Sita
door Els Moor
Sita, vrouw van prins Rama, is al duizenden jaren oud en speelt nog steeds een grote rol in de verhalen die voortgekomen zijn uit de oude orale literatuur van India. Sita en Rama spelen samen de hoofdrol in het oeroude epos Ramayana dat al zeker vanaf duizend jaar voor onze jaartelling bestaat.
Sita, batik van Soeki Irodikromo
Hier in Suriname heeft Sita ook grote bekendheid. Driehonderd jaar voor onze jaartelling werd het verhaal op schrift gesteld door Valmiki, een wijsgeer uit het Himalaya-gebergte. Daarna is het verhaal vaak herschreven in veel talen. In ons land [bedoeld is Nederland – red. CU] is de Ramayana bekend, door orale vertellingen, bij lezers en vooral ook door de toneelvoorstellingen van het in drama omgezette epos, die in stad en district werden opgevoerd. Voor wie het verhaal wil lezen in modern Nederlands is er sinds 2008 de bewerking van Marijke Verkuijl met prachtige illustraties (batiks) van Soeki Irodikromo.
Sita is de dochter van koning Janaka, die haar als baby gevonden heeft in een kistje. Ze groeit op als een prachtige prinses. Als ze op huwbare leeftijd is, organiseert haar vader een sessie voor alle mannen die haar wel als vrouw willen. Het is een soort wedstrijd. Een voor een moeten de mannen proberen een loodzware boog op te tillen. Wie het lukt, krijgt Sita als bruid, maar het lukt niemand. Rama, gast van de vader, wisselt steeds liefdevolle blikken uit met Sita. Hij is de enige huwelijkskandidaat voor haar. Als laatste tilt Rama de boog met gemak op. Rama en Sita worden man en vrouw.
India’s hindoes vieren het feest van Ram-Navami
Rama is de oudste zoon van een koning, stammend uit het zonnegeslacht. Hij zal zijn vader opvolgen, maar een andere vrouw van zijn vader eist het koningschap op voor haar zoon. Rama stemt toe. De god Shiva heeft zich in hem geïncarneerd, waardoor hij magische krachten heeft en vooral als mens veel liefde en geduld uitstraalt. Rama en Sita worden voor veertien jaar verbannen; daarna kan hij koning worden. Het gelukkige echtpaar gaat het grote bos in en ze gaan wonen in een eenvoudige hut. Ze genieten van de natuur, de dieren en de heerlijke vruchten. Maar er is ook een grote vijand, de koning van een ander rijk, Ravana, die altijd op macht en rijkdom uit is met allerlei gemene listen. Hij wil Sita als vrouw en door een vuile streek slaagt hij erin haar te laten ontvoeren en zijn medewerkers brengen haar naar zijn stad, zijn paleis.
Hanuman
Hanuman, vriend van Rama, zoon van de wind, die zich gemakkelijk kan veranderen in een aap, en andere vrienden kunnen Sita na lange tijd bevrijden en terugbrengen naar haar geliefde man. Hij is blij, maar is van mening dat ze niet met hem mee kan gaan naar zijn koninkrijk. Een koning mag geen vrouw hebben die met een ander is geweest (Sita haatte Ravana, maar werd gedwongen met hem te leven). Gelukkig blijkt op het eind de liefde toch sterker dan rationele overwegingen. De geliefden vinden elkaar weer. Happy end!
Zoals in veel orale vertellingen van alle culturen gaat het hier om de tegenstelling tussen ‘goed en kwaad’. Rama en Sita zijn goed, Ravana is kwaad. Ravana is uit op macht en rijkdom, Rama op een gelukkig leven. Zelfs in het bos zijn Rama en Sita heel gelukkig met elkaar tot vijanden het hun moeilijk beginnen te maken.
Het Phagwa-feest
Ramayana is een verhaal dat nu ook nog herkenbaar is: hoeveel mensen, vooral mannen, zijn niet machtswellustig of uit op materiële rijkdom. Magische beïnvloeding van mensen door goden is ook een belangrijk motief in orale literatuur; goden (in Rama) en demonen (in Ravana) staan tegenover elkaar. In de Indiase mythen is er trouwens ook een vrouwelijke demon, Holika, een echte heks. Zij wordt onder invloed van Vishnu verbrand. Dit heeft te maken met de verbrandingen aan de vooravond van Holi Phagwa! De verbranding van het kwaad. En dan de eenheid van natuur en mens! Mensen kunnen familie zijn van de zon en zich veranderen in een dier zoals Hanuman. Die eenheid met de natuur komt voor in vroege orale vertellingen van praktisch alle volken, dus ook in de verhalen van Surinaamse inheemsen. Sita past op deze pagina over hindostaanse vrouwen. Ze is bekend en zeker een voorbeeldfiguur door haar kracht om iets van het leven te maken als je gelukkig bent met een man, waar dan ook, in een paleis of in een hut!
RSS
Facebook
Twitter
