Rechter in zaak Pikin Saron: ‘Op dit soort zaken wordt met forse straffen gereageerd’
door Jason Pinas
Paramaribo — Het vonnis van rechter Duncan Nanhoe tegen zes inheemse mannen in de strafzaak van Pikin Saron, heeft vrijdag voor de nodige beroering gezorgd bij de vrienden, sympathisanten, familie van de veroordeelden en aanwezige dorpshoofden. Volgens hem is wettig en overtuigend bewezen dat Martin M., Guilliano Z., Rodney M., Joshua H. en Jonathan A. zich op 2 mei 2023 in Pikin Saron schuldig hebben gemaakt aan diefstal met geweldpleging, poging tot moord, brandstichting, openlijke geweldpleging, wederrechtelijke vrijheidsberoving en overtreding van de Vuurwapenwet.

“Gelet op de ernst van de feiten en de rol van de verdachten in het geheel is de kantonrechter van oordeel dat niet kan worden volstaan met een andere straf dan een onvoorwaardelijk gevangenisstraf van lange duur”, zei Nanhoe in een volle rechtszaal met opmerkelijk veel beveiligingsmannen. Zijn vonnis van acht jaar onvoorwaardelijk volgde daarop.
“Dit is de schuld van de Surinaamse overheid. Kijk hoelang we protesteren en opkomen voor onze rechten”Audrey Christiaan
“Deze straf dient de verdachten en anderen duidelijk te maken dat op dit soort feiten met forse straffen wordt gereageerd”, voegde de rechter daaraan toe. De zesde verdachte, Mitchel Bergmans die eerder in vrijheid was gesteld kreeg twaalf maanden waarvan zeven maanden voorwaardelijk met aftrek van de periode in voorarrest. Hij hoeft niet meer in de gevangenis.
Nanhoe had langer dan twee uren nodig om uitgebreid in te gaan op zijn oordeel. De spanning in de zaal was voelbaar en te merken aan zenuwachtige gezichten van aanwezigen. Puntsgewijs behandelde hij de verschillende strafbare feiten die zijn gepleegd.
Met name vanwege het feit dat de groep eerder niet in aanraking was gekomen met de politie is de rechter niet meegegaan met de strafeis van officier van justitie Romeo Rampersad die vijftien jaar onvoorwaardelijk had geeïst in november vorig jaar. Het vonnis kwam duidelijk hard aan bij de vijf mannen, maar anders dan vorige zittingen bleven ze vrijdag kalm.
“Blijf sterk. sterk zijn”, riep Guilliano Z. strijdvaardig met gebalde vuist in de lucht tegen de aanwezigen. “Un hori un srefi. We zijn onschuldig, iets breekt ons”, vervolgde hij. Bemoedigende woorden vanuit het publiek bleven niet uit. “We houden van jullie en we gaan door”, klonk het terwijl de mannen werden afgevoerd naar de arrestantenruimte. “Strei de fu strei, wi no sa frede”, ging het verder, maar de aanwezigen werden erop gewezen dat dit niet was toegestaan in de rechtszaal.
Protest
De ontevredenheid over het vonnis was buiten duidelijker te zien. Protesteren voor het gerechtsgebouw was onmogelijk omdat de Wulfingstraat aan weerszijden was afgesloten en toegang was alleen voor geregistreerden mogelijk. Maar dorpshoofden, familieleden en vrienden schoven hun woede en teleurstelling ondanks de zware beveiliging van de politie, niet onder stoelen of banken.
“Mama Sranan kijk wat de overheid met uw kinderen doet. De rechter praat niet eens over de twee mannen die op wrede manier zijn doodgeschoten door de politie maar komt met dit vonnis”, klaagde een aanwezige bedroefd en barstte uit in tranen. Ze vervolgde: “Weet u wat gaat gebeuren met deze jongens wanneer ze na zes jaar uit de gevangenis komen? Psychisch den klari.” Simon riep marrons en inheemsen op om zich te bundelen en nog harder te strijden voor hun grondenrechten. “Laat niemand ons uit elkaar drijven.”
Ook Sharmain Artist en Audrey Christiaan, beide inheemse activisten, zijn niet te spreken over het vonnis van de rechter. “Dit is de schuld van de Surinaamse overheid. Na a regering abi a schuld”, benadrukt Christiaan. “Kijk hoelang we protesteren en opkomen voor onze rechten. Tot nu toe zijn de grondenrechten van inheemsen niet erkend”, legt ze uit.
Moderne kolonialisme
Artist: “Dit is moderne kolonialisme. Kijk hoe ze onze woongebieden in het binnenland vernietigen. Dit verdienen wij niet.” Wat Christiaan ook stoort is het feit dat er tot nu toe geen duidelijkheid wordt gegeven over de mogelijke vervolging van politiemannen die Ivanildo Dijksteel en Martinus Wolfjager hebben doodgeschoten bij de rellen van 2 mei 2023 in Pikin Saron. “Zo gemeen en oneerlijk zijn deze mensen, maar wij geven nooit op. We voeren een rechtvaardige strijd”, aldus Christiaan.
De advocaten Milton Castelen, Derrick Veira en Murwin Dubois die de veroordeelden juridisch bijstaan lieten kort na de uitspraak weten dat ze binnen twee weken in hoger beroep zullen gaan tegen het vonnis. Dat is volgens de raadsmannen een unaniem besluit dat is genomen na overleg met de mensen die zijn veroordeeld en hun familieleden.
[Uit de Ware Tijd, 18 januari 2025]
Uit Wikipedia:
Gewelddadig inheems protest tegen gronduitgiftes in Para
Begin mei 2023 kwam het tot een gewelddadig inheems protest tegen gronduitgiftes in Para in Suriname. Deze vond plaats in Pikin Saron en Maripaston en werd veroorzaakt door gronduitgiftes in inheemse gebieden ten behoeve van hout- en goudwinning. Er vielen twee doden en meerdere gewonden.
Belangenorganisatie AWMY, acroniem van A’wore’ mary y’ne (De lucht die we inademen), is in 2024 waarnemer tijdens het gerechtelijke proces van twee personen die verdacht worden van strafbare feiten tijdens het protest.
Protesten
In de laatste weken van april 2023 waren er op verschillende plekken in Para protesten bij goudconcessies van het staatsbedrijf Grassalco, omdat er concessies waren verlengd op gronden die inheemse Surinamers tot hun gebied rekenen. De uitgiften waren gebeurd zonder de lokale bevolking erbij te betrekken.
Geweldsuitbarsting
Op 2 mei 2023 kwam het tot een uitbarsting in Pikin Saron en werd in de vroege ochtend het politiebureau aangevallen. Het bureau en tien vrachtwagens met boomstammen werden in brand gestoken en ook andere voertuigen vatten vlam of werden doorzeefd met kogels. Bij de aanvallen werden automatische wapens en jachtgeweren gebruikt. In het dorp vielen twee doden en meerdere gewonden. Volgens VIDS zou uit een forensisch rapport van 18 juli 2023 blijken dat de twee slachtoffers door onnodig vuurwapengeweld van de politie zouden zijn omgekomen. Ook de goudconcessie van Grassalco in het nabijgelegen Maripaston werd aangevallen. Een medewerker werd daar neergeschoten en naar het AZP gebracht; enkele andere medewerkers werden gegijzeld. De inheemse opstandelingen dreigden: “Zodra we te Bigi Poika zijn aangekomen worden jullie doodgeschoten. Jullie hebben de inheemsen lang genoeg gepinaard met het grondenrechtenvraagstuk.”
Reacties in De Nationale Assemblée
President Chan Santokhi noemde in De Nationale Assemblée (DNA) de gebeurtenissen een “aanslag op de rechtstaat”. Inheemse assembleeleden keurden deze woorden af en vonden dat de president geen medeleven zou tonen en inheemsen zou afschilderen als criminelen. De regering had de dag erna spoedoverleg met de Vereniging Inheemse Dorpshoofden Suriname (VIDS). VIDS, evenmin als OSIP en het lokale gezag, waren vooraf op de hoogte van de gebeurtenissen. VIDS-voorzitter Muriël Fernandes betreurde de situatie en de doden. Tegelijk erkende ze dat het protest nu wel de ruimte voor dialoog creëerde en er eindelijk geluisterd werd. VIDS eiste dat alle gronduitgiften en concessies rondom Pikin Saron voor 5 mei dienden te worden ingetrokken.
Circulatie van wapens
Op 4 mei deelde Santokhi in DNA mee dat gebruikte wapens uit dezelfde bron komen als de handgranaten onder de auto van journalist Jason Pinas in december 2021, de granaat op de binnenplaats van het Kantongerecht in januari 2023 en de handgranaat en kogels tegen de woning van een luchtvaartondernemer in april 2023.
Politiek antwoord
Op 5 mei verklaarde minister Dinotha Vorswijk dat deze regering geen houtconcessies wilde verlengen, maar ze dit in opdracht van de president in zeven gevallen toch gedaan heeft uit economische overwegingen. Ze vertelde dat inmiddels juristen zijn aangetrokken om te onderzoeken of de verlengingen ingetrokken kunnen worden zonder dat het tot rechtszaken komt. Tevens werd op 5 mei het telkens uitgestelde debat begonnen over de Wet Collectieve Rechten Inheemsen en Tribale Volken.