Nieuwe poëzie van Antoine de Kom
door Hilde Neus
De nieuwe poëziebundel van Antoine de Kom heet Demerararamen en is opgedeeld in 9 segmenten, die een grote geografische spreiding laten zien, van de pool naar Dorset in Engeland, het zijn ‘universel solutions’, universele oplossingen voor wereldproblemen. De Kom biedt echter niet zo zeer oplossingen, als wel observaties.
say intentions (7) is een paginalange aanklacht tegen D. Bouterse, van wie de rechtszaak over de 8 decembermoorden uitgesponnen is, zoals deze serie gedichten. Verder op deze pagina bespreekt Jerry Dewnarain deze serie (klik hier). De auteur verwijst naar Anil Ramdas in als anil (17) waarin diens zelfmoord is aangehaald, naast specifieke Hindoestaanse cultuurelementen. In het is hier druk vandaag (23-28) is de eenzaamheid van de moderne mens aangegeven, ondanks dat hij omgeven is door drukte en technologie. Sterven is een eenzame strijd, maar toch houden sommigen krampachtig vast aan het leven. Deze gedichten zijn opgedragen aan de bekende Nederlandse auteur Leo Vroman. In laat liefde een gesloten zone zijn (29) mag liefde gewoon kundige kunst zijn, hoewel dat soms ook valselijk blijkt. De mens is gecompliceerd en lijkt niet tot werkelijk contact in staat.
berichten van de stichting poolvos (35) zijn kleine verzen met een andere vorm en lay-out (cursief) met ingewerkte lijntekeningen. De berichten komen van een fictieve stichting en er kunnen geen rechten aan worden ontleend. Hier toont zich de humor van De Kom, ondanks alle ellende op de wereld. En al is het grimlachen, zoals ook op andere plaatsen in de bundel, komen we iets los van de zwaarte van de gebeurtenissen, die ook op het gemoed van De Kom inwerken. universal solutions (47) zijn gedichten in urnvorm als een vaas, waarin de woorden over elkaar buitelen en zo de onmogelijkheid van de mens om de wereld te duiden, wordt uitgebeeld.
cayo huesos (55) heeft weer veel Surinaamse elementen, terwijl newsflash (63) als een drieluik in elkaar grijpt en laat fatalistisch zien dat alles is zoals het moet zijn en we als mens daar niets aan kunnen veranderen.
Als je de letters van dorset orders (69) door elkaar husselt, blijft de t over. Dorset is een provincie in zuiden van Engeland, idyllisch mooi, maar onder het groene gras schuilen de adders. Het voorlaatste gedicht van de bundel is vorige week op deze pagina afgedrukt, een ode aan zijn grootvader Anton de Kom. Het laatste gedicht hebben we al eerder opgenomen op de Literaire Pagina, dat is een nieuwe vertaling van het gedicht mi dren van Johanna Schouten- Elsenhout, van het Sranantongo naar het Nederlands. Suriname is nooit ver weg voor Antoine de Kom.
Zelfs de kaft van de bundel is doordacht en behoort tot het geheel, is illustratief voor de inhoud. De wereld is vol kleurige, bonte paradijsvogels, maar over de rand van de kindertekening piept een soldaat. Het is niet zichtbaar op de afbeelding zelf, maar ieder mens weet dat een soldaat wapens bij zich draagt en zo geweld impliceert. In zijn poëzie is schoonheid voor De Kom een evocatie, hij raakt het aan, hij weet dus dat het bestaat. Maar bij nadere beschouwing is alles rot, vermolmd en zitten er boorders, zelfs in de demerararamen. De titel van de bundel komt als een woord dat heerlijk bekt naar binnen en is voor allerlei opsplitsingen en betekenissen vatbaar. Ga er maar aan staan. Demerara is een van de drie langgerekte districten in Guyana, naast Berbice en Essequibo. De me ra ra ra men. Ra (of Re) is de belangrijkste Egyptische godheid, heerser van hemel, aarde en onderwereld. Moeten we raden naar de betekenis? Rara? Als lezer ben je geneigd er nog enkele ra’s aan toe te voegen. Eindeloos. Ramen bieden een blik op de wereld, maar ook een blik naar binnen, in de ziel van de mens. De ziel van de schrijver?
Op diverse plaatsen in de bundel laat De Kom zijn verscheurdheid zien, hij is een blanke man, zoals we aan de foto kunnen zien. Maar hij is ook de kleinzoon van Anton de Kom, en heeft diens gevoel voor taal in de genen. De druppels zwart die hij in zich draagt, kan hij (en mag hij van zichzelf) niet verloochenen. In het gedicht waarin hij verwijst naar de dood van George Floyd en de reacties in de vorm van de Black Lives Matter-beweging, blijkt dat duidelijk.
ben ik dan toch het melanoom
dat van kwaadaardigheid al wat blank van huid
nu het pijnlijk ertoe doen moet wegvreet en wie daarin woont het leven
tot een hel van onbeheersbaar zwart
laat omslaan?
zo knielde iemand
en er was een uniform werd knie
die op alweer een nek de laatste
daad tot verstikken toe pleegde.
onder diep onrecht
gebeuren grootse – ken je de menigte van slaven
en eindelijk hebben we het duivels
oor dat in ons sloop met was van recht en waarheid
dichtgeplakt. zeg maar niets meer. waak.
waak voor de virale macht.
Constant slaat de auteur ons met engagement om de oren, waar hij ook is, toont hij het onrecht op de wereld. In kleine letters, maar o zo belangrijk. De Kom is wars van hoofdlettergebruik, behalve wanneer hij zegt: solutions with a capital S. Maar ja, dan kom je er ook niet onderuit, toch?
Antoine de Kom, Demerararamen. Amsterdam: Querido, 2021. ISBN 978 90 214 2581 8.
[naar DWTL, 19 juni 2021]
RSS
Facebook
Twitter
