Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Afaka
‘Een land zonder investeringen in kunst en cultuur blijft arm’
door Audry Wajwakana
PARAMARIBO – “In de hele hebzucht naar goud en andere edelmetalen en hout vraagt niemand zich af hoe het gaat met de mensen die in de gebieden wonen, waar dit zich uit. Hebben ze geen recht op een bestaan?” Opnieuw brengt kunstenaar Marcel Pinas de bedreigde omgevingen en culturen van Surinaamse binnenlandbewoners internationaal onder de aandacht. Deze keer met de nieuwe kunstinstallatie ‘Mi libi waiti moo gowtu’ (‘Mijn leven is meer waard dan goud’) in de Kunsthal KAdE in Amersfoort, Nederland.
read on…Lezing over Afaka door Marcel Pinas
Op donderdag 15 november organiseert Hotel Maria Kapel in Hoorn in de Bibliotheek Hoorn een lezing over het Afaka-schrift, verzorgd door kunstenaar Marcel Pinas. read on…
Marcel Pinas in Overvecht
De Surinaamse beeldend kunstenaar Marcel Pinas komt in de periode 28 augustus – 28 september 2012 wonen en werken in de Utrechtse wijk Overvecht. Zijn werk is te zien in de openbare ruimte in Overvecht en in Galerie Sanaa (Utrecht centrum). Daarnaast geeft hij workshops aan scholieren uit Overvecht.
Pinas hanteert traditionele gebruiken van de Marrron-cultuur uit zijn geboortestreek en tekens afkomstig uit het Afaka-schrift als symbolen voor zijn beeldtaal. Door zijn kunst laat hij de toeschouwer kennis maken met de Marron (naar het Surinaamse oerwoud gevluchte slaven) en het slavernijverleden. Vorig jaar opende Pinas in Moengo zowel een museum voor moderne kunst als zijn Tempe Art Studio waar kinderen dagelijks kunnen tekenen, schilderen, dansen of muziek maken. Hij bouwde al in binnen- en buitenland grote moderne kunstinstallaties die alle de boodschap bevatten: Behoud de cultuur!
Kosmopolis Utrecht verwelkomt Pinas op zaterdag 8 september om 14.00 uur in de wijk Overvecht met een muzikaal programma met o.a. zangeres Denise Jannah en Surinaamse Close Harmony van Jaden in de arena van station Overvecht. Dat gebeurt aansluitend op het seizoenconcert van Sambacaxi (Braziliaanse klanken) en het Utrechts Gemeentekoor. Op woensdag 31 oktober wordt een finissage (feestelijk afsluiting) gehouden bij de kunstwerken.
Installatie en workshops
Op de Einsteindreef bij het grote winkelcentrum in Overvecht plaatst Pinas een installatie met tekens uit het Afaka-schrift. Op Overvechtse scholen legt hij tijdens workshops een verband tussen slavernij en huidige vormen van uitbuiting. Pinas gaat met de kinderen op zoek naar hun eigenwaarde en trots en wil ze nieuwsgierig maken naar hun eigen afkomst. Hij begint met deze workshops op 4 september op het Trajectumcollege. Eind september vindt er een presentatie plaats van de workshops van de scholieren.
Pinas start begin september in Galerie SANAA aan het Jansdam met het werken aan een nieuwe installatie van totems en flessen. Daar houdt de kunstenaar op zondag 2 september een artist talk en op zondag 9 september wordt in Galerie SANAA zijn solo-expositie geopend. Op 13 september houdt Pinas ‘s avonds een artist talk in Das Spectrum aan de Montalbaendreef 2 in Overvecht.
Kosmopolis Utrecht heeft Marcel Pinas als artist in residence uitgenodigd in het kader van de herdenking en viering van de 150e verjaardag van de afschaffing van de slavernij. Samenwerkingspartners bij dit project zijn: HIK ontwerpers, Pouwerschool, Trajectum college, De Schakel, De Brede School en Galerie SANAA. Met dank aan gemeente Utrecht.
Meer informatie:
# Website van Marcel Pinas
# Artikel in NRC (28 juni 2012)
Cursus Afáka
Voor beginners en oud-cursisten die hun kennis van het Afáka willen opfrissen
Op zaterdag 15 september 2012 organiseert het Marroninstituut Stichting Sabanapeti weer de cursus Afáka, het syllabeschrift van de Okanisi Marrons. Dit syllabeschrift is ontworpen door da Usa Atumisi Afáka (naar wie het schrift is vernoemd), een Okanisi van de Bilo regio aan de Tapanahoni in het binnenland van Suriname. Da Afáka, die zelf voorheen niet kon lezen en schrijven, maar wel de noodzaak voor zichzelf en zijn volk inzag om te kunnen lezen en schrijven, ontwierp dit schrift in het begin van de 20ste eeuw. Hiermee konden Okanisi Marrons, die overwegend analfabeet waren, in hun eigen taal lezen en schrijven. Met het Afáka-schrift zijn de Okanisi Marrons het enige Creools sprekende volk dat een eigen schrift bezit en Suriname is dus hiermee uniek.
Het Afákaschrift bestaat oorspronkelijk uit 56 tekens plus 2 extra tekens, één korte verticale streep voor de punt, de komma enzovoort, en één kronkelende lijn om het einde van een pagina te markeren.
Op cursusdag 1 maakt u kennis met de tekens van het Afákaschrift en u leert basiszinnen schrijven en lezen in het Afáka. U krijgt een cursusboek en lees- en schrijfoefeningen mee naar huis. Op cursusdag 2 wordt de basiskennis van het Afáka nogmaals met u doorgenomen. Vervolgens gaat u aan de slag met nieuwe opdrachten. Cursusdag 2 wordt afgesloten met een toets gevolgd door de uitreiking van het bij deze cursus behorende certificaat aan iedereen die met goed gevolg de toets heeft gemaakt.
De cursus wordt verzorgd door André R.M. Pakosie, sinds 1993 de edebukuman, het hoofd van de groep van Afákakenners. Als edebukuman ontwikkelt hij het schrift verder en onderwijst anderen hierin.
Inschrijving
U kunt zich vanaf nu t/m 15 augustus 2012 inschrijven. Stuur uw naam, adres en telefoonnummer per e-mail naar fytotheek.pakosie@planet.nl of naar siboga@maroons-suriname.com en maak vóór 15 augustus 2012 de cursusbijdrage ad € 60,- over op ING Bank nummer 6217534 t.n.v. stichting Sabanapeti o.v.v.: Cursus Afáka. De cursusbijdrage is voor de cursus inclusief cursusboek en oefenmateriaal. U bent pas ingeschreven als uw cursusbijdrage bijgeschreven is op de rekening van stichting Sabanapeti. Toelating tot de cursus vindt plaats in volgorde van inschrijving. Bij onvoldoende aanmelding gaat de cursus niet door en storten wij de door u overgemaakte cursusbijdrage terug op uw rekening. Voorwaarde om deel te kunnen nemen: Tenminste één van de Afro-Surinaamse talen (Okanisi tongo, Saamaka tongo, Sranan tongo, enzovoort) beheersen of daarmee voldoende bekend zijn.
Datum: zaterdag 15 september 2012 Tijd: van 10.30 uur tot 17.00 uur
Plaats: Utrecht
De 2e cursusdag wordt gezamenlijk gepland op cursusdag 1 Lunch: Op beide cursusdagen dient u zelf te zorgen voor uw lunch. Na inschrijving wordt u het adres waar de cursus in Utrecht wordt gehouden en een route-beschrijving toegestuurd.
Marcel Pinas lanceert sieradenlijn: Boipili
door Ada Korbee
Marcel Pinas kennen we allemaal van zijn kleurrijke marron geïnspireerde schilderijen en zijn ruimtelijke werkstukken waarin hij traditionele elementen op een hedendaagse wijze tot kunst verheft. En dat Marcel Pinas veel meer is dan alleen een kunstenaar, dat weet ondertussen ook een ieder die maar enigszins bekend is met zijn werk in het district Marowijne. Toch krijgt het publiek ook nu weer een nieuwe zijde te zien van deze verrassende kunstenaar! Marcel Pinas lanceerde namelijk op zaterdag 28 januari zijn eigen sieradenlijn: Boipili.
Boipili is een heel bijzondere lijn van sierlijke zilveren sieraden die geïnspireerd zijn door de Ndyuka-cultuur. Tekens uit het Afaka-schrift dat aan het begin van de 20ste eeuw gebruikt werd als geheim communicatiemiddel onder de marrons aan de Boven-Tapanahony-rivier, alsook de kronkelende houtsnijwerkmotieven die onder marronvaklieden van generatie tot generatie zijn overgedragen, vormen de rode draad in de Boipili-sieradenlijn. Het idee om sieraden te vervaardigen ontstond jaren geleden, vanaf het moment dat Pinas begon te werken met de houtsnijwerkmotieven en het Afaka-schrift. De prachtige tekens en symbolen afkomstig uit de cultuur van zijn voorouders, werkten sterk in op de verbeelding en de creatieve drang van de kunstenaar.
Eerste set
In de jaren daarna, toen Pinas tijdens zijn reizen terecht kwam op de markten in Mali en in het zilverdistrict van Indonesië en zag wat daar door vaklieden allemaal gemaakt werd, raakte hij nog verder geïnspireerd. Een vakman in Mali vervaardigde voor Pinas zijn allereerste set zilveren sieraden en in Indonesië had Marcel gemakkelijk zijn ontwerpen verder kunnen laten uitvoeren.
Maar dat zou geheel indruisen tegen datgene waar Marcel Pinas zich met zijn werk juist sterk voor maakt. Educatie, werkgelegenheid, cultuurbewustzijn en ontwikkeling van traditionele gemeenschappen in het binnenland van Suriname: dat zijn de dingen waar Marcel Pinas naar streeft. De eerste stap naar de verwezenlijking van de Boipili-sieradenlijn was gezet, maar het project moest verder wel in Suriname vorm gaan krijgen.
Bondgenoot
De Boipili-sieraden, door Pinas ontworpen, worden momenteel vervaardigd in de juwelierszaak van Sunil Oemrawsingh. In deze juwelier vond Pinas, na lang zoeken, eindelijk de juiste bondgenoot. Want niet alleen voor het uitvoeren van de productie, maar ook voor het implementeren van het groter plan, kan Marcel rekenen op de steun van Oemrawsingh. Want net als alle andere kunstprojecten van Pinas zal de Boipili-sieradenlijn bijdragen aan zowel de maatschappelijke als de financiële ontwikkeling van het binnenland.
Geïnteresseerden uit de lokale gemeenschap van Moengo zullen door deze juwelier uit Paramaribo opgeleid worden in het vak. Ook mensen uit Brokopondo en Sipaliwini zullen hierna bij het project betrokken worden. In de toekomst wordt de Boipili-lijn van sieraden dan mede ontworpen, ontwikkeld en vervaardigd door goed opgeleide vaklieden van traditionele gemeenschappen in het binnenland van Suriname. Boipili is nu reeds, maar wordt dan nog meer de merknaam van prachtige, unieke sieraden geïnspireerd door de culturele rijkdom van Suriname. Een exclusieve collectie sieraden – waardevol op meer dan één vlak – die spreekt tot een breed publiek van zelfverzekerde mensen van waar dan ook, die bewust kiezen voor de fijne dingen van het leven.
De launch van Boipili, de exclusieve sieradenlijn van Marcel Pinas, heeft op zaterdag 28 januari plaatsgevonden in de Readytex Art Gallery. De sieraden expositie is voor het publiek te bezichtigen van maandag 30 januari tot en met 11 februari.
Marcel Pinas krijgt en neemt de ruimte
Bij de opening van de schilderijententoonstelling van Marcel Pinas in De Hal, 29 juni 2011
door Rob Perrée
Tussen de installaties, de wandsculpturen en de videowerken – de overzichtstentoonstelling die Marcel Pinas onlangs presenteerde in de KKF – hangen twee enorme schilderijen. Zes bij anderhalve meter. Ze lijken een kleurige en levendige aankondiging van de schilderijententoonstelling die daarna, als tweede in de reeks, in De Hal is gehouden. Ze zijn meer dan dat. Het zijn bewijzen dat hij er ook op het platte vlak in slaagt om ruimte te creëren, om culturele elementen en symbolen in de ruimte te laten bewegen.
read on…Marcel Pinas, Kiibi wi Koni en de nostalgie
door Carry-Ann Tjong-Ayong
Ik zit in de grote hal van de Kamer van Koophandel in mijn rolstoel onder 10.000 lepels, die zijn opgehangen aan dunne nylon draadjes. Dat is weer het voordeel van de lage zit. Ieder ander moet om het kunstwerk heen lopen, ik rol er onder door.
Even flitst het door me heen: “Stel je voor dat die draadjes loslaten en het opeens lepels over me heen regent…” Het is geen angstgevoel, eerder een heerlijke sensatie van spanning, als bij een avonturenfilm, waar in ik de hoofdrol zou willen spelen, Indiana Tjong en de Ten Thousand Spoons.
Ik ben dol op dat soort films en leerde onze kinderen al vroeg er van te genieten in de tijd van de videotheek, toen we in het weekend bij 4 uitgezochte banden en grote zakken snoep en chips de halve dag in pyjama op de grond zaten te smullen van 1 spannende (Indiana Jones), 1 griezelige (Stephen King), 1 humoristische(Charley Chaplin of Cool Runnings) en 1 serieuze of leerzame film (Microcosmos). Wat collega’s ook zeggen over de nadelen van films en TV voor jonge kinderen, wij kregen er niet genoeg van en zaten te genieten. Zij zijn nu volwassen en hebben het er nog over.
Terug bij Marcel Pinas, waar ik de katapult van mijn broers in duizendvoud opgehangen zie. Ik leende die altijd, tot ik er zelf een had gemaakt van een stevige kraka, een gevorkte tak en een stuk fietsbinnenband. We schoten in de tuin op van alles en nog wat en raakten soms ongewild iets kwetsbaars. Niet vogeltjes, zoals de jongens in de Andes, die met ons de berg op liepen naar hun piepklein dorpje, waar ook Isabel is geboren.
De tientallen opgehangen matapi, de kunstig gevlochten rollen, die je met een stok ronddraait om de bittere cassave te ontdoen van blauwzuur. Ik heb er altijd al 1 willen hebben, dol als ik ben op de Inheemse en Marron gebruiksvoorwerpen. Pinas heeft ze overal uitgestald in veelvoud. De kokolampu, waar ik zelf drie van heb in mijn vensterbank. De emaillen borden, al dan niet met bloemetjes versierd. De besneden kalebassen, de houten wasborden, mijn favorieten.
Deze expositie roept zoveel nostalgie op, zoveel herkenning, ontroert door de schoonheid van het gewone, het alledaagse, dat door de vermenigvuldiging ervan de nadruk op de details legt. ik kan er niet genoeg van krijgen.
Ik sta stil bij het schoolklasje met de houten banken, met open vakken voor de boeken, het ronde gaatje in het midden, voor de porseleinen inktpot. Ik voel nog de kroontjespen, die je er in doopte, afveegde aan je inktlap, gemaakt van vierkantjes stof, op elkaar genaaid met een knoop. Op de laatste schooldag moesten wij een glasscherf meenemen om de inktvlekken van de bankjes te krabben. Jaren vijftig….
Pinas heeft Afaka tekens op de bankjes geschilderd, het syllabische schrift van de Ndyuka, de Marrons van de Marowijne. De openingshandeling werd verricht door zijn drie zoontjes, die iets in Afaka schreven. Het intrigeert mij altijd, als ik een taal tegenkom, die ik niet beheers. Ik wil het dan ook beheersen.
Het begin van de eerste brief in het Afaka luidt:
ke mi gadu | mi masa | mi bigi na ini a ulotu |
fu a papila di yu be gi afaka |
Mijn God, mijn Heer, ik begin met de worden op het papier dat Jij Afaka gaf.
En zo kun je door de twee enorme hallen rijden en de kunst van onze voorouders tot je laten doordringen. De expositie van Pinas is creatief, educatief, nostalgisch, briljant. Als mijn kids met vakantie komen is die naar Moengo verhuisd, maar we gaan er absoluut heen. Ook dit wil ik op hen overbrengen.
cat 24/6
Taal, talen, taalordening
Het Directoraat Cultuur van het Surinaamse Ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling (Minov) hield jongstleden zaterdag een conferentie over de invoering van een taalwet. Er is gesproken over ‘ordening van onze meertaligheid’. Dit was het sluitstuk van een aantal afzonderlijke consultaties die de adviesgroep ‘Taalraad en taalwet’ de afgelopen maanden heeft gehouden met personen en instanties die zich bezighouden met taal, dit ter afronding van een concept taalwet die binnenkort wordt aangeboden aan minister Raymond Sapoen (Minov). Daarnaast komt er een conceptwet voor de Taalraad, welke twee documenten samen moeten bijdragen aan de ordening van het taalbeleid binnen Suriname.
Oud probleem
Zoals Gobardhan-Rambocus vaststelde is Suriname vanaf 1667 Nederlandstalig. Sindsdien zijn er een aantal momenten geweest die gerede aanleiding vormden om de voertaal in Suriname ter discussie te stellen, maar steeds kwam het Nederlands weer bovendrijven. In zijn recent op Caraïbisch Uitzicht gepubliceerde artikelenreeks over de Surinaamse Taalproblematiek heeft mr. dr. W.R.W. Donner geconcludeerd dat de Nederlandse taal bepaald geen zegening is (geweest) voor Suriname. Zonder aan zijn visie afbreuk te willen doen, moet echter worden gesteld dat het een aanname is, een speculatie die op geen enkele wijze meetbaar is.
Steeds opnieuw wordt betoogd, en niet ten onrechte, dat Suriname zich zowel in Zuid-Amerka als in het Caraïbisch gebied op taalgebied in een isolement bevindt en dat het daarom aanbeveling zou verdienen het Engels (of wellicht het Spaans) tot voertaal te maken. De laatste keer dat dit onderwerp in het parlement aan de orde is geweest, was toen Suriname een aantal jaren geleden geassocieerd lid werd van de Nederlandse Taalunie. Die discussie blonk bepaald niet uit door historische kennis, noch ook door kennis van de materie, en heeft derhalve nauwelijks gevolg gehad, zij het dat de toen ook weer gehoorde roep om een Surinaamse Taalautoriteit waarschijnlijk mede de aanzet is geweest tot bovengenoemde adviesgroep ‘Taalraad en taalwet’
Tussen droom en daad
Het is natuurlijk niet voor niks dat men in de loop der jaren steeds opnieuw weer is teruggevallen op het Nederlands, want het is bepaald geen sinecure om verandering te brengen in een eeuwenlang gegroeide situatie. Niet zomaar heeft Gobardhan-Rambocus op bovengenoemde taalconferentie gezegd “dat het Nederlands – zeker in de komende honderd jaar – zijn belangrijke positie (zal) behouden.” Want zoals Willem Elsschot al zei: “… tussen droom en daad staan wetten in de weg en practische bezwaren, …”
In Suriname worden zo’n twintig talen gesproken, in volgorde van belangrijkheid naar aantallen sprekers: Nederlands, Sranantongo, Engels, Sarnami, Javaans, verschillende Marrontalen (o.a. Saramaccaans en Aukaans), en Chinees (o.a. Hakka, Mandarijn en Kantonees). Uit onderzoek is gebleken dat Surinamers geen moeite hebben met het Nederlands, 70,7% van de jeugd en 57% van de volwassenen hebben daar geen enkel probleem mee. Uit datzelfde onderzoek is eveneens gebleken dat men het Engels als tweede taal geen slecht idee vindt.
(monument ‘Afaka’ van Marcel Pinas ter nagedachtenis van de Marron Atumisi, die aan het begin van de 20e eeuw het alfabet van het Afaka ontwierp, bestaande uit 56 tekens die nog steeds gebruikt worden)
Volgens de uitkomsten van de in 2004 gehouden algemene volks- en woningtelling, is het Nederlands de meest gesproken thuistaal in Suriname. In ruim 70% van de huishoudens wordt Nederlands als eerste of tweede taal gesproken. Het Sranantongo wordt in 46% van de huishoudens gesproken, hoofdzakelijk als tweede taal, het Sarnami in ruim 22% en het Javaans in 11% van de huishoudens. Opmerkelijk is de tweetaligheid: in bijna 80% van de Surinaamse huishoudens wordt een tweede taal gesproken.
Waarheen?
Zoals uit het eerder hier gepubliceerd verslag bleek, bestaat er een diversiteit aan visies op deze taalproblematiek, hetgeen tegen de gegeven achtergrond uiteraard niet verwonderlijk is. Maar dat één lid van de adviesgroep ‘Taalraad en taalwet’ -in navolging van bijvoorbeeld India, Zuid-Afrika en de Antillen als landen met méér dan één officiële taal- voor Suriname zou willen voorzien in drie officiële talen, Sarnami, Sranan en Javaans, is gewoon belachelijk, kijk maar naar de uit de census blijkende cijfers. Dit is weer een duidelijk blijk van de hier naar aanleiding van de ‘vrijheids/ apartheids-vieringen’ eerder door mij gesignaleerde Hindostaanse geldingsdrang.
Taal en grondwet
Zeer belangrijk is de verwijzing van de voorzitter van de adviesgroep, Hein Eersel , naar de grondwet, waar in artikel 8.2. staat: “Niemand mag op grond van zijn geboorte, geslacht, ras, taal, godsdienst, afkomst, educatie, politieke overtuiging, economische positie of sociale omstandigheden of enige andere status gediscrimineerd worden.” “Alle mensen hebben het recht”, zei Eersel, “om hun taal in het openbaar te gebruiken. Dit betekent ook dat de toegang tot overheidsdiensten en contacten met de overheid, van welke aard ook, niet belemmerd mag worden door de taalkeuze van de burger. Het Surinaamse volk mag niet op grond van taal gehinderd worden in zijn democratisch recht op vrije meningsuiting en op op invloed op de regering. Echte beleving van de democratie kan niet bereikt worden, als men beperkt, belemmerd of gehinderd wordt in de taalkeuze uit de nationale talen van Suriname.”
Als practisch voorbeeld wil ik hierbij aanhalen wat eerder- genoemde Donner recent in de Surinaamse pers heeft opgeworpen, namelijk “dat iedere Surinaamse burger wordt geacht de wet te kennen”. Hoe kan iemand de wet kennen als die wet niet in zijn taal beschikbaar is, of wanneer hij de talen niet machtig is waarin het wetboek voorhanden is? De minister en het parlement zij veel wijsheid toegewenst.
RSS
Facebook
Twitter
