Nardo Aloema als cultuuronderzoeker en auteur
door Welmoed de Boer
Bij zijn begrafenis te Galibi kwam steeds de minder bekende zijde van Nardo Aloema in mijn gedachten. Hij was het die bij het opstarten van de afdeling Cultuurstudies, in de jaren 80, erop hamerde dat deze niet alleen kon verzamelen, maar ook moest publiceren. Uiteindelijk zouden onderzoekers bij deze afdeling zich wijden aan het publiceren als een van hun hoofdtaken. In deze context heb ik mogen samenwerken met Aloema en mijn toenmalige onderzoekscollega’s, aan een gezamenlijk themanummer van OSO over ‘geestelijk specialisten’. Dit was slechts een van de publicaties waaraan Nardo een bijdrage heeft geleverd.
Eind jaren 90 was het voor de afdeling Cultuurstudies steeds een uitdaging om publicaties te financieren. Het wetenschappelijk tijdschrift voor de surinamistiek OSO, een uitgave in Nederland, kampte met gebrek aan kopij van Surinaamse bodem. Toen ik voorstelde om samen met de afdeling Cultuurstudies een themanummer te schrijven, was de eerste vraag ‘waarover?’ Nardo vertelde dat hij veel informatie had verzameld over de pyai. Unaniem besloot de afdeling over sjamanistische en soortgelijke specialisten te schrijven. Nardo schreef een interessante bijdrage over de soorten pyai, zoals de tabakspyai en takinipyai. Hij wierp licht op het proces om pyai te worden. Afhankelijk van welke soort pyai het is, neemt die pepersap of tabakssap in om zich te reinigen. De machtigste pyai doet het met sap van de takini. Vermoedelijk bestaat die in Suriname niet meer. Een uitgebreid artikel, waaraan vrijwel niets geredigeerd hoefde te worden. De overige artikelen gingen over de Hindostaanse ojhá, de wong pinter, de duman en de rol van drum en trance.
Niet zo lang terug rondde Nardo een bundel inheemse verhalen af, die nog van de pers moet rollen. Hij vertelde dat veel recent ‘ontdekte’ verhalen in Nederlandse archieven dezelfde waren die hij in de begintijd van de afdeling Cultuurstudies had genoteerd van inheemsen.
Nardo was ook degene die hielp een Romaanse spelling voor zijn moedertaal, het Kari’ña, te ontwerpen.
Vooral de jongere generaties zijn niet bekend met de theaterwerken die Nardo schreef met de inheemsentoneelgroep Epakadono. Daarin speelde ook zijn vrouw Josien Aloema-Tokoe. Het ging onder andere om toneelspel rond de kolonisatie van Suriname dat uitdrukking gaf aan emoties van de inheemsen. Josien was altijd een belangrijke motor achter veel van de activiteiten van de Organisatie voor Inheemsen in Suriname (OIS). Zij zal zich met haar zoons, met name Sirityo, blijven inzetten voor de inheemse cultuur.
Nardo Aloema is op gepaste wijze ten grave gedragen in Galibi.
Rust zacht, Nardo.
[dWTL, 15 november 2021]
Lees hier een ander In memoriam voor Nardo Aluman
RSS
Facebook
Twitter
