Noemt de Chief Diversity Officer rationaliteit nou ‘westers’?
door Daniela Hooghiemstra
Koloniale conflicten zijn uitgevochten door soldaten, maar de huidige culturele nasleep ervan is in handen van marketingspecialisten. Op universiteiten draait de ‘Chief Diversity Officer’ overuren. Nadat het Utrechtse University College vorig jaar het baanbrekende plan had gelanceerd om het lesprogramma te ‘dekoloniseren’, zette de Universiteit van Amsterdam (UvA) vorige week een najaarsoffensief in met de presentatie van een ‘decolonization toolkit’ waarmee studenten en medewerkers zichzélf kunnen dekoloniseren. Een revolutionaire ‘bottom-upbenadering, die de ‘top-down-aanpak’ in Utrecht in één klap van de kaart veegt.
Dekoloniseren, zo las ik in het universiteitsblad Folia, is een ‘ontdekkingstocht’ die iedereen zelf kan maken. Eerst kies je een pad, dan ‘pak je je tassen’. Je bepaalt ‘wie je in de academische wereld bent’ en trekt langs plekken waar je kunt ‘helen’ en ‘verbinden’. De toolkit, die door ‘een team van creatieven en ontwikkelaars binnen en buiten de Universiteit’ tot stand is gekomen, biedt ook tips voor ‘muziek, boeken en series’ waar je onderweg kracht uit kunt putten.
Hoewel de ‘in-drie-stappen-thuis’-zelfhulptoolkit op mij nogal Amerikaans overkwam, beweren de makers dat zij daarmee juist ruimte willen scheppen voor referentiekaders naast ‘westerse rationaliteit’.
Bij de combinatie van die laatste twee woorden bleef ik steken. Noemt de Chief Diversity Officer een waardengemeenschap die gelooft dat de maker van de wereld een man op een wolk in de hemel is, die kruistochten en heksenverbrandingen organiseerde, die gezinnen uit Afrika liet verschepen om hen aan de andere kant van de wereld gedwongen op plantages te laten werken, die 6 miljoen joden liet vergassen en die vrij recentelijk Donald Trump nog tot president koos, ‘rationeel’?
Zelf beschouw ik ‘rationaliteit’ in de westerse wereld eerder als uitzondering dan als regel. Wie de rede zoekt, komt uit bij marginale stromingen die door de eeuwen heen tegen de klippen op probeerden om regerende primitieve angsten, rauwe emoties en machtswellust de baas te worden.
Bij eenlingen die niet universele zekerheid, maar twijfel als uitgangspunt durfden te nemen en dankzij eindeloos proefondervindelijk onderzoek natuurwetten ontdekten. Die tegen de macht van koningen en clerus in, de bevrijding van horigen, slaven, arbeiders en vrouwen bepleitten. Die de geschiedenis wilden begrijpen, in plaats van haar als politiek instrument te gebruiken, die de natuur wilden kennen zonder daar menselijke dogma’s aan te verbinden en die niet hogere macht, maar menselijke wederkerigheid als basis voor een samenleving beschouwden.
Mede dankzij die denkers kwam uiteindelijk een politiek systeem tot stand dat misschien allesbehalve zaligmakend is, maar het toch al een tijdje mogelijk maakt relatief welvarend en vredig met elkaar samen te leven. Terwijl Europese universiteiten voor hen vanouds een vluchtheuvel waren, zoekt de huidige Chief Diversity Officer van de Universiteit van Amsterdam [Anne de Graaf – CU] naar ‘bondgenoten’ om hun ‘referentiekader’ af te breken.
De ‘ontdekkingstocht’ die je met de ‘toolkit’ kunt maken, is niet vrijblijvend. ‘Formele en informele strategieën’ zo lees ik in Folia, moeten worden aangewend om docenten onder druk te zetten hun lesprogramma te wijzigen, workshops over diversiteit verplicht te maken en de marxistische revolutionair Frantz Fanon, die rassenstrijd als basis voor ontwikkeling beschouwde, in de ‘canon’ op te nemen, en dan vermoedelijk niet met de bedoeling om zijn werk ‘rationeel westers’ te bespreken.
Menselijke rationaliteit trekt meestal aan het kortste eind, in welke windstreek ook. Van links tot rechts en van christelijk tot islamitisch, staat men de laatste tijd te popelen om haar weer een kopje kleiner te maken. Met als nieuwe, stuwende kracht de commercie, die zich in het voeden van de verbeelding van de altijd hongerige consument heeft gespecialiseerd.
In die nieuwe rol van goedbetaalde zielenherder verkoopt het bedrijf Rituals onder het motto dat ‘alles begint en eindigt bij de eeuwige cyclus van de maan’, tegenwoordig bijvoorbeeld de ‘Mooncalendar’ van de zusjes Lieke en Jetteke van Lexmond. Zij geloven dat de mens wordt bestuurd door oerkrachten die ons verstand te boven gaan. Nadat zij zich hadden uitgesproken tegen het coronavaccin, moest Rituals zich van de zusjes distantiëren, maar aan bondgenoten in de strijd tegen ‘westerse rationaliteit’ zal het hun verder niet ontbreken.
Met toestemming ontleend aan de Volkskrant, 11/12 oktober 2021; zie ook hier op Caraibisch Uitzicht
RSS
Facebook
Twitter
