Souvenir van een verleden
door Jerry Dewnarain
‘Ik probeer zo waarheidsgetrouw mogelijk te zijn, zodat de historische waarde ervan niet verloren raakt’, schrijft Tjait Ganga in de inleiding (episode 1) van zijn boek dat eind april 2014 uitkwam. Ganga’s boek Souvenir van een verleden. Autobiografische verhalen omvat persoonlijke herinneringen vanaf de vooroorlogse jaren tot het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw. Het is belangrijk dat Ganga zich bewust is van de noodzaak om zijn herinneringen juist weer te geven, want levensverhalen zijn wetenschappelijk ‘lastig’, ze zijn subjectief en gekleurd. Ter voorkoming van de valkuilen ‘subjectiviteit’ en ‘gekleurde bril’, dienen deze altijd gecheckt te worden. Bovendien moeten ze in een context geplaatst worden. Verifiëren en vergelijken kan dus door middel van ‘harde middelen’, zoals kranten, archieven en internet. Bovendien zullen de oudere lezers van dit boek vaak Ganga’s herinneringen herbeleven. Mijn moeder is zo een voorbeeld. Ze is ongeveer tien jaar jonger dan Ganga en heeft het boek met plezier gelezen. Zij vindt de herinneringen van Ganga herkenbaar en deze zijn nostalgisch. Als meisje van de Koningstraat en zelf ook ex-onderwijzeres herkent zij vele episodes die in het boek zijn beschreven.
Souvenir van een verleden is een egodocument. Egodocumenten zijn documenten over persoonlijke gebeurtenissen en levenservaringen. Het begrip is een verzamelterm om autobiografieën, memoires, dagboeken, persoonlijke brieven en dergelijke teksten mee aan te duiden, kortom, alle teksten waarin de auteur schrijft over eigen handelen en gevoelens. De nadruk wordt gelegd op het ego, het ik, dat de kern van het egodocument uitmaakt. Deze definitie maakt ook duidelijk dat de auteur het egodocument bewust creëert met een welbepaald motief. Dit motief is het overbrengen van zijn verhaal om anderen zowel te informeren als te beïnvloeden. Wat is het historische belang van Ganga’s persoonlijke herinneringen oftewel het documenteren van gewone mensen in het recente verleden?
Houten woningen van Brits-Indische contractarbeiders
Er zijn weinig schriftelijke bronnen over gewone mensen. In archieven is materiaal te vinden ‘over’, maar nooit ‘door’ de gewone man. Levensverhalen bieden een menselijke maat om processen, die het verstand vaak te boven gaan, te kunnen begrijpen. Ze bieden ook mogelijkheden om grote zwart-wit tegenstellingen te nuanceren, zoals de horrorverhalen uit de dertiger en veertiger jaren te Baka Crepy (episode 3) of over liefde en huwelijk (episode 14), enzovoort. Via levensverhalen kom je dichter bij de ‘grote geschiedenis’. Herkenning en empathie daarvoor kunnen daardoor tot stand komen. In het onderwijs kun je jongeren hiermee sneller bij de officiële historie betrekken. Een voorbeeld: ‘De toenmalige minister van Onderwijs de heer drs. Ronald R. Venetiaan heeft tijdens zijn twee ambtsperioden alles in het werk gesteld om dat nobele doel [van onderwijsvernieuwing] te bereiken… het is goed om deze [en andere] namen te vermelden, aangezien deze schoolbegeleiders van het eerste uur, het land hebben doorkruist om de nieuwe curricula op alle basisscholen te implementeren. Het model van de Didaktische Analyse heeft zeker het didaktisch handelen van leerkrachten verbeterd!’ schrijft Ganga. (pp. 193-194)
Poelepantjebrug Paramaribo
Van mijn vader hoorde ik zo vaak de verhalen over de ‘Poerpangie-broki’ waar mijn grootvader uit Saramacca aan het begin van de vorige eeuw landbouwproducten verkocht. Ganga schrijft het volgende over deze brug: ‘De Poelpantje brug was de belangrijkste verbinding tussen Paramaribo en Para pasie, Domburg, Paranam, en de rest van het binnenland. Deze brug was een ijzeren ophaalbrug die, zo ver mij bekend, door de Amerikanen was gebouwd. Deze brug over de Domineekreek is in de historie bekend als “Poerpangi-broki”.’ (pp. 106-107) Een foto van deze brug staat op pagina 107. Het is jammer dat Ganga niet over de economische activiteiten rondom de Poerpangi-broki vertelt. Hindostaanse landbouwers uit Saramacca voeren enkele dagen over de Saramaccarivier en het Saramaccakanaal om uiteindelijk hun producten op ‘Poerpangi’ (Domineekreek) te verkopen. Zij raakten bevriend met hun creoolse klanten en vaak genoeg overnachtte mijn grootvader ook bij deze creoolse broeders totdat hij zijn producten had verkocht. Toen al begon de verbroedering en samenwerking tussen de hindostanen uit de districten en de stadscreolen!
Souvenir van een verleden is onderverdeeld in 29 episoden. Bij het lezen van het boek snap ik waarom Ganga niet kiest voor hoofdstukken maar voor episoden. Elke episode staat op zichzelf en zou als het ware een aflevering van een soap- of tv-serie kunnen zijn. De foto’s verduidelijken het verhaal en sommige zijn waardevol voor de Surinaamse geschiedenis, zoals de foto van de brug over de Domineekreek (zie ook omslag van het boek). Het boek leest prettig en is zeker een aanwinst die onder meer het leven schetst van personen en een beeld geeft van bepaalde delen van Paramaribo en districten, met name ook Nickerie en de zeereis ernaartoe, enkele decennia lang van de vorige eeuw, bekeken vanuit het vertelperspectief van Tjait Ganga.
Tjait Ganga: Souvenir van een verleden. Autobiografische verhalen, 244 pp. Paramaribo, 2014. ISBN 978-99914-7-287-4
RSS
Facebook
Twitter
