Nalatenschap Dorus Vrede verdient bredere aanpak
door Audry Wajwakana
PARAMARIBO – “We gaan door met hetgeen wat we van hem geleerd hebben. Sterk blijven ondanks de situatie waarin je verkeert en vooral liefde voor je afkomst, want dan kan je uitbouwen en anderen ondersteunen.” De Surinaamse kunst- en cultuurwereld reageert geschokt op het heengaan van Dorus Vrede, zondag, in het Academisch Ziekenhuis.
Ifna Vrede beschouwt het heengaan van de Saamaka-cultuurkenner, verteller en kunstenaar Dorus Vrede als een groot verlies voor de Saramaccaanse gemeenschap. Om zijn nalatenschap betekenis te geven en hem op een waardige manier te gedenken, roept ze organisaties en individuen op om zijn boodschappen die zijn vastgelegd te verzamelen en als erfgoed voor de komende generaties te behouden. Hoewel bij elkaar komen vanwege Covid-19 nu onmogelijk is, zou deze “bijzondere markante persoon” desnoods op afstand herdacht moeten worden.
Hoewel de cultuurkenners dezelfde familienaam dragen, zijn ze geen bloedverwanten, maar hebben wel als familie met elkaar geleefd, benadrukt Vrede. Zij leerde Dorus kennen tijdens een vertelavond waar hij zelf gecomponeerde liedjes zong. Laatstgenoemde was overal markant aanwezig met zijn gitaar, waardoor hij vaak werd gevraagd iets te spelen, wat uitmondde in een spontaan en vrijwillig optreden voor het gezelschap. “Omdat ik ook van zingen houd en een eigen zanggroep Sisa heb, zocht ik toenadering en het contact is gebleven”, zegt Vrede.
De groep werd populair, doordat die zich één van zijn zelf gecomponeerde liederen getiteld ‘Fa den presi na grontapu’ eigen maakte. Het lied handelt over hoe de wijde wereld in te trekken om te leren, maar nooit je afkomst te vergeten. Een terugblik zou je moeten aanzetten tot lachen en dansen. “Een prachtige boodschap van Dorus die de moeite waard is om over te brengen”, zegt Vrede. De overledene was gepensioneerd leerkracht, dichter, schrijver en hoofd kapitein van het dorp Kapasikele.
Hij leverde een wezenlijke bijdrage als hoofdverteller aan het internationaal erkend project Stones Have Laws, samen met theatermaker en regisseur Tolin Alexander. Het tweetal werkte aan diverse producties samen en organiseerde ook literaire avonden. Zijn gevoel voor humor en enorme passie om iedereen middels zang en voordrachten te mobiliseren waren enkele van zijn deugden. “Hij had altijd een goed verhaal en in ‘Gaandi nyun nyun’ heb ik een paar van zijn kwajongens-anekdotes verwerkt. Hij kon niet meespelen in de productie, omdat hij toen als leerkracht werkzaam was in het binnenland”, vertelt Alexander.
Dorus Vrede stond bekend als een boeiende verteller en dichter. De transmigratie van de Saramaccaners van het stuwmeer speelt een belangrijke rol in zijn werk. In de verhalenbundels Rond het sterfbed van mijn dorp (1987) en Als ik zwijg bloedt mijn hart (1997) heeft hij zijn getuigenis als jeugdige transmigrant vastgelegd. Daarnaast schreef Vrede ook heel veel poëzie en was hij lid van Schrijversgroep 77 (S’77). De gedichten die hij schreef waren volgens Robby Parabirsing, voorzitter van de S’77, meer uit de orale traditie. “Saramaccaans was zijn moedertaal, dus die speelde sterk in zijn gedichten.”
Parabirsing leerde Vrede tussen 2000 en 2010 kennen, bij de literaire festivals van de schrijversvereniging, die toen onder leiding van Ismene Krisnadath werden georganiseerd. “Voordracht was ook zijn sterke punt en de liedjes die hij zong met zijn gitaar erbij… ach joch, dat was gewoon geweldig, wanneer hij dat zo op podia bracht”, zegt Parabirsing. Volgens de S’77-voorzitter wilde de vereniging dit soort talenten altijd goed vastleggen.
Een goed fonds hiervoor blijkt steeds een heikel punt. Zo een video-opname met editing komt al op driehonderd tot 450 euro. De beelden zouden een verrijking zijn voor ons nationaal archief. Zodra de situatie in het land weer is genormaliseerd, wil de S’77 de overledene bij de eerstvolgende bijeenkomst memoreren. “Hij was zo een bijzonder mens, dat je hem niet zomaar vergeet”, zegt Parabirsing.
[uit de Ware Tijd, 31/03/2020]
RSS
Facebook
Twitter
