Postuum: Majoie Hajary
door Chandra van Binnendijk m.m.v. Robertine Romeny
Oudere Surinamers herinneren zich haar optredens nog goed. Zij hoorden voor het eerst Chopin of Brahms live vertolkt worden. Surinaamse musici roemen haar kwaliteiten. Ze steken haar composities hoog de lucht in, niet in het minst omdat zij elementen van de verschillende culturen uit haar geboorteland heeft verweven met klassieke thema’s.
Majoie Hajary
Componiste en pianiste Majoie Hajary is misschien niet (meer) bekend bij een groot publiek, maar haar fenomenale muzikale erfenis staat als een huis. Zij overleed de vorige week op 96-jarige leeftijd in Parijs, de stad waar zij het grootste deel van haar leven heeft gewoond. Majoie wordt op 16 augustus 1921 in Paramaribo geboren als oudste van de drie dochters in het gezin van vader Najaralie Harry Hajary en moeder Wilhelmina Tjong-Ayong.
Op 16- jarige leeftijd vertrekt ze uit Suriname om aan het Conservatorium in Amsterdam piano en compositie te gaan studeren. In 1943 wint ze de eerste prijs van het Conservatorium voor haar compositie voor piano en orkest, Hindoustani fantaisie, die onder meer door het Concertgebouworkest wordt uitgevoerd. Daarnaast studeert ze cum laude af als uitvoerend pianiste. Ze geeft concerten door heel Nederland en wordt geroemd om haar virtuoze spel.
Na de oorlog maakt ze reizen door het Caraïbisch gebied, en geeft ook in Suriname, Venezuela en in New York concerten waar ze klassieke composities en eigen composities speelt waarin ze Surinaamse motieven en melodieën weeft. Ze zet haar muziekstudie voort in Parijs vanaf 1949 en studeert compositie bij ondermeer de befaamde Nadia Boulanger. Na haar huwelijk met de Fransman Roland Garros begint een leven van veel reizen en wereldwijde optredens en waarbij ze in verschillende landen ook lesgeeft, onder meer in Tokio (waar ze enkele jaren woonden), New Delhi, Istanboel, Lambarène en Madagaskar.
Oosterse filosofie interesseert haar. Ze verdiept zich in raga’s, waarover ze correspondeert met Ravi Shankar. Dat leidt tot verschillende composities, onder meer New Sound From India (CBS, 1967), Requiem pour Gandhi (CBS, 1968) en Chants du Gita Govinda (Chants du monde), op tekst van Marguerite Yourcenar, gelezen door Maurice Béjart, 1974. In de jaren negentig zou ze naast Surinaamse muzieklijnen ook ragamotieven verwerken in de opera La Larme d’Or. Ook bracht ze hierover in 1991 een boek uit, getiteld – La forme du Râga.
Eind jaren tachtig verschijnen verschillende boekpublicaties, geschreven door Majoie. Ze correspondeert met Yehudi Menuhin over yoga voor musici. Haar handleiding voor pianisten, Yoga voor de pianist, verschijnt in 1987, zowel in het Frans als in het Nederlands (Strengholt’s). Gevolgd door het pianostudieboek L’Art du Piano en La Forme du Râga.
Als componiste en pianiste heeft Majoie Hajary bruggen geslagen tussen Oost en West. Voordat de term in zwang kwam, vertoonde haar muziek aspecten van ‘cross-over’. Opmerkelijk is haar vermogen om de klassieke muziek van haar opleiding te verbinden met de veelkleurigheid van de muziek van haar afkomst, India, Zuid-Amerika, Afrika en ook de jazz. In haar werk heeft zij veelvuldig motieven en melodieën verwerkt uit de creoolse volksmuziek.
Het werk waarmee ze in Suriname het meest bekend werd is het oratorium dat zij componeerde over de Lijdensweek, Da pina wiki. De tekst hiervoor baseert op de eerste Sranantongo bijbel, gekregen van haar grootmoeder Carolina Essed. Majoie’s droom kwam uit toen deze compositie in volle bezetting in 1974 in de Paasweek werd uitgevoerd in verschillende grote kerken van Paramaribo. Voorname rollen werden vertolkt door ondermeer Percy Muntslag als Jezus en Henk Tjon als Judas, de dirigent was Hugo van Ams. Met een koortje voornamelijk bestaande uit talentvolle familieleden maakt ze later, in 1975, een opname van een deel uit Da pina wiki. Die wordt door CBS als grammofoonplaat uitgebracht onder de titel La Passion selon Judas.
Muziekkenner Liesbeth Peroti noemt Majoie Hajary ‘een pianist en componist van wereldformaat’ en ‘een ware schat voor Suriname’. En volgens het Surinaams Conservatorium behoort zij tot de ‘absolute top in de toonkunst in ons land’. Hoewel ze haar leven merendeels op andere continenten heeft doorbracht, is het hart van Majoie Hajary altijd blijven uitgaan naar haar geboorteland.
In een interview voor de Wereldomroep in 1972 zegt ze dat haar doel is de muziek van de wereld te leren en laten kennen omdat muziek een van de gebieden is waarop mensen elkaar het meest begrijpen. Ook laat ze herhaaldelijk weten: ‘Alles wat ik doe is voor Suriname, ik componeer alleen maar voor Suriname.’ Haar muzikale nalatenschap getuigt daar in alle toonaarden van.
[uit de Ware Tijd, 01/09/2017]
RSS
Facebook
Twitter
