Rebelse vrouwen krijgen gezicht en stem
Muzikaal theater
door Stuart Rahan
.
Amsterdam – Vrouwen in het verzet tijdens de slavernij krijgen eindelijk een gezicht. In de muzikale theatervoorstelling ‘Rebelse vrouwen’ laten vier zwarte vrouwen zien dat verzet toen niet alleen door mannen als Baron, Boni of Tula werd gepleegd. Moord, vergiftiging, werkweigering of het stille verzet door voortplanting tegen te werken zijn enkele van hun verzetsdaden.Volgens onderzoekster dr. Aspha Bijnaar, bedenker en initiatiefnemer van het stuk, is er in de geschiedenis vrij weinig bekend over deze rebelse vrouwen.
De vraag is eigenlijk in hoeverre slavinnen rebels konden zijn: hun positie was kwetsbaarder dan die van de mannen. “Zij hadden op de plantages gezinnen en andere dierbaren die zij niet in gevaar wilden brengen”, verklaart Bijnaar hun minder opvallend rebelse gedrag. Maar dat neemt volgens haar niet weg dat vrouwen zich ook hebben bemoeid met grote opstanden. Voedsel en strategische gegevens werden doorgegeven om te laten zien dat ook zij niet tevreden waren met het bizarre plantageleven. Bijnaar deed via NiNsee het onderzoek voor het stuk in samenwerking met Karin Lurvink van de Vrije Universiteit in Amsterdam.
|
|
Koppeling heden verledenHet is 2013 als de West Afrikaanse Onise gedwongen terecht komt in de Nederlandse prostitutie met vernederingen als uitbuiting en onderdrukking. In haar wanhoop gaat Onise terug naar haar roots. Opeens staan er drie vrouwen voor haar. Het zijn voorouderlijke geesten uit een ver verleden die meteen verschijnen, zodra een ‘sisa’ in moeilijkheden verkeert. Geesten van vrouwen die eeuwen geleden op de plantages in Suriname, Curaçao en Aruba hebben geleefd en gewerkt als slaaf. Toen waren zij het die het hoofd moesten bieden aan hun erbarmelijke situatie. Volgens Aspha Bijnaar is bewust gekozen voor een koppeling van het Nederlandse slavernijverleden met de moderne slavernij. “Het is puur ter reflectie. Wij willen het publiek uitdagen er wat van te vinden.” Met deze keuze hebben de onderzoekers juist willen voorkomen dat het trans-Atlantische slavernijverleden op de achtergrond raakt. “Door de koppeling met moderne slavernij, trek je publiek aan dat niet of nooit naar een stuk zou gaan dat alleen over het Nederlandse slavernijverleden gaat. Je voorkomt het cliché dat het al zo lang geleden is. Daarnaast vind ik het interessanter om ambivalenties op te zoeken en toeschouwers uit te dagen. Dat vind ik prikkelender”, reageert Bijnaar op de discussie onder historici die moderne slavernij willen loskoppelen van de trans-Atlantische slavernij. Zij begrijpt hun verzet tegen de samenvoeging. “Het zijn inderdaad twee verschillende fenomenen. Als je die in één en hetzelfde project bij elkaar brengt, loert het gevaar dat de belangstelling voor onze slavernijgeschiedenis op de achtergrond raakt. Dat gevaar vind ik terecht. Zeker omdat dit gedeelte van de vaderlandse geschiedenis in Nederland nog niet zo lang op de agenda staat en het zelfs nog meer aandacht behoeft dan het nu krijgt”, verklaart Bijnaar de balans waar NiNsee naar op zoek is. UniverseelUrmie Plein, die de rol van de mooie aantrekkelijke voorouderlijke geest Nanny speelt, benadert het stuk als te zijn universeel. “De andere spelers en ik laten mensen in slavernij zien die ieder hun persoonlijke verhaal vertellen. Wij tonen onze verlangens, frustraties, pijn en emoties. Het is niet mals wat er toen met die mensen gebeurde.” Nanny heeft gezien hoe haar ouders de wrede behandeling ondergingen waarbij haar vader eindigde in een kappa kokende suiker. Om zich een dergelijk lot te besparen, deed zij er alles aan om niet in het veld maar in het huis van de ‘masra’ te werken. Zij had er zelfs een relatie met hem voor over. “Dat was haar manier van overleven. Het feit dat je er voor kiest om een relatie aan te gaan waar iedereen op spuugt, is ook een vorm van rebellie.” ‘Rebelse vrouwen’ gaat vrijdag in première. [uit de Ware Tijd, 06/03/2013]
RSS
Facebook
Twitter
