‘Suriname moet traditioneel gezag Saamaka meer waardering geven’
“Ik was nieuwsgierig naar het werk van het Saamaka-traditioneel gezag, een systeem dat in de periode van slavernij is begonnen en uniek is in de wereld. Suriname moet dit systeem behouden en meer waardering geven.” Dat is de mening van Debora Linga na de presentatie van het Handboek van Saamaka-bestuur; het Saamaka-traditioneel gezag. In het boek, 102 pagina’s met kleurenillustraties, wordt ingegaan op het fundament, het werk en de uitdagingen van het systeem.
Foto / Triped
door Edwien Bodjie
Linga heeft het boek samen geschreven met Stiefen Petrusi van stichting Tribal Peoples Development (Triped) en Sara Ramirez Gomez van Alliance Ecosystem Management (AEM). Petrusi, in het dagelijks leven dorpskapitein van Nieuw-Aurora, zegt dat de publicatie grotendeels is gebaseerd op onderzoek dat is gefinancierd door de Nederlandse nationale commissie van de International Union for Conservation of Nature (IUCN NL). Het is ‘s werelds grootste unie voor natuurbescherming en strijdt tegelijkertijd tegen klimaatverandering en armoede. Hij zegt dat er ook een audioboek beschikbaar is in het Saamaka.
“Het traditioneel gezag beschermt onze bossen en onze cultuur en dat is belangrijk voor de hele wereld”
Status en taken
Linga: “Het bestuur (traditioneel gezag, … red.) gaat niet alleen over interacties tussen Saamaka in en buiten de eigen gemeenschap. Het gaat ook over de manier waarop instellingen de elementen binnen de gemeenschap reguleren en over de totstandkoming van de resultaten van politieke processen, waarmee macht en invloed in de praktijk vorm krijgen.”
Het traditioneel gezag bestaat zoals het nu in Suriname is uit de granman, clan of hoofdkapitein, dorpshoofd, assistent-hoofdkapitein, kapiteins assistent en informeel de jeugdleider en dorpsoudsten (raad van oudsten). Elk van hen heeft soms in groepsverband zijn eigen taak, variërend van externe zaken, sociaal-economisch welzijn en veiligheid tot naleving van de Saamaka-traditie. Maar de hoofdtaak is het besturen van het Samaaka-volk in alle opzichten en bescherming van het woongebied. “Het traditioneel gezag beschermt onze bossen en onze cultuur en dat is belangrijk voor de hele wereld”, aldus de hoofdschrijver.
Op de vraag of het systeem geen staat in een staat is, zegt Linga met klem “neen”. Volgens haar is bij het onderzoek duidelijk gebleken dat de centrale overheid staat boven het traditioneel gezag. Bij vergaderingen worden districtscommissarissen en bestuursopzichters dan ook aan het woord gelaten en met respect behandeld. Ze worden zelfs ‘Gaanlanti’ Saramaccaans voor topoverheidsfunctionaris genoemd. “Kinderen worden door basya zelfs geleerd om zich ook tegenover vertegenwoordigers van de centrale overheid correct te gedragen.”
Ondergewaardeerd
Ze pleit voor versterking van niet alleen het Saamaka-bestuur om beter bestand te zijn tegen partijpolitieke invloeden, maar ook van andere stammen. “Het traditioneel gezag wordt door de politiek kwetsbaar gemaakt. Zo is het honorarium van een kapitein slechts SRD 1.000 per maand. Dit werkt corruptie in de hand.”
Door het onderzoek heeft de auteur veel meer respect gekregen voor het traditioneel gezag. “Als je kijkt naar de compensatie die het gezag van de overheid ontvangt en de middelen die het heeft, is het haast onmogelijk en ondenkbaar om de taken uit te voeren. Suriname moet blij zijn dat er mensen in de samenleving zijn die dit op zich willen nemen.”
Vertrouwen
Het onderzoek wees ook uit dat dorpelingen weinig vertrouwen hebben in het traditioneel gezag. Dit bemoeilijkt de onderlinge samenwerking. Dat er minder vertrouwen is, komt vanwege de toenemende taken van het gezag door de veranderende wereld. “Het gezag kan het werk in principe niet meer aan”, beaamt Linga. “Vanwege de onderwaardering vanuit de centrale overheid is het niet meer mogelijk volledig als kapitein of basya te functioneren. Daarom doen ze ook hun eigen ding, zoals ondernemen om op die manier het hoofd boven water te kunnen houden. Ze ontplooien andere activiteiten, waardoor het op belangenverstrengeling lijkt.”
Het werken ten behoeve van de gemeenschap gaat volgens haar achteruit wat niet goed valt bij de lokale gemeenschap. Zij roept het bestuur daarom op om het werk met liefde voort te zetten en de rug recht te houden.
Ruim 130 mensen uit Paramaribo, Brokopondo en Sipaliwini hebben op het districtscommissariaat te Atjoni de presentatie meegemaakt. Van het traditioneel gezag was onder anderen aanwezig Wazen Eduards, hoofdkapitein van de Saamaka. Hij kreeg net als districtscommissaris (dc) Ndenpe Frits Dinge van het bestuursressort Boven-Suriname een exemplaar van het boek. Granman Albert Aboikoni der Saramaccaners heeft niet gereageerd op de schriftelijke uitnodiging, maar krijgt een exemplaar opgestuurd.
[uit de Ware Tijd, 31 augustus 2022]
RSS
Facebook
Twitter
