Per navelstreng begraven onder de paramariboom
door Janny de Heer
Johan Fretz (1985) is acteur, cabaretier, auteur en deed afgelopen seizoen niet onverdienstelijk mee aan De slimste mens. Een succesvolle duizendpoot! Zijn schrijverscarrière kreeg een enorme boost toen hij in 2010 een vlammend pamflet publiceerde, Hart voor kunst. Onder de paramariboom is zijn tweede roman eerder verscheen Fretz 2050. Voor zijn debuut werd hij genomineerd voor De Bronzen Uil, Onder de paramariboom werd onderscheiden met de Boekhandelsprijs 2019.
Mijn naam is Johannes. Rond. Zacht. Gevaarloos. Ik ben geboren in Dordrecht. Getogen in Almere. Woonachtig in Amsterdam. Per navelstreng begraven onder de paramariboom.
Geboren in Nederland, regelrechte lijn met Switi Sranan door zijn Surinaamse moeder. Menig vragensteller raakt in de war door zijn antwoord op het: ‘Waar kom je vandaan?’ Vrij vertaald is de vraag: Zo Hollands zie je er niet uit.
Dubbelbloed is een rijkdom, als je het hebt draag je meerdere culturen in je mee. Tegenwoordig een gewoon idee, hoe anders was dat vroeger toen je halfbloed werd genoemd omdat je vader en moeder een verschillende huidskleur hadden.
In deze roman gaat de ik- figuur ruim een week naar zijn moederland. Hij is bijna dertig jaar en zijn moeder wil dat hij zijn roots leert kennen. Ze vindt het belangrijk dat hij zijn eerste ervaring onder de tropenzon beleeft zonder haar invloed. Daarom vliegt ze een paar dagen na haar zoon naar Suriname om hem wegwijs te maken en voor te stellen aan de familie.
Tot dusver voelde hij zich vooral Nederlander, maar dat verandert snel. Bij het verlaten van het vliegtuig zegt de zwarte piloot: ‘Welkom thuis jongen.’ De jongeman die hem opvangt op Zanderij noemt hem meteen ‘broeder’.
Beide culturen zitten hem in het bloed maar hoe naturel de verschillende gedragsregels te gebruiken? Wanneer hij beleefd laat weten later te komen op een afspraak lachen zijn Surinaamse vrienden hem uit: ‘Laat die witman uit je hoofd.’ Als hij spontaan uitbundig reageert schrikken zijn Hollandse vrienden. Praat ik teveel? Te luidruchtig? Hij is een voorbeeld van Hollandse nuchterheid maar draagt de liefde voor Mama Sranan in zijn tropenhart.
Het verhaal is luchthartig geschreven met veel humor maar mijdt de serieuze zaken niet. De politiek, de armoe, drank- en psychische problemen waardoor gezinnen ontregeld raken. Tussen de regels door, bijna en passant, de mentaliteit van de tropen. De receptioniste zegt niet dat de hotelkamer in het geboekte luxe hotel de hele week niet beschikbaar is. Iedere ochtend krijgt hij de vriendelijke boodschap dat het vandaag helaas niet gaat lukken van kamer te wisselen. Hij mag wel het ontbijt in Torarica gebruiken. Zo zijn er meer sfeervoorbeelden die je gemakkelijk herkent wanneer je in Suriname bent geweest.
Het is een zoektocht naar identiteit. Het gaat om begrip, vergeving en erkenning.
Johan Fretz, Onder de paramariboom. Amsterdam: Lebowski, 2018.
RSS
Facebook
Twitter
