blog | werkgroep caraïbische letteren

Slavernijverleden verdient nationale dag

De landelijke herdenking van het slavernijverleden is elk jaar in Amsterdam, maar is niet erkend als nationale (feest)dag. Het zal ook leiden tot meer educatie en meer begrip. Op 1 juli herdenken en vieren we de afschaffing van de slavernij. De gevolgen van het koloniale verleden werken nog altijd door in het heden. Maar na bijna 150 jaar is 1 juli nog steeds niet officieel erkend en een nationale herdenkings- en feestdag blijft uit. Waarom dat wel moet gebeuren, betoogt Jerry Afriyie.

Stichting Nederland Wordt Beter, FunX, The Black Archives, Tony’s Chocolonely en LUSH hebben deze week de actie ikneemvrijop1juli.nl gelanceerd. Bijna vijftig bedrijven en organisaties hebben zich hierbij aangesloten. 62.000 Nederlanders gingen de bedrijven vorig jaar voor met de ondertekening van de petitie ’Erken 1 juli als nationale dag’. De roep aan de politiek en de samenleving om recht te doen aan alle slachtoffers van het slavernijverleden en hun nakomelingen groeit met de dag.

Vanaf einde 16e eeuw tot 1863 ontpopte Nederland zich tot koloniale macht tijdens de Trans-Atlantische slavernij die wereldwijd miljoenen zwarte levens opeiste. Volgens de huidige berekening werden er zo’n 600.000 Afrikanen, tussen de 16e en de 19e eeuw tot slaaf gemaakt door Nederland. Wat er vaak niet bij wordt vermeld zijn de duizenden mensen die stierven op zee, veelal door ziekten en (zelf)moord, en dat in die periode alle nakomelingen van de tot slaafgemaakten automatisch tot slaaf werden gemaakt, generaties lang. Het principe was dat als je slaaf was je er niet meer vanaf kwam, jij en je nakomelingen. Tot het einde der tijden.

Het verhaal van het slavernijverleden van ons land kan niet romantisch opgeschreven worden. Het was bloedig en Nederlandse plantagehouders uit die tijd stonden bekend als meedogenloos. Anton de Kom, vrijheidsstrijder, schrijver, verzetsheld en zoon van een tot slaaf gemaakte, verwoordde die wreedheid in zijn inmiddels bestseller ’Wij slaven van Suriname’ als volgt:

„De doodstraf bestond uit ophangen of radbraken. Veelvuldig kwam ook de straf voor, waarbij de slaven aan den haak gehangen werden. Men sloeg deze haak dan door het vel of onder de ribben en alsof de vreeselijke pijnen nog niet genoeg waren, zoo werd de straf nog verzwaard door gloeiende tangen in de vleezige deelen te klemmen. Ook het levend verbranden van slaven was geen uitzondering in dien tijd.”

Goedkeuring

Het was ook systematisch: uitgedacht tot in de puntjes en de uitvoering ervan kon rekenen op de goedkeuring van de politiek, de wetenschap en de kerken. Het idee dat slavernij inhumaan was werd teniet gedaan door wetenschappelijk racisme en het geloof. Zelfs de abolitionisten die later meestreden voor de afschaffing, vonden zwarte mensen niet gelijkwaardig aan witte mensen en hielden dehuminisatieprocessen, zoals stereotypering en paternalisme, in stand.

De slavernijgeschiedenis overschaduwt een groot deel van onze landsgeschiedenis. We kunnen vaststellen dat in vier van de vijf eeuwen dat Nederland onafhankelijk en autonoom is, de slavernij en de gevolgen hiervan onderdeel uitmaken van onze gezamenlijke geschiedenis. Het heeft het gezicht en straatbeeld van dit land voor altijd veranderd. In ons land heet niet langer alleen witte personen Kees, Jan, Johan, Gerda, maar ook Nederlanders met Afrikaanse komaf. We kunnen niet zeggen dat dit zonder slavernij niet zou gebeuren, maar één ding weten we zeker, bij het ontbreken van slavernij en kolonialisme zou het veel humaner gaan.

Het hele jaar door geeft Stichting Nederland Wordt Beter gastlessen op verschillende scholen in het land. Met name in de provincies krijg ik structureel als feedback: mijn beeld van ’jou’ of mijn beeld van ’jullie’ is bijgesteld. Leerlingen, maar ook docenten, zijn verwonderd dat ik het tegenovergestelde ben van het beeld dat ze van mij hebben, ondanks dat ze mij nog nooit hebben ontmoet. Het komt helemaal niet bij ze op dat niet elke Nederlander met Ghanese roots een asielzoekerachtergrond heeft. Het komt niet bij hen op dat de ’goedlachse Surinaamse’ Nederlander of de student uit het Caribische deel geen migranten zijn of dat de persoon zwarte piet helemaal niet fijn vindt. We maken een voorstelling van zwarte Nederlanders zonder erbij stil te staan hoe doordrenkt deze is met het verleden.

Erfenis

De bloeiperiode, volgens velen en de geschiedschrijvers, de gouden eeuw, kent niet alleen ’winnaars’, maar vooral en met name grote verliezers en mensenoffers, voor de welvaart waar wij, u en ik, vandaag de dag de vruchten van plukken. Deze erfenis verplicht ons allemaal om als collectief verantwoordelijkheid te dragen. Een nationale herdenkingsdag zal niet alleen leiden tot meer erkenning voor de gedeelde geschiedenis en het leed van de slachtoffers en de nazaten. Maar het zal ook leiden tot meer educatie en daardoor meer begrip over ons verleden en voor elkaar.

’Ik neem vrij’

Jerry Afriyie is activist en namens Stichting Nederland Wordt Beter medeinitiatiefnemer van de campagne ’Ik neem vrij, totdat wij allemaal vrij zijn’.

[Uit Noord-Hollands Dagblad, 25 juni 2022]

1 comment to “Slavernijverleden verdient nationale dag”

  • Vrij en Opinie

    Slavernij is een gruwelijk systeem en helaas onderdeel van onze nationale geschiedenis. Op de scholen is er nauwelijks aandacht aanbesteed, dat zou moeten veranderen. Maar na het lezen van het opiniestuk stuk van Jerry Afriyie in het NHD (25-6-2022) geloof ik niet dat de Stichting Nederland Wordt Beter de aangewezen organisatie is voor dergelijke geschiedenislessen. Dat Keti Koti, 1juli, een nationale herdenkingsdag wordt is voor het nationale bewustzijn van onze gezamenlijke geschiedenis zeer belangrijk. De nationale archieven zowel in Nederland als in het Caribisch gebied zijn bijna dagelijks geopend, bijna alle Surinaamse almanakken vanaf 1793 staan op internet: dáár is de informatie te vinden die destijds is opgetekend. Zodat ook de leek een weerwoord heeft wanneer columnisten en opinieschrijvers beweren dat de tien jaar ondertoezichtstelling hetzelfde is als slavernij en dat het barbaars geweld honderden jaren is getolereerd en dat geen enkele witte man goed was. Het gezamenlijk verleden heeft de huidige samenleving gecreëerd. De huidige generatie die de geschiedenis van de voorouders wil uitdragen moet dat met kennis van zaken doen.

    Janny de Heer
    Schrijfster historische verhalen
    o.a. Gentleman in slavernij

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter