blog | werkgroep caraïbische letteren

Pim Heuvel overleden

door Michiel van Kempen

Op 6 februari 2011 is op Curaçao Pim Heuvel overleden. Hij behoorde tot de eerste generatie critici die serieus aandacht begonnen te besteden aan de literatuur van het Nederlands-Caraïbisch gebied, in zijn geval in het bijzonder aan die van de Antillen.Willem Frederik Heuvel, die publiceerde als Pim Heuvel, werd geboren in Den Haag op 28 april 1926. Hij werkte als leraar in Nederland en op Curaçao (onder meer aan het Maria Immaculata Lyceum). Voor de Amigoe begon hij kritieken te schrijven over voornamelijk Antilliaanse literatuur. In boekvorm verschenen twee boeken die voor de kennis van de Antilliaanse literatuur van belang waren en ook verspreiding vonden in het onderwijs: Autonoom; Nederlandstalige literatuur op de Antillen, dat hij in 1975 uitbracht samen met C.G.M. Smit en dat al spoedig werd herdrukt; en Met eigen stem; herkenningspunten in de letterkunde van de Nederlandse Antillen en Aruba, dat hij samen met Freek van Wel uitbracht in 1989 (een herdruk van het boek onder dezelfde titel dat Van Wel had uitgebracht in 1980 met Andries van der Wal). Beide boeken lieten zien hoezeer Pim Heuvel gefascineerd werd door de complexe, meertalige literatuursituatie op de Antillen. Dat hij toch niet tot in alle finesses van de Antilliaanse literatuur had weten door te dringen, maakte een bespreking van Met eigen stem door Carel de Haseth duidelijk (Amigoe, 10 februari 1990); deze betreurde het dat passages met citaten van gezaghebbende lieden hadden moeten plaats maken voor minder diepgaande eigen beschouwingen, en hij stelde tamelijk veel feitelijke onjuistheden vast.

In 1999 publiceerde hij een Erwtjes blazen naar de zon: over het lezen van moderne poëzie. Als groot poëzieliefhebber organiseerden hij en zijn vrouw nog tot vrij recent leesbijeenkomsten aan huis. De ziekte van Alzheimer zal de laatste van die bijeenkomsten voor hem moeilijk te volgen gemaakt hebben.

Pim Heuvel was gehuwd met Ita Nicolas en had uit een eerder huwelijk één zoon, Jeroen, die als criticus het stokje van zijn vader overnam.

Pim Heuvel wordt op zaterdag 12 februari in besloten kring gecremeerd. Met hem is een buitengewoon aimabel mens heengegaan.

Martinus Nijhoff – Het derde land

Zingend en zonder herinnering
Ging ik uit het eerste land vandaan,
Zingend en zonder herinnering

Ben ik het tweede land in gegaan,
O God, ik wist niet waarheen ik ging
Toen ik dit land ben in gegaan.

O God, ik wist niet waarheen ik ging
Maar laat mij uit dit land vandaan,
O laat mij zonder herinnering

En zingend het derde land ingaan.

13 comments to “Pim Heuvel overleden”

  • Dank je, Michiel. Er staat een foutje in: Met eigen stem is pas in 1989 verschenen, althans de versie waaraan Pim meedeed. In 1980 is de eerste druk van een boek met die titel verschenen, maar daar schreef Pim niet aan mee. Die eerste druk is van de hand van Andries van der Wal en Freek van Wel.
    Vreugdevolle groet,
    jeroen

    • Dag Jeroen,

      Jouw vader, Pim Heuvel, is mijn docent Nederlands geweest.
      Ik heb dierbare herinneringen aan je vader, hij gaf les met hart en ziel.
      Ik zou graag het boek ‘Erwtjes blazen naar de zon’ willen hebben.
      Heb je enig idee hoe ik daar aan zou kunnen komen?

      Hartelijke groet,
      José Scherpenisse

  • Dank voor de correctie die is doorgevoerd, Jeroen. Vreemd is wel dat in mijn exemplaar van Met eigen stem 1988 als jaar van verschijnen staat, maar zoiets gebeurt wel vaker.
    Sterkte met het verlies.

  • Ik heb het genoegen gehad Pim te leren kennen door vele ontmoetingen o.a. op bijeenkomsten van het VNA. In 1999, kort na het ontstaan van de schrijfclub Schrijvenswaard in Heerhugowaard, (waarvan ik mede-oprichter was), heeft hij voor ons een lezing gegeven. Zijn boek ‘Erwtjes blazen naar de zon’ was toen net verschenen. Veel van onze leden hebben dat toen aangeschaft en hebben er nog veel plezier van. Onlangs, 27 januari jl. op de landelijke gedichtendag, hield ik een lezing over de ‘Kunst van de poëzie’. Daarvoor heb ik toen ook nog dankbaar gebruik gemaakt van dit boek.
    Ik wens Ita en Jeroen toe dat zij het verlies van Pim kunnen verwerken en dat zij er eenplaats vol goede herinneringen aan kunnen geven.

  • Pim gaf Helena en mij op Curaçao literatuurlessen rond de jaren 1955. Hij noemde ons toen o.a. het “schrijvende echtpaar”. Wij hebben heel wat van hem opgestoken. Vele jaren later terug in Nederland bestelden wij zijn “Erwtjes schieten naar de zon” en zodoende werd het contact weer hersteld en bezochten Pim en Ita ons in Amersfoort ongeveer rond 2005. Pim vergeten doen wij nooit en zeer zeker ook Ita niet, die wij veel sterkte en het allerbeste wensen.
    Wim en Helena Smit-Scheidelaar

  • Pim betekende veel voor mijn vader. Pim en Ita betekenden veel voor mijn ouders. Mijn vader vertelde mij vaak over zijn discussies met Pim over poëzie en hun uitwisseling van gedichten. De samenwerking voor (inderdaad de tweede versie) Met Eigen Stem maakte de band alleen maar hechter.
    Veel later, toen mijn vader was overleden, vertelde ik een collega van me over hem en over zijn samenwerking met Pim. Ik weet niet hoe of waarom het ter sprake kwam. Het was gewoon belangrijk om te vertellen.
    Mijn collega reageerde verrast. Pim was zijn leraar Nederlands geweest en had hem weten te motiveren zijn school door te zetten.
    Volgens mij was dat Pim zoals Pim was bedoeld: leraar in vele opzichten voor velen.
    Ita,ondanks het wat late moment, jij en Pim veel dank voor alles.

    Han van Wel en Daniëlle Warnier

  • Pim heeft mij geleerd taal, tekst en het leven lief te hebben.

    Kus aan Ita.

    Groet

    Willem Kotkamp

  • Jeroen, als je dit leest
    veel sterkte met het overlijden van je vader.
    je neef uit niew zeeland.

    Philip

  • Pim heeft voor mij, als oud-leerling, heel veel betekend.

    Ondanks mijn black out tijdens het examen Nederlands, heb ik het diploma, dankzij Pim, toch gehaald. Hij heeft mij erdoor gesleept! Ik had er zó hard voor gestudeerd….en Pim zág dat!

    Op belangrijke momenten was hij er voor mij als mentor en gevoelsmatig als tweede vader.

    Toen ik na mijn opleiding ook bij Pim en Ita thuis kwam, trof ik twee heel betrokken collega’s en fijne vrienden!

    Pim zag in mij een geboren onderwijzer, die ik ook bleek te zijn. Aangezien ik niet spoorde in het reguliere onderwijs, was de steun van Pim en Ita voor mij heel erg belangrijk.

    Gelukkig ben ik jaren geleden een week bij hen op bezoek geweest op de Antillen. Toen herkende Pim mij nog! Onder de bezielende leiding van Ita heb ik een fantastische week beleefd.

    Pim was mijn voorbeeld in het onderwijsvak, zo goed wilde ik later ook worden. En, mag ik in alle bescheidenheid zeggen: dat is gelukt!
    Dankjewel Pim!

    Mijn bewondering gaat ook uit naar Ita die tot aan het laatste moment er voor haar Pim is geweest.

    Heel veel dank Pim en Ita.

    Anton Schreuder, Oud-leerling van Pim

  • Pim en Ita Heuvel zijn voor mij heel belangrijk geweest. Pim was de stagebegeleider die in mij geloofde, Ita is iemand die altijd met aandacht naar mensen luistert. Pim heeft mij geleerd poëzie te lezen. Ita heeft mij geleerd met rust te organiseren. Ik heb altijd genoten van hun menslievendheid en aandacht voor de wereld om hen heen en voor elkaar. Ik wens Ita heel veel sterkte met het verlies. Groeten van Inge Ville

  • Groetjes voor Ita.
    Buren van Kaya Adagio

    • Masha danki, Jaime & Xiomara.
      Hopi kumindamentu pa boso tambe.
      Ita

      • Sorry, hier is de vertaling:
        Hartelijk dank, Jaime en Xiomara.
        Ook aan jullie veel groeten,
        Ita

1 Trackback/Ping

Your response at Anonymous

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter