Papiamentu Centraal Schriftelijk Examen havo/vwo
door Jeroen Heuvel
Het eindexamen Papiamentu, dat gisteren is afgenomen, beoordeelt leesvaardigheid en bestaat uit twee lange teksten. In drie uur tijd beantwoord je allerlei vragen over inhoud, tekststructuur en argumentatieleer van de ene tekst en bewijs je in een geleide samenvatting dat je de andere tekst goed begrepen hebt.
‘Geleid’ betekent dat bij de opdracht aandachtspunten staan vermeld die je in je samenvatting moet verwerken. Het eindexamen Papiamentu lijkt dus op dat van Nederlands. Bij het eindexamen van de andere talen zijn de teksten veel korter, zijn er méér teksten en de vorm van die examens ziet er anders uit, bijvoorbeeld meer ‘gatenteksten’ of meerkeuzevragen.
Een goed onderwijsbeleid is erop gericht om van de officiële landstaal de cognitieve intelligentie van kandidaten te testen. Bij leesvaardigheid gebruik je dan geschreven teksten die in die taal verschijnen en representatief zijn voor het gewenste niveau van de havo/vwo-leerling. Teksten die dagelijks of regelmatig verschijnen in kranten of opiniërende en wetenschappelijke tijdschriften of boeken. Hier wringt de schoen, want in het Papiamentu verschijnt er geen krant op dit niveau en zelden tot bijna nooit een degelijk artikel in een tijdschrift of boek.
Papiamentu is een verplicht eindexamenvak, naast de grote talen Nederlands en Engels. Een eindexamenkandidaat moet dus in drie talen, oftewel driemaal een bewijs leveren van zijn vermogen om teksten begrijpend te lezen. Driemaal. Is dat noodzakelijk voor iedere vervolgstudie? Je kunt je afvragen of het verplicht moet zijn op het niveau van havo/vwo.
Hoewel Papiamentu onbetwist een volwaardige en volledige taal is, zijn er in deze kleine taal geen wetenschappelijke boeken geschreven die bij een hbo- of wo-opleiding gebruikt kunnen worden. En wat de fictieboeken betreft is in 2014 voor het laatst een roman verschenen geschikt voor vwo 6 en havo 5. In dat jaar is er slechts één roman van dit niveau verschenen, en dat is alweer acht jaar geleden. In ‘grote’ talen verschijnen er jaarlijks duizenden wetenschappelijke en duizenden literaire teksten en boeken. Zo’n productie is ten enenmale onmogelijk voor een kleine taal.
Om te voldoen aan de eis van de regering kiest het bureau dat de eindexamens produceert daarom voor teksten uit een grote taal, vertaalt die en voorziet ze van vragen en opgaven. De vier teksten die dit jaar gebruikt zijn voor de eindexamens Papiamentu havo en vwo zijn allemaal uit een -en hetzelfde- Nederlands e-zine gehaald en vertaald. Ja, hiermee test je de kennis van het Papiamentu, dat wel; maar deze teksten zijn niet oorspronkelijk Papiamentu. Wat test je nu precies, leesvaardigheid van artikelen verschenen in de officiële landstaal?
De eindexamenkandidaten van beide afdelingen van de Albert Schweitzer havo vwo (ASHV) vonden de onderwerpen best wel oké:
- Kunstmatige Intelligentie (een gevaar voor de mensheid?);
- Een radicaal ander patenteringsyteem;
- Nieuwe kleding uit oud garen; en
- Loting bij toelating tot universitaire studie.
Sommige leerlingen hadden in eerste instantie te veel woorden bij de samenvatting gebruikt, waarvoor maximaal 18 of 19 punten te scoren waren. Elke 5 woorden boven het maximumaantal toegestane woorden leveren telkens 2 punten aftrek op, dus bij 40 woorden te veel is je score nihil. Door tijdsdruk en de lange concentratieboog kan het dan moeilijk kiezen worden welke woorden of zinsdelen je alsnog gaat weglaten.
Op 9 juni weten de kandidaten welk cijfer ze voor al hun eindexamens hebben verdiend en of ze geslaagd zijn zonder gebruik te maken van herkansingen in een later tijdvak. Spannend, of in het Papiamentu: kandente.
Eveneens in Antilliaans Dagblad, 11 mei 2022.
RSS
Facebook
Twitter
