Productie van cassavebrood – Leren van geschiedenis 68
door Hilde Neus
Onmisbaar bij een peprewatra, of gestoofd wild. Daar eten we cassavebrood bij. Tegenwoordig is het in verschillende varianten te koop, gevuld met ananas, de dosi. Of bestrooid met sesamzaadjes, abongra. Je kunt het dan zelfs als een crackertje bij een glaasje wijn gebruiken. Een van de eerste Surinaamse producten die toeristen zien wanneer ze zijn geland op Zanderij, is cassavebrood, meestal bij de uitgang of langs de weg, verkocht door jonge vrouwen.
Enkele jaren geleden werd er met veel fanfare een fabriek opgezet, waardoor een vaste afzet van cassavewortels gegarandeerd zou zijn en mensen werden gestimuleerd om meer te verbouwen. Helaas is ook dit project mislukt, terwijl Suriname de ambitie heeft om de Caribische markt te voorzien van allerlei landbouwproducten. Dat zou prima moeten kunnen, gezien het tekort van verse groenten en fruit op de eilanden, en de afspraken die binnen de Caricom zijn gemaakt. En de gunstige omstandigheden voor landbouw in ons land. Je begrijpt maar niet waarom het niet van de grond komt. Cassave zou een van die producten in de voedselschuur kunnen zijn, in allerlei verwerkingsvormen. Ook was er sprake van brood, gebakken van een combinatie van tarwe- en cassavemeel. Lijkt me lekker, maar een dergelijk baksel heb ik tot op heden nog niet mogen proeven. Opmerkelijk is, dat de productie van cassave in het binnenland in bijna 300 jaar maar weinig veranderd is. Zoals we kunnen zien op bijgaande afbeelding uit 1742.
Handel in cassavekoeken
In het journaal van de houtzagerij van de ‘Eedele Sociëteit in de Marschalkreek’ zijn voor anderhalf jaar de werkzaamheden bijgehouden door Carl Brundel. Dit was een nieuw op te zetten plantage, veel werk dus in dat maagdelijke oerwoudbos. Nauwgezet heeft Brundel voor elke dag aangegeven welke loodzware arbeid door de slaven werd verricht om een stuk kostgrond van 7 akkers open te kappen en te bewerken, zodat er bananen, tayer en koren konden worden verbouwd en een huis opgetrokken. Per slot van rekening moest er door de werkers gegeten worden, en deze kost werd dan ook zo snel als mogelijk geplant.
In september 1743 tekende Brundel aan dat hij op plantage La Providence arriveerde, van waaruit de werkzaamheden werden uitgezet. Die bestonden voornamelijk uit het omkappen van bomen en die vervolgens opzagen in planken. Op 1 oktober begonnen de werkers met het de bouw van een woning. Aanvankelijk werkte Brundel samen met twaalf slaven, en dat aantal groeide uit tot twintig. In de beginperiode van de plantage-aanleg, toen daar nog geen producten konden worden, moest de kost betrokken worden van een andere, naburige plantage. In dit geval was dat de naastgelegen grond van de weduwe Nassy, Porto Bello, zoals aangegeven op de overzichtskaart van Alexandre De Lavaux. Hier werden op verschillende data drie of vier negers naar toe gestuurd om de ‘boodschappen’ op te halen. De bossen bananen en de andere proviand werden opgestapeld in een korjaal, waarmee men eerder over de Surinamerivier naar de Marshallkreek was gevaren. Brundel heeft nauwkeurig bijgehouden wat hij liet halen bij de naburige plantage; welke producten in welke hoeveelheden, en op welke datum. Het is opmerkelijk dat dit niet op regelmatige basis gebeurde. Voor het tweede jaar van de geïnventariseerde werkzaamheden werd er waarschijnlijk al van de nieuw opengekapte kostgronden op La Providence zelf geoogst en geen kost meer ingekocht bij mevr. Nassy.
| Datum 1743 | Bananen | Cassavekoeken | Dram in pullen | Melasse in pullen | Aantal negers |
| 9 sept | 7 bos | 405 | 3 | ||
| 16 sept | 35 bos | 4 | 4 | ||
| 2 okt | 30 | 3 | |||
| 9 nov | 40 | 125 | |||
| 24 nov | 30 | 3 | 3 | ||
| 24 dec | 40 | 234 | 1 | 2 |
Het bereiden van cassavekoeken
Op de bijgevoegde afbeelding zijn diverse stadia van cassavebereiding te zien, zoals het schillen van de wortel, het raspen, en het zeven van de cassaverasp. Ook zien we een vrouw die de platte broden op een plaat bakt, met een rieten waaier in haar hand. Op de onderste afbeelding is de cassave in een zak gedaan. Door het persen wordt het van vocht ontdaan. Aan deze bijna 300 jaar oude gravure is af te leiden dat het maken van cassavebroden vandaag nog steeds op vrijwel dezelfde wijze geschiedt.
RSS
Facebook
Twitter
Mooie achtergrondinformatie.