blog | werkgroep caraïbische letteren

Met haar roman houdt Lale Gül samenleving een spiegel voor

[Redactioneel uit de NRC]

Ik ga leven luidt de titel van de autobiografische roman waarmee de 23-jarige studente van Turks-Nederlandse afkomst Lale Gül de literatuur bestormt. Haar boek leest als een fel j’accuse, een aanklacht tegen haar conservatieve opvoeding in een streng-islamitisch gezin in de Amsterdamse Kolenkitbuurt. Bij verschijnen veroorzaakte het boek al de nodige reuring onder Turkse Nederlanders, die het veelal ongelezen als een provocatie beschouwen.

Provocerend is het boek zeker, in de literaire traditie van Jan Wolkers en Jan Cremer. Het op de spits drijven van gevoelige thema’s en de nietsontziende tirades tegen de orthodoxe islam en de conservatieve Turkse gemeenschap zijn taboedoorbrekend. En het genre van het boek, de schelmenroman, leent zich er uitstekend voor.

Het is op zijn zachtst gezegd ironisch dat de reacties uit de Turks-islamitische gemeenschap de karikaturen uit Güls boek grotendeels bevestigen. Maar ironie is al gauw omgeslagen in bittere ernst. Gül is sinds het verschijnen van haar boek geïntimideerd en met de dood bedreigd. Behalve de vele haatberichten ontvangt ze van anonieme afzenders foto’s met daarop automatische geweren. Gül durft inmiddels niet alleen over straat en overweegt te stoppen met schrijven.

De debuutroman waarmee Gül de literaire wereld binnendendert – meer dan 20.000 boeken verkocht, hoog in de top 60 – doet denken aan eerdere bestsellers van generatiegenoten met een migratieachtergrond, zoals Özcan Akyol (Eus) en Mano Bouzamour (De belofte van Pisa). Ook zij kregen het predikaat ‘nestbevuiler’ toebedeeld. Bouzamour kwam in moeilijkheden toen de Marokkaanse gemeenschap in Amsterdam lucht kreeg van de expliciete scènes die hij in zijn boek beschreef.Lees ook de recensie in NRC:Het debuut van Lale Gül ontplofte als een bom in de gemeenschap van haar ouders

Maar die reacties vallen in het niet bij die op Gül, wier roman haar als vrouw zwaarder wordt aangerekend. Dat overkwam eerder de vorig jaar overleden Marokkaans-Nederlandse schrijfster Naima El Bezaz, nadat ze in 2006 een roman schreef over een moslima die zich aan een conservatieve omgeving ontworstelt. De bedreigingen drukten zwaar op haar mentale gezondheid. Ook Gül trekt „het mentaal niet meer”, schreef ze onlangs op sociale media.

Het is een trieste constatering dat de haatberichten en scheldpartijen na al die jaren blijven komen. De vrijheid van individuele zelfontplooiing stuit in met name streng-religieuze kringen op hardnekkig verzet. Hoe beklemmend de sociale controle kan zijn beschrijft Gül in haar roman – en wat de consequenties zijn van je openlijk uitspreken tegen de verwachtingen van de gemeenschap valt helaas te lezen in de nieuwskolommen.

Hoopgevend is de steun die Lale Gül uit allerlei hoeken ontvangt. Een online manifest is al door tientallen prominente Nederlanders ondertekend. Twee weken eerder, op Internationale Vrouwendag, stond Kamervoorzitter Khadija Arib pal voor de vrijheid van zelfbeschikking, waarbij ze Gül als voorbeeld noemde. En burgemeester van Amsterdam Femke Halsema heeft direct contact met Gül. „Lale staat in een lange Amsterdamse traditie van vrijdenkers die met grote persoonlijke risico’s hun vrijheid opeisen”, schreef de burgemeester vorige week op haar Instagram-pagina.

Die persoonlijke risico’s zouden in een vrij land niet nodig moeten zijn. Gül confronteert met haar boek daarom niet alleen de Turkse gemeenschap, maar de hele Nederlandse samenleving: vrijheid blijkt niet altijd vanzelfsprekend, maar zou dat wel moeten zijn. Gül verdient volledige bescherming.

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 16 maart 2021

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter