Papiaments: klein maar dapper (2)
Verslag van een Conferentie over een officiële landstaal
door Fred de Haas
Bonaire het meest in de gevarenzone wat taal en identiteit betreft
Tijdens zijn presentatie over het Papiaments op Bonaire liet de heer Sedney Marten, voormalig Inspecteur van Onderwijs voor Bonaire (2003-2010) en nu beleidsmedewerker van OCW Caribisch Nederland en docent Papiaments voor ambtenaren van het Openbaar Lichaam Bonaire, zijn licht schijnen over de benarde taalsituatie op Bonaire.
Bonaire – Nederland – Curaçao – Bonaire
In dit verband lijkt het zinnig erop te wijzen dat, in tegenstelling tot wat ‘men’ op de andere eilanden en in Nederland vaak beweert, de bevolking van Bonaire bepaald niet heeft gewild dat Bonaire klakkeloos als Bijzondere Gemeente geïntegreerd zou worden in Nederland.
Na 10-10-10, aldus Marten, heeft 60% van de bevolking zich uitgesproken voor directe banden (laso directo) met Nederland omdat men een eind wilde maken aan de oude, bevoogdende situatie toen er nog een extra regeringslaag tussen Nederland en Bonaire zat. Men wilde gewoon een directe band met Nederland en een zekere mate van zelfbestuur.
Toen er echter onderhandeld werd over de inhoud van die directe band hebben de lokale politici / onderhandelaars nagelaten het resultaat van die onderhandelingen aan de Bonairiaanse bevolking voor te leggen. Dat had o.a. tot gevolg dat de Bonairianen met lede ogen moesten aanzien hoe hun eiland als Bijzondere Gemeente geïntegreerd werd in Nederland en hun eigen taal, het Papiaments, onder gestage druk kwam te staan.
Beeldje van Anne Frank met een citaat in het Papiaments
De Nederlandse Taalunie kreeg een dikke vinger in de pap. Het advies van de Nederlandse Taalunie aan de toenmalige staatssecretaris Dekker was om vanaf groep 1 te beginnen met Nederlands als instructietaal (het liefst eerder…). De meeste schoolbesturen hebben er echter voor gekozen om in groep 1 en 2 het Papiaments als instructietaal te hanteren, terwijl de kinderen wel met het Nederlands vertrouwd gemaakt werden. Direct gevolg van het Taalunie-advies is dat er tegenwoordig al crèches zijn die experimenteren met het Nederlands.
Eén van Aruba’s blauwe paardjes
Bonaire telt 19.630 inwoners per januari 2018. Recente CBS-gegevens tonen aan dat het aantal inwoners dat Papiaments als voertaal hanteert tot 60% gedaald is. Tot zijn leedwezen moet Marten constateren dat een groot deel van die 60% hun moedertaal Papiaments slordig spreekt en schrijft. Dat zal alleen nog maar erger worden naarmate de druk van het Nederlands toeneemt. En alles wijst erop dat dit het geval is.
Er bestaat dan ook een reële kans dat er in de toekomst op Bonaire hoe langer hoe meer Nederlands zal worden gesproken als de Bonairianen niet (willen) beseffen dat het Papiaments essentieel is voor de vorming van de inheemse identiteit in sociaal en cultureel opzicht. Het is daarom van groot belang dat Bonaire wat eigen taal en cultuur betreft nauw aansluiting zoekt bij Aruba en Curaçao, des te meer omdat de eilanden hoe langer hoe meer de samenwerking zoeken.
Overigens zien de huidige ministers van Onderwijs, mevrouw Ingrid Van Engelshoven en de heer Arie Slob, wél het grote belang in van het Papiaments en nodigen directeuren en schoolbesturen op Bonaire uit om met een plan van aanpak voor de toekomst te komen dat zij, als ministers, waar mogelijk, zullen steunen. In het stuk ‘Vaststelling van de begrotingsstaten van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2018’, geven de Nederlandse ministers duidelijke antwoorden op pertinente vragen van leden van Groen Links, de SP en een enkele vraag van het CDA, vragen die betrekking hebben op de verbetering van het onderwijs en het taalbeleid in Caribisch Nederland.
Het initiatief voor een plan van aanpak voor de toekomst ligt dus bij de schoolbesturen van Bonaire en kan niet worden afgewenteld op de Nederlandse Rijksoverheid.
Dat blauwe paardje heeft er schijt aan
Digitalisering en ontwikkeling van het Papiaments
Tijdens de conferentie werd er een boeiend exposé gegeven over een project van Ace Suares en de Curaçaose linguïste Martha Dijkhoff. Het werd gepresenteerd door Manuel Ortega die eveneens hieraan een bijdrage heeft geleverd.
Het project betreft de digitalisering, toegankelijkheid en ontwikkeling van het Papiaments. In samenwerking met Suares & Co wordt er gewerkt aan dit veelomvattend project dat ook de standaardisering van het Papiaments zal vereenvoudigen. Het is de bedoeling dat bij elk (nieuw) woord de uitspraak in fonetisch schrift (volgens het International Phonetic Alphabet IPA) wordt weergegeven en dat er aan elk woord een verklaring, een context en een afbeelding wordt toegevoegd. In een later stadium zal het mogelijk worden de uitspraak via taalherkenning door de computer met geluid weer te geven.
Wie kennis wil nemen van de beginfase van de zich ontwikkelende website kan terecht op www.papiamentu.info Voor een mondelinge toelichting, klik hier.
Fred de Haas met twee disgenoten aan het koele water
Papiamentstaligen kunnen via de crowdsourcing software ook een bijdrage leveren, bijvoorbeeld in de vorm van het vermelden van nieuwe woorden en varianten in de uitspraak.Door bovengeschetste werkwijze zal het mogelijk worden eenheid te brengen in het gebruik van het Papiaments op Aruba, Bonaire en Curaçao.
Er wordt ook actief gezocht naar samenwerking met een reeds bestaande Curaçaose Stichting die zich al enige tijd bezighoudt met het samenstellen van een verklarend woordenboek: de Fundashón di Léksiko Papiamentu.
De open bron software kan ook worden gebruikt voor andere (creoolse) talen.
[Klik hier voor deel 1, voor het vervolg, deel 3, klik hier]
RSS
Facebook
Twitter
