Niet iedereen wordt vrolijk van een beetje reggae
door Geerten Waling
“De Jamaicaanse muziekcultuur heeft pikzwarte kanten waar erg gemakkelijk aan voorbij wordt gegaan. Je zou natuurlijk kunnen zeggen: ach, laat iedereen toch lekker genieten van die vrolijke deuntjes en die opwekkende ritmes! Daarmee doe je toch niemand kwaad? Ik weet het niet. Misschien dat de anti-Zwarte-Piet-en-Michiel-de-Rover-lobby zich er eens over kan buigen. Of anders kan de Jamaicaanse hoogleraar Verene Shepherd het eens aankaarten in haar VN-expertgroep over ‘mensen van Afrikaanse afkomst’.”
Waar Bob Marley de emancipatie van zwarten wereldwijd heeft bevorderd, heeft hij wat betreft de vrouwenemancipatie eerder de klok teruggedraaid.
© foto Aart G. Broek – colourich
Het was een bijzondere dag afgelopen vrijdag [06.02.2015]. De ‘King of Reggae’, Bob Marley (1945-1981), zou zeventig jaar geworden zijn! Liefde, vrede, mensenrechten… Woensdag bij De Wereld Draait Door hadden Mathijs van Nieuwkerk en zijn muzikale gasten Shirma Rouse, Giovanca en Mitchell Brunings er hun mond van vol. Volgens de euforische presentator vierde ‘de hé-le wereld’ deze week Marley’s verjaardag: ‘Wat worden we er ontzettend vrolijk van!’ Giovanca: ‘Deze man was zó wijs!’ En Brunings permitteerde zich zelfs een bescheiden Dieudonneetje, toen hij de actualiteit van de liedteksten van Bob Marley prees: ‘Je ziet met alles wat er gebeurt, met Parijs, met ISIS, dat mensen gedwongen worden een kant te kiezen. […] Met die polarisering begint de ruzie.’ Nee, dan Marley: ‘We don’t know how we and them are go work this out.’
Het moge duidelijk zijn: er hangt een dikke wietwolk van idealisme, van intense goedheid, om de iconische rastastaartjes van de Jamaicaanse volkszanger. Helaas is de werkelijkheid iets weerbarstiger. De documentaire Marley uit 2012 toont hoezeer zijn persoonlijke leven draaide om drugs, rastafari en vooral: vrouwen. Bij zeven van hen verwekte hij elf kinderen, een hele prestatie voor iemand die maar 36 jaar oud werd. Niets mis mee zou je zeggen. Love, weetjewel?
Nu was Marley voor de wet getrouwd, maar ontkende hij dat glashard: ‘No. You see, I can’t deal with the Western ways of life. If I must live by a law, it must be the laws of His Majesty (Haile Selassie I, red.). If it’s not the laws of His Majesty, then I can make my own law.’ Een lekker anarchistisch typje dus. Hij maakte zijn eigen wetten en schreef ze voor aan zijn omgeving. Geëmancipeerd waren die wetten niet. Vrouwen mochten geen broek dragen, of make-up. Waarschijnlijk bleven ze binnen bij de kinderen, terwijl Bob erop uit trok om de zwarte Julien Blanc uit te hangen.
Is dat nou die vrijheid en gelijkheid? Is dat de consequentie van zijn strijd tegen de intolerantie, zoals bezongen in zijn lied War? ‘That until the basic human rights / Are equally guaranteed to all, / Without regard to race / – Dis a war.’ Waar Marley de emancipatie van zwarten wereldwijd heeft bevorderd, heeft hij wat betreft de vrouwenemancipatie eerder de klok teruggedraaid. No woman, no cry, je krijgt er toch een ander beeld van.
Stom toevallig publiceerde de Volkskrant de dag na de hagiografie in DWDD een artikel dat insloeg als een bom: ‘Schuilen voor homohaat in de riolen van Kingston’. Latijns-Amerikacorrespondent Marjolein van de Water deed verslag van de schrijnende situatie van tientallen verstoten en verjaagde homoseksuelen en transgenders die in het Jamaica van 2015 in het riool moeten overnachten om veilig te zijn. Om niet beschoten, neergestoken, verminkt of vermoord te worden op straat – door onbekenden of juist door de eigen familie. Could you be loved? blijkt een vraag die op het zonnige Caribische eiland bitter vaak ontkennend moet worden beantwoord. Waar komt die rabiate homohaat toch vandaan? Een fragment uit de reportage: ‘Beroemde Jamaicaanse ragga, reggae en dancehall roepen in hun muziek openlijk op tot geweld. “When you hear a lesbian getting raped, it’s not our fault”, zingt Elephant Man. “Two women in bed, that’s two sodomites who should be dead.”‘ Er zijn nog talloze andere voorbeelden te vinden in de reggae, zoals van collega Beenie Man in zijn vroege werk: ‘Well I’m think of a new Jamaica, me come to execute all of the gays.’
De Jamaicaanse muziekcultuur heeft pikzwarte kanten waar erg gemakkelijk aan voorbij wordt gegaan. Je zou natuurlijk kunnen zeggen: ach, laat iedereen toch lekker genieten van die vrolijke deuntjes en die opwekkende ritmes! Daarmee doe je toch niemand kwaad? Ik weet het niet. Misschien dat de anti-Zwarte-Piet-en-Michiel-de-Rover-lobby zich er eens over kan buigen. Of anders kan de Jamaicaanse hoogleraar Verene Shepherd het eens aankaarten in haar VN-expertgroep over ‘mensen van Afrikaanse afkomst’.
[Ontleend aan website de Volkskrant, 08.02.2015.]
RSS
Facebook
Twitter
