Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Alexander Tolin
Sukru Oso presenteert ‘Lolo’ van Isan Corinde
Art Gallery Sukru Oso in Paramaribo presenteert van 3 tot en met 5 juni de expositie Lolo, met schilderijen en objecten van beeldend kunstenaar Isan Corinde (1990). Na zijn afstuderen aan de Nola Hatterman Art Academy is Corinde actief in Suriname en Nederland. “A e lolo”, zegt hij enthousiast. “Het gaat de goede kant op; ik blijf nieuwe dingen ontdekken!” read on…
Zesde Clark Accord Lezing
De Clark Accord Foundation organiseert op maandag 11 mei de zesde jaarlijkse Clark Accord Lezing ter gelegenheid van het feit dat auteur Clark Accord vijf jaar geleden is heengegaan. Thema voor dit jaar is ‘Winti in de literatuur’. Plaats: Restaurant Spice Quest. read on…
Nyun Sten Festival 2016
Nieuwe stemmen in het Surinaams theater
Stichting Art Laboratorium Suriname (ArtLab.sr) en Rightaboutnow Inc. presenteren op vrijdag 25, zaterdag 26 en zondag 27 maart a.s. de eerste editie van het Nyun Sten Festival in On Stage Performing Arts aan de Mgr. Wulfinghstraat in Paramaribo. read on…
Zwart in Suriname
door Christio Wijnhard
Nog steeds leeft het dat blank of lichter gekeurd zijn, gelijk staat aan succes in de maatschappij. Ook in Suriname is sprake van ‘light skin privilege’. Dat je met een donkere huid anders wordt bejegend, ervaart menigeen. “Als mijn moeder echt zwart was, dan was ik dood geweest.” Is dat wel zo?
Theaterspektakel: overwinning door zang en dans
Het Moengo Festival of Theater @ Dance wordt op 19 september groots geopend met de Poolo Boto. Negen teams uit verschillende dorpen zullen dan strijden om de titel ‘mooiste boot’. In de twee dagen daarna is er een variëteit van zang, dans, theater, en muziekoptredens. Het publiek kan in aanloop naar het festival de vorderingen meemaken. Op 31 augustus en 10 september zijn er korte presentaties bij Tembe Art Studio. read on…
Rappa: Literaire nalatenschap Louise Wondel in ere houden
Robby (Rappa) Parabirsing, voorzitter van de Schrijversgroep 77, beschrijft Louise Wondel, die na een ziekbed maandag overleed, als een sterk geëngageerde Marronvrouw. In al haar voordrachten bracht ze tot uitdrukking de bewustwording, het werken aan jezelf en kracht van de eigen cultuur, vooral onder jonge vrouwen. De Schrijversgroep 77 zal er aan meewerken dat haar literaire nalatenschap in ere wordt gehouden. read on…
Workshops officiële start Moengo Festival of Theater & Dance
Het Moengo Festival of Theater & Dance wordt dit jaar gehouden van 19 tot en met 21 september in Moengo, Marowijne. Het thema voor dit jaar is ‘Pee fu wini’ oftewel ‘spelen om te overwinnen’. Zoals de naam aangeeft, zullen theater en dans tijdens deze tweede editie van het Moengo Festival centraal staan. read on…
Osopasi gepresenteerd
door Carry-Ann Tjong-Ayong
De avond begon weinig hoopvol met een flinke regenbui. De groene tuin vol fruitbomen zag er uitnodigend uit met honderden afgevallen blozende manja’s onder de oude boom en nog tientallen aan draden hangende in afwachting van een windvlaag. Wij werden welkom geheten door Els Tjon Joe Wai en Marisa Piepelenbos, onze gastvrouwen, die de sfeer hadden bepaald met grote schalen fruit van het erf op de ruwhouten tafels: manja, pomerak, appeltjes, pomme de citerre, kersen in diverse tinten rood en een wit emaillen bekkentje met de naam Betsy in blauw , gevuld met kleine oranje palulu.
read on…Columns van CAT
Osopasi is de nieuwste publicatie van Carry-Ann Tjong Ayong. Het boek bevat een selectie van haar columns.
read on…Doro, oftewel De prijs van Vrijheid
Op zaterdagavond 31 mei 2014 presenteert ocw: de exclusieve, eenmalige videoprojectie van de Surinaamse opera fatu Doro, oftewel De prijs van Vrijheid met een informatief randprogramma.
read on…Celestine Raalte heeft weinig mime nodig
Fri Yeye, het theaterstuk in het kader van 150 jaar afschaffing slavernij
door Ruth San A Jong
Celestine Raalte, de schrijfster en actrice in dit stuk heeft weinig mime nodig om je te raken, te snijden, met haar woorden. Gisteravond zat ik voorovergebogen naar het theaterstuk Fri Yeye te kijken. Ze heeft een sigaar als decor waarbij ze het hele stuk door paft, een zwarte hoofddoek en wat authentieke houten meubels die zij gebruikt om je in die oude Surinaamse sfeer te brengen. Fri Yeye (Vrije Geest): een relaas van een buurtoma die het nodig vindt om op 1 juli haar kleindochter te ontgoochelen over de ‘viering’ van Keti Koti.
“Wat je doet is papegaaienwerk.” De dialogen beginnen scherp. Botsingen tussen de zogenaamde moderne kijk op de slavernij en de historie komen tot uiting in de relatie tussen de twee karakters.
Oma: Wat doe je met je vrijheid! Je voorouders hebben land gekocht, zodat ze weer een thuis hadden. Wat gebeurt er met het land dat jullie is nagelaten? Land waar bloed, zweet en tranen hebben gevloeid. Jullie zijn de weg kwijt.
Bernadetta: Ach vrouw! Wat weet u? U weet niet eens hoe u hier bent beland, dan komt u mij de les lezen.Wie bent u, jij of je? Als m’n vriend hier was had hij je zo eruit gezet. Met al je verhalen.
Fri Yeye sleurt je ook door de verzwegen geschiedenis:
De moordenaars! Ze waren bezorgd over ‘Leusden’, hun schip en het goud. Ik, ik voelde smart, galbittere smart. Ik was gebroken: 650 zielen die dolen voor de Marowijnerivier
… ik weet niet eens hoe ze heten. Ze hadden ook een vader en een moeder
en al de onschuldige kinderen. Geen woord van die Hollandertjes. Geen woord over de dood van de Afrikaanse mannen, vrouwen, en kinderen. Geen woord van die WIC’ers met hun VOC-mentaliteit. Mensenrechten bestonden niet voor de Afrikanen.
Alle typische fenomenen van het zwarte mentale ‘brandmerk’ gaan langs en zeker ook de eigen ervaring. De tragiek is voelbaar, het lijden en de liefde van de buurtoma is tastbaar.
Hillegonda: U bedoelt de verdeel en heersformule. De racist Willi Lynch heeft een handboek geschreven Hoe maak je van een Afrikaan een slaaf? En hoe zorg je ervoor dat een slaaf, slaafs blijft. Vertel oma, hoe werkte dat in uw tijd?
Oma: Stel je voor, ik ben die slavendrijver. Jou geef ik wat kapotte kleding. Iets meer te eten en jou verneder ik minder. In het bijzijn van de andere slaven. Ik ransel Bernadetta af totdat ze neervalt. Dan vertel ik aan haar dat jij me hebt verteld, dat ze gestolen heeft. Ik zorg ervoor dat jullie elkaar niet meer vertrouwen. Zo zorg ik ervoor dat de oude slaaf de jongere niet vertrouwt. Dat de man en de vrouw elkaar wantrouwen. Hetzelfde doe ik met de donker- gekleurde en de lichtgekleurde slaven. Ik zaai overal wantrouwen. De iets beter behandelde slaven mogen lichter werk doen. De vrouw werkt in en om het huis. De man wordt beul. De zwarte beul wordt opgedragen zijn vader, moeder, zuster, broeder af te ranselen. De zwarte beul wordt opgedragen zijn zuster vast te binden, zodat de smerige verkrachter zijn gang kan gaan. De zwarte beul wordt opgedragen van de weggelopen slaven die doodgeschoten zijn, de armen geroosterd mee te nemen als bewijs dat de prooi is gevangen.
“A switi fu yere fa yu e taki Sranan. Tan Prodo nanga a tongo yere mi gudu.” Het stuk is alles wat Celestine Raalte is en ademt. Het woord ‘ding’ is een gevoelsmatig woord. Dit stuk is háár ‘ding’, haar manier van denken, haar protest tegen de witte superioriteit, haar irritatie over hoe zwarten met elkaar omgaan en tegelijkertijd haar trots, haar respect voor cultuur, haar identiteit. Ik voel mij door dit theater gesteund in mijn gedachtegang dat ik niet meedoe aan de ‘koto-cultuur’ bij 1 juli- vieringen, omdat de koto ontworpen was om die zwarte vrouw er lelijk uit te laten zien. Vooralsnog om de vrijheid van spreken te ontnemen. De angisa werd gebruikt om te communiceren. Ik zal nooit een traditie in stand houden die in eerste instantie een vernederend doel had. Wat het relaas nog meer benadrukt, is dat wij tradities goed moeten overwegen voor we ze voortzetten.
Oma: Kalebassen zijn hier in huis als souvenirs. Weet je wat de functie is van een kalebas?
Bernadetta: Ik heb voor een glas gekozen. Ik leef in een vrij land en ik ben gelukkig vrij geboren.
Het is een verademing wanneer bij goedgeschreven toneelstukken het geluid goed is. Dit stuk had nergens anders dan in On Stage gespeeld moeten worden. Nergens anders, niet op de Nederlandse bühne, maar hier, op de Surinaamse bodem, voor en door Surinamers gespeeld. Je moet vooral elke emotie van de stemmen goed op je trommelvliezen laten kleven.
Complimenten voor mijn talentvolle vriend Alexander Tolin die bij elke regie groeit (als ik dat mag zeggen). De mooie zang van Marianne Cornett en de jeugdige nieuwsgierigheid naar het verleden van Sade Rozenblad waren subliem. Een mooie symbiose van drie generaties vrouwen met een eigen wil, eigen gedachten en eigen vrijheid. Dit stuk is te confronterend voor de hedendaagse ‘missionaris’ of ‘gekerstende’. Want wat zeker gebeurt, is dat het een innerlijk conflict oproept. Althans voor diegenen die de woorden echt tot zich laten doordringen. Ik verklaar dat zenuwachtige gelach van het publiek als een reactie op de heftigheid van de dialogen. Het is nu eenmaal zo: we lachen bij toneelstukken, Surinamers lachen ernstige situaties weg.
Dankjewel Celestine Raalte, ik buig voor je. Ik buig samen met je voor onze overgrootouders, brand samen kaarsjes met je, ook al ken ik hun namen niet. Ik buig.
[van de blogspot van Ruth San A Jong]
Fri Yeye: Bewustwordingscampagne in theatervorm
door Tascha Samuel
Paramaribo – Vele Afro-Surinamers geven aan het spreken over slavernij onnodig te vinden. “Allemaal veel te lang geleden, kijk vooruit!”, is één veel gehoorde opmerking. Uit gesprekken met jonge dertigplussers, blijkt het merendeel het een ‘ver van mijn bed show’te vinden.
Maar wie het theaterstuk Fri Yeye heeft meegemaakt zal op zijn minst op de ‘prakseri bangi’ worden geplaatst. Want volgens Celestine Raalte, schrijfster en zelf actrice in dit stuk, gaat het niet om treuren, haat en gewoon stilstaan bij het verleden. “Haat, wat is dat? Ik heb met deze twee handen witte baby’s gewassen. Voor ze gezongen zoals ik voor mijn eigen kinderen zong”, stelt het personage van Raalte.
Niets van slavernij
In de opvoering wordt oma door haar dochter Bernadetta – voortreffelijk neergezet door Marianne Cornet – vooral gezien als die oude vrouw die vastzit in het verleden. Die gauw haar medicijnen moet slikken tegen haar schizofrenie. “Oma heb je je medicijnen al gedronken. Je maakt me gewoon depressief met al die verhalen.” Bernadetta, met haar blanke vriend Piet, wil vooral niets weten van de slavernij. Zij schaamt zich er onbewust voor. Het is de kleindochter die door heeft dat oma ‘begeesterd en in trance’ vertelt over het verre, zeer verre verleden. Want in tegenstelling tot Bernadetta wil kleine Hillegonda wel meer weten over haar roots. Iets waar Bernadetta niet zo blij mee is. “Ja, ik ben trots op mijn voorouders dat ze slaven waren. Ik wil er alles van weten.” Sade Rozenblad zet het personage van Hillegonda op een uitstekende volwassen manier neer.
Geschiedenisles
Oma haalt wrede herinneringen op. Herinneringen van vernedering, verkrachtingen en wrede afstraffingen. Hoe haar geliefde Nicodemus moest toezien hoe zij het product van de verkrachting, een ‘tweebloedige’ baby, de borst moest geven. Hoe hij werd uitgehuurd aan andere plantages en niet kon genieten van zijn vrouw. Hoe hij na zijn vluchtpoging werd gevangen ‘als een dier’ en gegeseld ‘tot zijn rug aan flarden hing’. “Ik kon de schaamte en pijn in zijn ogen zien.” Een geschiedenisles over het gezonken slavenschip Leusden werd ook gegeven. Over hoe de 650 slaven de dood vonden – het ruim waarin zij waren opgesloten werd niet geopend toen de bemanning het schip verliet. “Uit angst, angst voor de zwarte kracht, hebben ze hen laten sterven.”
Oma is een scherpgebekte vrouw die vooral niet wil dat men al die mensen vergeet. Dat de slaven geen nummers zijn. “Ik ken hun namen niet. Al die mensen die overboord zijn gegooid, omdat zij te ziek waren om door te gaan. Zij die verkozen liever te springen dan slaaf te worden.” Ook het onrecht aan Louis Doedel gedaan kwam aan de orde. Er wordt ook gezongen. De geoefende powerhouse Cornett, in combinatie met de jeugdige Rozenblad, blijkt het publiek bijzonder te bekoren.
Vergeving
Na de vele verhalen te hebben aangehoord laat Bernadetta haar antipathie los en vraagt daar vergeving om. Wellicht een sentiment dat velen zal overvallen na Fri Yeye te hebben gezien. Het stuk is wellicht onbewust een bewustwordingscampange in theatervorm. De oproepen van oma aan de zwarte mens om zich in te zetten, na te denken, door te duwen, meer te willen en vooral meer samen te werken, zijn indringend oprecht. Een staande ovatie bleef dan ook niet uit. Regisseur Tolin Alexander was zeer tevreden en glom van trots.
[uit de Ware Tijd, 27/05/2013]
RSS
Facebook
Twitter
