Reacties op De man van veel
De redactie van de Ware Tijd Literair kreeg verschillende reacties op de roman van Karin Amatmoekrim. In de 27 jaar dat we bestaan hebben we dat nooit meegemaakt. Hieronder de reacties over de manier waarop met fictie en werkelijkheid is omgegaan in Amatmoekrims roman:
Cees de Kom (mondelinge reactie):
De tweede zoon van Anton en Nel is bedroefd en boos over de manier waarop Karin Amatmoekrim omgegaan is met de werkelijkheid van het leven van zijn vader. Hij spreekt ook namens zijn nog levende broer en zus. De gefingeerde stukken uit de roman die zij niet herkennen, geven op verschillende plaatsen een onwaar en onsympathiek beeld van de echtgenote en kinderen van Anton de Kom, vooral wat betreft de passage van het vertrek van man en vader naar de psychiatrische inrichting. Voor nog levende mensen die bij deze gebeurtenis een onware en onsympathieke rol krijgen toebedeeld, is het lezen van zulke passages een bittere ervaring.
Antoine de Kom is een kleinzoon van Anton de Kom en zoon van Cees. Hij woont in Nederland, is forensisch psychiater en bekend dichter/schrijver:
‘Ik vind dat een schrijver vrij moet zijn. Het is aan de lezers te beoordelen of Karin in haar opzet is geslaagd. Anton de Kom is van iedereen. De familie is niet geraadpleegd. De familie hoeft niet te worden geraadpleegd, behalve als het gaat om dingen waar de nazaten zeggenschap over hebben. Denk aan auteursrechten. Denk aan zijn stoffelijke resten.’
Cynthia Mc Leod is schrijfster van historische romans, waarvoor ze altijd diepgaand onderzoek doet naar de historische gegevens waarin haar gefingeerde romanfiguren een rol spelen. Dat is de kracht van haar werken. Cynthia schrijft: ‘Een jonge, talentvolle en veelbelovende auteur is Karin Amatmoekrim. Van haar roman Wanneer wij samen zijn heb ik echt genoten en Het Gym vond ik een kostelijk juweeltje. Toen Karin mij vroeg iets te schrijven om haar nieuwe boek, De man van veel, aan te kondigen, deed ik dat graag en ik heb meteen toegestemd om bij de presentatie in Paramaribo een stuk uit haar boek voor te lezen. Ik had het boek nog niet gezien en kreeg het op de ochtend van de presentatie. Omdat ik dacht dat het om een biografie ging, maakte ik de opmerking dat de familie wel blij zou zijn met het boek, maar tot mijn schrik antwoordde Karin dat dat helemaal niet het geval was en dat de familie juist heel verdrietig was. Ik vroeg toen of ze de familie dan niet geraadpleegd had en zei dat ik toch ervan uit ging dat ze niet iets zou willen doen om deze mensen verdrietig te maken. Toen ik thuis het boek las, begreep ik meteen waarom de familie verdrietig was en dit heel pijnlijk vond. Al lezende, dacht ik steeds: dit kan ik toch niet voorlezen! Maar gelukkig waren er ook andere fragmenten en ik las bij de presentatie een fragment voor waarin Anton de Kom zich herinnerde hoe hij als kleine jongen zich al had voorgenomen om op te komen voor de werkende mens, die met zijn arbeid genoeg moest verdienen om zijn gezin te onderhouden. Tijdens de presentatie bij de vragenronde vroeg iemand uit het publiek: “Wat zijn uw bronnen?” en de auteur antwoordde: “Fantasie”. Nu ik dit weet en ondertussen het boek helemaal uitgelezen heb, denk ik: Als de bronnen fantasie zijn, waarom dan de naam Anton de Kom, waarom de namen van zijn kinderen? Waarom geen gefingeerde namen? De lezer zal beslist niet denken dat fantasie de bron is omdat zowel Anton de Kom, zijn vrouw Nel als de kinderen met naam genoemd worden. Er zijn zoveel pijnlijke, verdrietige, zeer intieme momenten en dialogen dat je je als lezer bijna een voyeur voelt. In elk mensenleven zijn er ups en downs. Als je als schrijver over een bekend iemand schrijft, moet je dan uitgerekend over zo’n downperiode schrijven, die daardoor zeer uitvergroot wordt? De schrijfster zegt dat ze geen biografie schreef maar een roman en elke auteur is natuurlijk vrij in zijn of haar keuze, maar ik weet dat ik hiervoor niet zou kiezen en ik zou zeker van te voren met de familie overleggen. Op het eind van het voorwoord zegt de auteur: “En dit is zijn verhaal.” Maar is dat wel zo? Als Anton de Kom zelf zijn verhaal had mogen schrijven, zou dit dan zijn verhaal zijn? Ik denk het niet. “Wie schrijft, die blijft”, wordt gezegd; maar het is verdrietig en pijnlijk voor Anton de Kom, voor zijn nageslacht en voor Suriname als de held Anton de Kom zo zou moeten blijven.’
Cobi Pengel wijst ons per mail op de kracht van het artikel van Ida Does op Starnieuws waarin ze de volgende uitspraak van de auteur en Nobelprijswinnaar Toni Morrison heeft opgenomen: ‘Making a little life for oneself by scavenging other people’s lives is a big question, and it does have moral and ethical implications. In fiction, I feel the most intelligent, and the most free, and the most excited, when my characters are fully invented people. That’s part of the excitement. If they’re based on somebody else, in a funny way, it’s an infringement of a copyright. That person owns his life, has a patent on it. It shouldn’t be available for fiction.’ [zie Does’artikel elders op deze blogspot]Henna Asin woonde als kind in de Pontewerfstraat, de huidige Anton de Komstraat: ‘Ik ben 73 jaar, geboren en opgegroeid aan de Anton de Komstraat. Oom Anton was een kleurrijke buurtbewoner met veel tori van Frimangron. Spannende verhalen over de acties van De Kom kon hij vertellen. De herinneringen hieraan die ik uit mijn kinderjaren heb overgehouden zijn die van een ruziezoeker en weinig flexibel mens. Als volwassen vrouw moest ik eraan wennen toen er een heel ander beeld van De Kom in de media verscheen en zelfs de universiteit naar hem genoemd werd.’
Ook het boek van Connie Palmen, Lucifer (2007), ontlokte reacties. Ida Does noemde het in haar artikel. Pim de la Parra reageerde met herinneringen aan de componist Peter Schat en zijn vrouw Marina Schapers die overleed na een val van een rots in Griekenland tijdens hun vakantie. Hij heeft het echtpaar goed gekend in Amsterdam en Marina heeft zelfs in een van zijn films gespeeld. De roman Lucifer is bijzonder, omdat Connie Palmen er in geslaagd is om de sfeer van musici, toneelspelers en andere kunstenaars in de zestiger jaren weer te geven, met veel drank in cafés in de Amsterdamse Jordaan, onderlinge seksuele relaties en veel, veel praten. Deze roman berust dus ook op waarheid. De figuren hebben echter gefingeerde namen. Ook deze roman uit 2007, bijna vijfentwintig jaar na het noodlottige ongeluk, bracht kritische reacties omtrent waarheid en fictie teweeg.
RSS
Facebook
Twitter
