Michiel de Ruyter-herdenking in Hongarije
door Gábor Pusztai
Michiel de Ruyter is in Nederland bekend als de admiraal, bestevaar, een nationale held. In Hongarije is hij de bevrijder. Natuurlijk heeft dit te maken met de bevrijding van de Hongaarse protestantse predikanten op 11 februari 1676 in Napels. Zijn naam wordt in Debrecen, het protestantse Rome van Hongarije, in ere gehouden. Er is een straat in de stad naar hem vernoemd en er is ook een monumentaal schilderij in de kleine raadszaal van het Gereformeerde Collegium van de minder bekende 19eeeuwse kunstenaar Nemes Tamás Miklós, waarop de admiraal afgebeeld staat op het moment, dat hij de Hongaarse predikanten bevrijdt. Dankzij de enthousiaste inzet van Ronald Steur en de financiële steun van onder andere de Nederlandse Ambassade te Boedapest, hangt het doek nu gerestaureerd, in zijn oude glorie hersteld, in het Gereformeerd Collegium.
Het meest in het oog springende monument in verband met admiraal De Ruyter is een gedenknaald achter de Grote Kerk in Debrecen. Op de gedenknaald, opgericht in 1895, in het centrum van de stad, staat naast de namen van de bevrijde predikanten ook de naam van De Ruyter vermeld. Maar er staat niet Michiel Adriaenszoon de Ruyter, maar De Ruyter Mihály. Een verhongaarsde variant dus van de naam van de Nederlandse zeeheld. Je kijkt ervan op, maar toen, aan het einde van de 19e eeuw was dat zeer gewoon. De naam van buitenlandse schrijvers werd ook willekeurig veranderd. Van Jules Verne werd toen Verne Gyula, van Karl May May Károly gemaakt. Zo werd van Michiel de Ruyter op z’n Hongaars De Ruyter Mihály. Maar wat veel belangrijker is, is dat de naam er sinds 1895 staat en dat op de dag van de reformatie, op 31 oktober, de daad van De Ruyter jaarlijks herdacht wordt. Herdenkingen vinden wij belangrijk. Het regelmatig opfrissen van het collectieve geheugen maakt ons van het verleden bewust en vormt onze identiteit. Er wordt gewezen op wie je bent, waar je bij hoort, waar je voor staat. Er zijn soms speciale herdenkingen, zoals in 2007. Toen werd in Nederland het De Ruyter-jaar gevierd, en in Debrecen werd de bevrijder met een internationaal symposium herdacht. Michiel de Ruyter en Hongarije was de titel. Het werd georganiseerd door de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Debrecen en het vond plaats in het Gereformeerde Collegium. De congresbundel is het eerste boek in Hongarije, die de kennis over admiraal De Ruyter met wetenschappelijke nauwkeurigheid samenvat.
Dat de naam van De Ruyter op de gedenknaald verhongaarsd is, kun je misschien zien als slordigheid. Ik zie het anders. Hierdoor komt de admiraal voor Hongaren een stukje dichter bij. Het is een soort erkenning, een teken van respect. Wat hij op 11 februari 1676 deed was vergeleken met zijn heldendaden in de jaren daarvoor voor Nederland minder belangrijk. Maar voor de Hongaren was de bevrijding van de galeien veel meer dan het redden van 26 levens. In de tijd van de contrareformatie en de vervolgingen in Hongarije was dit een symbolische daad. Een symbool van solidariteit en broederschap. Daarom werd in Debrecen de Nederlandse admiraal als de bevrijder herdacht en als De Ruyter Mihály.