Matyau-gang benoemt alweer nieuwe granman
Aangeboden – Recent bereikte ons het nieuws dat de Matyau’s nog een granman hebben benoemd. Ene Naze Amina uit Frans-Guyana zou te Dangogo (Pikin Rio) zijn ingewijd tot Saramaccaans stamhoofd. Prompt maakte ook de in ongenade gevallen Albert Aboikoni bekend dat niet Amina, maar hij de rechtmatige vertegenwoordiger zou zijn. Ondertussen is de chaos compleet, want er zijn nu drie granmans benoemd. Hoe is het zover gekomen? Wie zijn de mensen achter de laatste twee benoemingen en wat drijft hen?
door E.Kwadjan voorzitter stg. Puu Saamaka A Noutu
HET IS TRIEST dat deze machtsstrijd weer oplaait op een moment dat de bevolking van Pikin Rio (het stamgebied van de Matyau) in diepe rouw zit vanwege het overlijden van een drietal dorpsgenoten. Terwijl Aboikoni en Amina elkaar bevechten om de spreekwoordelijke eerste plaats op de apenrots, liggen drie lijken letterlijk te wachten om te worden begraven. Het betreft de sterfgevallen van basya Akese Aboikoni van Dangogo, basya Aseti Pansa van Bendekonde en mevrouw Selita Amesi van Akisiamau.
Dan heb je ook nog de begrafenisplechtigheden van de eerwaarde granman Emanuel Jakobi van de Aluku. De traditie schrijft juist voor dat in voorkomend geval de doden eerst fatsoenlijk en respectvol naar hun laatste rustplaats worden begeleid, alvorens over te gaan tot het claimen of bekleden van officiële functies. Helaas denkt de huidige generatie Matyau-leiders er anders over.
Machtshonger
Granman Albert Aboikoni
ALBERT ABOIKONI KENNEN we als de man die meteen na de dood van zijn broer, wijlen granman Belfon Aboikoni, vriend en vijand verraste door tegen alle regels in de granman-staf voor zichzelf op te eisen, in plaats van zijn taak als hoofdkapitein serieus op te vatten en de benoemingsprocedures in goede banen te leiden. Zijn frauduleuze handeling heeft hij meermalen proberen goed te praten door te stellen dat hij alle steun heeft van president Bouterse. Aboikoni heeft namelijk in het verleden samen met ex-minister Martin Misiedjan tevergeefs geprobeerd om vanuit het kabinet van de president de Saramaccaanse zaak te ondermijnen.
Het is ook publiek geheim dat Aboikoni vanwege zijn enorme machtshonger en onethisch gedrag niet geschikt is bevonden voor het ambt van stamhoofd. Zijn recente claim dat hij de steun heeft van alle twaalf Saramaccaanse lo´s klopt daarom van geen kanten. De dorpskapiteins lieten het dan ook massaal afweten bij zijn haastig bijeengeroepen krutu van 4 maart jl.
Het wordt met de dag duidelijker dat de Matyau´s niet meer in staat zijn het granmanschap waardig te dragen. Nagenoeg de gehele Saramaccaanse wereld heeft zich goeddeels tegen hen gekeerd. De man die verantwoordelijk was voor de installatie van Albert Aboikoni, kapitein Aseni Amoida van Asindohopo, heeft dat eind vorig jaar met zijn leven moeten bekopen. Gindi Aseni, zoals hij in de Pikin Rio-regio bekend stond, was niet de enige die op curieuze wijze aan zijn eind is gekomen. Tientallen familieoudsten van de Matyau gingen hem in een kort tijdsbestek voor. De doden zijn het gevolg van de kunu (vloek) die zij over zich hebben afgeroepen.
Ontvoering en mishandeling
DE CONTROVERSE TUSSEN de twee families binnen de Matyau-lo begon in 2005, toen er ook al twee granmans werden benoemd: Belfon Aboikoni namens de Adisi bee en Ozeni Amina namens de Amina-bee. Aboikoni werd geïnstalleerd in Asindohopo en Amina in Dangogo. De ruzie tussen de twee kampen liep zo hoog op dat leden van de Amina-groep in 2006 hebben geprobeerd om Belfon van de troon te stoten. In de nacht van 12 maart dat jaar slopen zij zijn huis binnen, trokken hem uit zijn bed en bedreigden en mishandelden hem urenlang. Vijf van de daders konden vrij snel door de politie worden achterhaald en ingesloten.
Het gaat om: Kostan Nene, Fantolu Aboikoni, Bernard Amina (broer van Naze Amina), Kaupe Akobe en een kleinzoon van kapitein Abityei Bobi van Dangogo. Ze werden allemaal door de rechter in Paramaribo veroordeeld tot een gevangenisstraf. De overige gangleden Naze Amina (die nu tot granman is benoemd), Richard Amina, Dokei Amesi en Wilfred Wongoebe zagen kans naar Frans-Guyana te vluchten en zo uit handen te blijven van justitie. De Surinaamse politie heeft nagelaten om de Fransen te vragen hen te arresteren en uit te leveren. Vandaag de dag zien we dat dezelfde lui terug worden gehaald om het granmanschap op te eisen en chaos te creëren. Zouden de autoriteiten dit ook toestaan in Paramaribo? Of kijken ze oogluikend toe omdat dit zich toch maar in het binnenland afspeelt?
In achting gedaald
VAN ALLE BOSNEGERVOLKEN (Aucaners, Paramaccaners, Aluku´s, Saramaccaners, Matawai´s en Kwinti´s) stonden de Saramaccaners zeer hoog in aanzien wat betreft hun normen en waarden. Sinds de Matyau-gangsters een officieel benoemde granman hebben ontvoerd en mishandeld is het Saamaka-volk in achting gedaald. De Matyau-lo schendt het aanzien van het gehele volk en maakt alle binnenlandbewoners te schande. Dit is nooit eerder vertoond in Suriname. Het is altijd gewoonte geweest dat de lo (clan) of bee (familie) die de granman levert het toonbeeld was van respect, fatsoen en leiderschap. Heden ten dage zien we dat de residentie van de granman in Pikin Rio een van de onveiligste regio´s is binnen het Saramaccaanse gebied. De Matyau-lo laat telkens haar ware gezicht zien met geweld, gijzeling, ontvoering, haat, hebzucht, wisi, brandstichting, sabotage, ontwrichting, verspreiden van valse geruchten en geschiedvervalsing om de eigen lo te bevoordelen.
De Matyau-leden betalen hier een hoge tol voor. Sinds 2006 zijn er tientallen doden te betreuren die het directe gevolg zijn van de onderlinge strijd (kunu). Het heeft er ook voor gezorgd dat de nu tot granman benoemende Naze Amina geen wijze ouderen meer heeft die hem kunnen adviseren over belangrijke zaken. Hij is verworden tot wat de Saramaccaners noemen ´buukumii´, hij heeft geen vader en moeder meer. Ook zijn ooms en tantes zijn allemaal kort na elkaar gestorven als gevolg van het schandalige gedrag dat de Amina-gang ten toon spreidt. Naze Amina was een voortvluchtige crimineel die de ontvoering en mishandeling van een gezagsdrager op zijn geweten heeft.
Onlangs heeft een delegatie onder leiding van Erney Landveld, alias Pipapai, en hoofdkapitein Apalo Koedemoesoe van Guyaba besloten om Amina persoonlijk op te halen in Frans-Guyana en eenzijdig tot granman te benoemen. Wat Naze Amina zich niet realiseert, is dat zijn stedelijke adviseurs bezig zijn om ook hem de dood in te jagen, zoals we eerder gezien hebben bij het geval van Belfon Aboikoni en Ozeni Amina.
Een andere verontrustende ontwikkeling in deze hele affaire is de kwalijke rol die politici van bosneger-komaf spelen om het heilige ambt van granman te politiseren. Erney Landveld, vooraanstaand lid van het Wetenschappelijk Bureau van de Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij (Abop), is een van de drijvende krachten achter de Amina-gang. Hij verleende in 2006 al hand- en-spandiensten aan de criminelen, zoals hen vervoeren, die granman Belfon Aboikoni hebben ontvoerd en mishandeld. Albert Aboikoni, ook politicus en machtswellusteling, heeft meerdere malen aangetoond alleen nog oog te hebben voor zijn eigen belangen. Zo heeft hij zich aantoonbaar in het verleden zich (moreel) laten omkopen om tegen de Saramaccaners te getuigen in de gewonnen rechtszaak tegen de Surinaamse staat. Dat is nota bene de man die zich nu wil opwerpen als leider van hetzelfde volk dat hij heeft verraden.
Incompetentie en vriendjespolitiek
ONDERTUSSEN HEBBEN WE ook een minister van Regionale Ontwikkeling die zich telkens verschuilt achter drogredenen om geen oplossing te hoeven brengen in de door de Matyau-lo veroorzaakte chaos binnen de Saramaccaanse samenleving. Minister Edgar Dikan weigert zijn verantwoordelijkheid te nemen in deze slepende kwestie die het binnenland schaadt en splijt. Dit was uitgerekend de minister die bij zijn inauguratie in 2015 het symbool van het Aucaanse gezag aan de wereld toonde als blijk van zijn betrokkenheid met het cultureel erfgoed van de bosnegers.
Inmiddels zien we dat het alleen holle frasen waren, want Dikan lijkt niet te beseffen dat het object dat hij destijds in zijn handen droeg het beste middel is om de geestenwereld te raadplegen bij het oplossen van deze problematiek. Elke poging om hem te wijzen op zijn verantwoordelijkheid, pareert hij met de dooddoener dat alleen president Bouterse de bevoegdheid heeft om over deze kwestie te beslissen. Hoe anders kan dit gedrag van de minister worden gekwalificeerd dan incompetentie?
Zijn voorganger Stanley Betterson (Abop) weigerde al te luisteren naar de 12 lo en koos duidelijk partij voor de criminele groep vanwege politieke belangen. In 2015 beloonde hij hoofdkapitein Konoe Pavion van de Amina-groep met de functie van waarnemend granman, terwijl het duidelijk was dat die groep vanwege de ontvoering indirect verantwoordelijk was voor de dood van granman Belfon Aboikoni.
Ook oud-districtscommissaris Richene Libretto steekt elke keer zijn kop in het zand. In een meeting waarin vertegenwoordigers van de 12 lo hem om advies vroegen, antwoordde hij als volgt in het Nederlands: “De een zijn dood is de ander zijn brood” en: “Jullie moeten weten dat wie betaalt, bepaalt”. Hiermee lijkt Libretto te willen aangeven dat de macht van de sterkste (van dc Libretto dus) geldt en dat de overheid een bepalende rol moet hebben bij de keuze van de granman. Een antwoord dat je niet zou verwachten van een man die te boek staat als deskundig adviseur van opeenvolgende Saramaccaanse granmans. Libretto blijkt al die tijd de advocaat te zijn van de Amina-groep.
Kwasimukamba
Dikan
DE STICHTING PUU Saamaka A Noutu doet derhalve een beroep op Edgar Dikan, Stanley Betterson, Richene Libretto, Erney Landveld, Salomon Emanuels, Jacob Petrusie, Naltus Naana en Frederik Vavoki Finisie om te stoppen met hun huichelachtig gedrag als redi musu. Wees niet langer een kwasimukamba. Neem je verantwoordelijkheid als politicus of intellectueel en ga zoeken naar echte oplossingen voor het conflict rond de opvolging van de Saramaccaanse granman.
Besef eens dat jullie steun aan de overheid en de Matyau-lo alleen maar slachtoffers maakt binnen de Aboikoni- en de Amina-bee. Houden jullie op met leugens te verspreiden en de Saramaccaanse geschiedenis te vervalsen in jullie voordeel. Erken eindelijk dat het granmanschap niet in goede handen is bij de Matyau-lo. De totale Saramaccaanse gemeenschap en de voorouderlijke geesten hebben zich tegen hen gekeerd. Misschien weten jullie wel dat er in de Papatongo een benaming is voor jullie soort, namelijk: sokotimabogidya susubakisi waimameenu (dee gaan konku fasifasi peisembe u goonliba; de meest hypocriete wezens op aarde).
In februari 2015 hebben de twaalf lo Frans Banai benoemd als breedgedragen granman. Wij verzoeken u de wil van de 12 lo te respecteren en de nalatenschap van de voorouders niet te verkwanselen.
[uit de Ware Tijd, 1/03/2017]
RSS
Facebook
Twitter
