blog | werkgroep caraïbische letteren

Rond de wijziging van en naar Surinaams-Chinese geslachtsnamen

door William L. Man A Hing

Inleiding

Bij het onderzoek naar Surinaams-Chinese namen valt op dat sommige namen reeds generaties lang ongewijzigd worden gevoerd en overgedragen. Hier is niet bekend een overheidsbeleid dat erop gericht is slechts “inheemse namen” te doen dragen, zoals het geval is voor Chinese personen in Indonesië. Of een soort terug-naar-de-roots beweging die oorspronkelijke Afrikaanse namen propageert voor Afro-personen, bijv. in Guyana.

Bij het samengaan der verschillende bevolkingsgroepen in een multiculturele samenleving is het onvermijdelijk dat over en weer verschuivingen optreden bij de naamvoering. Aan de hand van de strekking en frequentie der aangevraagde naamswijzigingen met betrekking tot Chinese namen wordt nagegaan of er onder deze omstandigheden ten deze een bepaalde tendens bestaat.


Naamsverkrijging geen bew
ijs van vermaagschapping

Bekend is dat bij erkenning, wettiging en adoptie er rechtens een band ontstaat tussen het kind en de “nieuwe” ouders. In deze gevallen verkrijgt de minderjarige, in Suriname althans nog, zonder meer ook de naam van de mannelijke ouder.
Anders is het gesteld bij een naamswijziging die langs administratieve weg (door de president, voorheen: gouverneur en koning) is verleend. Hier bestaat geen familieverband en kan de verkrijging van de nieuwe naam evenmin worden aangevoerd om een verwantschap aan te tonen met de ouder en overige personen die dragers zijn van dezelfde naam. Art. 61 SBW laat hier geen twijfel over bestaan. Indachtig dit markante verschil in rechtsgevolg werd in de volksmond een dergelijke naamswijziging dan ook niet zonder enige humor aangeduid met het “kopen” van een naam.

Aard der wijzigingen

Onderscheid dient te worden gemaakt naar de volgende gevallen van wijziging in de soortnamen:

1. Chinese namen in niet-Chinese namen;
2. niet-Chinese namen in Chinese namen;
3. Chinese namen in andere Chinese namen.

Deze laatste groep is in het kader van dit onderzoek niet relevant en kan verder buiten beschouwing blijven.

Wat de strekking van een naamswijziging betreft dient aangenomen te worden dat wanneer deze uitsluitend voor minderjarigen bestemd is, de gekozen naam bedoeld is om de familieband met de betrokken kinderen in overeenstemming te brengen met de biologische dan wel maatschappelijke realiteit en om de eenheid van het gezin te beschermen. Een dergelijk onderzoek wordt in de regel na verloop van negen maanden vanaf de openbare aankondiging in het Gouvernements Advertentieblad (thans: Staatsblad) gehonoreerd, indien binnen die termijn geen bezwaar daartegen is ingebracht. (art. 58 lid 1 SBW).

Aanvragen in de periode van 1930 t/m 1960

Het materiaal voor deze inventarisatie is ontleend aan de publicaties van de ingediende aanvragen in de Nederlandse Staatscourant in de periode van 1930 tot en met 1960. Voor de goede orde zij vermeld dat van de in Suriname ingediende aanvragen eerst een openbare aankondiging heeft plaatsgevonden in het Gouvernements Advertentieblad (G.A.B.).

In de categorie “Chinese namen in niet-Chinese namen” zijn in totaal 18 gevallen aangetroffen. Opvallend is dat in vier gevallen de aanvraag van Surinaamse personen vanuit de Nederlandse Antillen en het voormalig Nederlands-Oostindiē is ingediend. Voor de wijziging van niet-Chinese namen in Chinese namen zijn in totaal 12 aanvragen ingediend.

Naamswijziging van Chinese namen in niet-Chinese namen

De gevallen waarin de Chinese naam is verruild voor een niet-Chinese naam hebben betrekking op de volgende gevallen, in alfabetische volgorde en naar jaar gerangschikt:

1938:
Tjon Akien (oud. met minderj.), in: Hagens;
Wong Lun Hing (oud. met minderj.), in: Van Wollingen. (Ned. Oost-Indië);

1939:
1. Tjien-Fooh (oud. met minderj.), in: Van Eick. (Ned. Oost-Indië);
2. Tjon Akien (oud. met minderj.), in: Hagens. (Ned. Oost-Indiē);
Wong Loi Sing, in: Wonke. (Curaҫao);

1940:
1. Tja (minderj.), in: Hiemcke;
2. Tjong Kong Hong (minderj.), in: Hajary;

1947:
Tjon Kong Hong (minderj.), in: Hajary;

1948:
1. Tja-A-Lien (minderj.), in: Hiemcke;
2. Tjon-Sie-Fat (minderj.), in: Kraayeveld;

1949:
Chin A Moei, in: Hermelijn;

1950:
Leung-Fo en Lie-Fat-Siong (minderj.), in: May;

1951:
Fung A Loi (minderj.), in: Sewbarath Misser;

1953:
Jap Ngie (minderj.), in: Dankerlui;

1955:
Tjoe Awie (minderj.), in: Linscheer;

1958:
1. Tjon A Meeuw (minderj.), in: De Vries;
2. Tjon Tam Pauw (minderj.), in: Sanches;

1960:
1. Cheuk-Alam (minderj.), in: Nok;
2. Soe Agnie (minderj.), in: Resida.

In totaal is hier sprake van 19 gevallen waarvan 13 uitsluitend betrekking hadden op minderjarigen; vier op ouders met minderjarige kinderen en twee op meerderjarigen alleen voor zich zelf.

Naamswijziging van niet-Chinese namen in Chinese namen

Van de gevallen waarin een Chinese naam is verkozen boven een niet-Chinese naam zijn de volgende bekendgemaakt in alfabetisehe volgorde en naar jaar.

1950:
Barend (minderj.), in: Tjong Ayong;

1953:
Schloss (minderj.), in: Wong Chung;

1955:
Wright (minderj.), in: Ho A Fat;

1956:
Neiden (minderj.), in: Tjie A Njiem;

1957:
1. Baal (minderj.), in: Tjoen Tak Seu;
2. Datadin, in: Lie Hap Po;
3. Liesdek (minderj.), in: Liong A San;

1958:
Van Gonter, in: Hu A Sang;

1960:
1. Bachoe (minderj.), in: Ong-A-Swie;
2. Leeuw, van der (minderj.), in: Tjien Fooh;
3. Mendeszoon (minderj.), in: Chin A Kwie;
4. Willemsberg (minderj.), in: Ma Ajong.

In totaal zijn hier 12 gevallen aangetroffen waarvan 10 uitsluitend betrekking hadden op minderjarigen en twee op meerderjarigen.

Herkomst en frequentie der Chinese namen

Van de namen is een belangrijk aantal terug te voeren tot het tijdperk van de contractarbeiders in de negentiende eeuw. Het was niet direct mogelijk om de relevante gegevens over al die namen te achterhalen. Het volgen en identificeren van migranten wordt vaak bemoeilijkt doordat de spelling of schrijfwijze van de geregistreerde en later gevoerde namen vaak in meerdere of mindere mate is veranderd. Soms voor de niets vermoedende lezer orthografisch zelfs op onherkenbare wijze, mede door een dialectverschuiving. Een aardig voorbeeld hiervan is de naam Lie Hap Po, zie hieronder bij nr. 4.

Voor de documentatie wordt tevens onder enig voorbehoud de eigen vertaling in de (Chinese) pinyin-spelling van de namen vermeld.

1. Cheuk-Alam (Zhuo Ah Lin of Cheuk Ah Lan)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Cheuk-Alam: 35  pers.;

2. Chin A Kwie (Chen Ah Gui)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Chin A Kwie: < minder dan 5 pers.;
Chin-A-Kwie: 39 pers.;

3. Chin A Moei ( Chen Ah Mei)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Chin A Moei:  < minder dan 5 pers.;
Chin-A-Moei: 5 pers.;

4. Fung A Loi (Hong Ah Lai)

Een nogal verbreid verhaal over deze naam wordt door W. Look Lai in diens boek The Chinese in the West Indies: 1836-1955 (1998: 290) weergegeven. “Their family name somehow changed from Fung-Aloy to Ho-a-shoo when they took over a sawmill in Nickerie, Suriname”. Deze naams- en mogelijk identiteitsverwisseling zou zich in Nickerie hebben afgespeeld en aldaar ook bekend zijn. Met de naam Ho A Sjoe (He Ya Xiu) is in 1866 onder nr. 813 een contractarbeider met het schip Whirlwind aangevoerd.
Over deze naam is al eerder in ander verband gepubliceerd. Van de naam en persoon van Fung A Loi konden tot dusver geen nadere gegevens worden aangetroffen.

Frequentie in Nederland (Nederlandse Familienamenbank, NFB, 2007):
Fung A Loi: < minder dan 5 pers.;
Fung-A-Loi: 14 pers.;
Fung-a-Loi: 7 pers.;

5. Ho A Fat (He Ah Fa)
De eerste persoon met deze naam is als contractarbeider in 1868 onder nr. 1522 aangevoerd met het schip Veritas. De vraag of de huidige naamdragers van hem afstammen kan niet direct worden beantwoord, aangezien op zijn minst nog twee andere migranten van recenter datum onder deze naam bekend zijn.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Ho-A-Fat: 5 pers.;

6. Hu A Sang ( Qiu Ah Sheng of  Hu Ah Sheng)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Hu A Sang: < minder dan 5 pers.;

7. Jap Ngie (Ye Yi)
Met deze naam is in 1868 onder nr. 1726 een contractarbeider met het schip Marie Thérèse aangevoerd.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Jap Ngie: 14 pers.;
Jap-Ngie: 6 pers.;

8. Leung-Fo (Liang He)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Leung-Fo: geen resultaat;

9. Lie-Fat-Siong (Li Fa Xiang)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Lie-Fat Siong: < 5 pers.;

10. Lie Hap Po (Li He Bao)
Het is best mogelijk dat het hier dezelfde persoon betreft als degene die met de naam Lo Ho Po en Li Ho Po in 1865 onder nr. 536 met het schip Tricolor als contractarbeider is aangevoerd.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Lie Hap Po: < minder dan 5 pers.;

11. Liong A Sang (Liang Ah Sheng)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007)
Liong A Sang: < minder dan 5 pers.;
Liong-A-Sang: < minder dan 5 pers.;

12. Ma Ajong (Ma Ah Yang)
In dit geval heeft een zekere Tjong Sie Pauw (Zhang Si Bao) zijn naam en identiteit verruild voor die van Ma Ajong. Op zijn grafsteen staan beide namen duidelijk gegrift: de naam Ma Ajong in romeins schrift en de naam Tjong Sie Pauw in Chinese karakters. Met de naam Ma Ajong is in 1865 onder nr. 283 met het schip Tricolor een contractarbeider aangevoerd.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Ma-Ajong: 14 pers.;
Lit.: W. Man A Hing, “Chinese namen en Surinaamse genealogie”, in: Wi Rutu, Jaargang 5 nummer 1, juli 2005: 16 – 23. Met foto van graftombe van Ma-Ajong, alias Tjon Sie Pauw;

13. Ong A Swie (Wang Ah Rui)
Met deze naam is in 1866 onder nr. 568 met het schip Whirlwind een contractarbeider aangevoerd.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Ong A Swie: 5 pers.;

14. Soe Agnie (Su Ah Yi)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Soe Agnie: < minder dan 5 pers.;
Soe-Agnie: 28 pers.;

15. Tja ( Xie )
Frequentie in Nederland (NFB, 2007);
Tja: < minder dan 5 pers.;

16. Tja-A-Lien ( Xie Ah Ling)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tja-A-Lien: 5 pers.;

17. Tjie A Njiem (Chi Ah Ren)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjie A Njiem: 9 pers.;
Tjie-A-Njiem: 15 pers.;

18. Tjien Fooh (Chen Fu)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjien Fooh: 24 pers.;
Tjien-Fooh: 31 pers.;

19. Tjoe A Wie ( Qiu Ah Hui of Zhu Ah Hui)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjoe Awie: < minder dan 5 pers.;
Tjoe-Awie: 23 pers.;

20. Tjoen Tak Seu (Zhong De Xiu)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjoen Tak Seu: 7 pers.:

21. Tjon Akien (Zhang Ah Jing)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjon Akien: geen resultaat;
Zie: W. Man A Hing, “Heraldisch wapen voor Surinaamse families met een Surinaamse achtergrond”, in: Wi Rutu, jaargang 19 no. 2:  35-40.
Caraïbisch Uitzicht, 9-10-2022. re: Tjon Akien en Hagens;

22. Tjon A Meeuw (Zhang Ah Mao)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjon A Meeuw: 12 pers.;

23. Tjon Kon Hong ( Zhang Guang Xiang)
Deze was een succesvolle ondernemer met winkelbedrijf aan de Waterkant. Hij heeft in twee periodes als voorzitter gefungeerd van de Kong Ngie Tong en vervolgens Kong Ngie Tong Sang.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjon Kon Hong: < minder dan 5pers.;
Tjon-Kon Hong: 6 pers.;

24. Tjon Sie Fat (Zhang Si Fa)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjon Sie Fat: 8 pers.;
Tjon-Sie-Fat: < minder dan 5 pers.;

Zie: W. Man A Hing, “De Tjon-clan in Suriname. Van Tjon-Kwie-Sem en verwanten”, in: Wi Rutu, jaargang 15 no. 1: 8-17;
re: Tjon Sie Fat;

25. Tjon Tam Pauw (Zhang Tan Bao)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjon Tam Pau: < minder dan 5 pers.;
Tjon-Tam Pau: 6 pers.;

26. Tjong Ayong (Zhang Ya Yang)
Met deze naam is in 1866, onder nr. 1218 met het schip Golden Horn een contractarbeider aangevoerd. Over deze naam is al eerder in ander verband gepubliceerd.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Tjong Ayong: 21 pers.;
Tjong-Ayong: 39 pers.;
Tjong-Ajong: 11 pers.;

27. Wong Chung (Huang Chong of Wang Chong)
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Wong Chung: 54 pers.;
Wong-Chung: 42 pers.;

28. Wong Loi Sing ( Huang Lai Xing of Wang Lai Xing)
Frequentie In Nederland (NFB, 2007):
Wong Loi Sing: 18 pers.;
Wong Loi Sing: 42 pers.;

29. Wong Lun Hing (Wang Lian Xing)
Met deze naam is in 1869 onder nr. 2114 met het Duitse schip  Ferdinand Brumm een contractarbeider aangevoerd. Over deze naam is al eerder in ander verband gepubliceerd.
Frequentie in Nederland (NFB, 2007):
Wong Lun Hing: 32 pers.;
Wong-Lun-Hing: 20 pers.;
Zie: W. Man A Hing, “Sranan Roots: Naamsperikelen in de familie van Wong Lun Hing”, in: Wi Rutu, jaargang 7 nummer 1, juli 2007: 44 – 54. Met foto van (stamvader) Wong Lun Hing;

Actualiteit der namen

Het is goed mogelijk dat mede door de gesignaleerde naamswijzigingen bepaalde Chinese namen voor goed zijn weggemuteerd. De namen Leung-Fo en Tja of Tja-A-Lien bijvoorbeeld lijken niet meer voor te komen in het namenbestand van Suriname.

Slot

Het merendeel van de naamswijzigingen had uitsluitend betrekking op minderjarigen als gevolg van afstammingsperikelen. Bij de naamswijzigingen van Chinese namen in niet-Chinese namen bedroeg het aandeel der minderjarigen: 68,42% en in het geval van wijziging niet-Chinese namen in Chinese namen: 83,33%.

Voor de meerderjarige aanvragers waren de cijfers: 33,34% respectievelijk 16,67%.

Afgezet tegen de Chinese populatie in 1930: 1.794 personen (fr. Abbenhuis, 1943) en in 1963: 5.300 personen. (Algemeen Bureau voor de Statistiek, 4e Alg. Volkstelling) kan het aantal naamswijzigingen over en weer als zeer beperkt worden beschouwd en niet voldoende significant om daaruit een conclusie te kunnen trekken voor het bestaan van een zekere mate van predilectie voor deze of gene type naam.

[Bron: Deze versie is gebaseerd op: “Rond de wijziging van en naar Surinaams-Chinese geslachtsnamen”, in: De West van maandag 02 oktober 2000. No. 37935, p. 5. Paramaribo.]

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter