemeentebestuur.
“We willen deze taal redden en de gemeenteleden die de Bijbel niet kunnen lezen, voorzien van het nieuws van God”, zegt Karwofodi. “Wij zijn diep van overtuigd dat de taal van elke natie of stam, een waardevol cultureel erfgoed is, dat goed bewaard en gebruikt dient te worden.” Gemeente Gods Matta telt honderd leden en is gevestigd in het dorp Matta. Aan het vertalen van de verhalen hebben gemeenteleden en een taaldeskundige uit het dorp Powaka samengewerkt.
Dit project staat bekend als het ‘one story project’ en de gemeente heeft voor de uitvoering toestemming gekregen van Arowakse dorpshoofden en het Surinaamse Bijbelgenootschap. Het project is in 2009 begonnen en kon nu pas worden gerealiseerd omdat er met alle actoren overleg is gepleegd. “Dat heeft veel tijd opgeslokt”, aldus Karwofodi.
[uit de Ware Tijd, 02/03/2013]
RSS
Facebook
Twitter
