Literatuuronderwijs moet worden aangepast
door Amanda Palis
PARAMARIBO – Literatuuronderwijs voor het voortgezet onderwijs op juniorenniveau (VOJ) is aan aanpassing toe is. Dit concludeerde Diana Menke donderdag in haar afstudeerpresentatie ‘Pak een boek en lees! Een introductie van de leesniveaus ter bevordering van het leesonderwijs in het voj’ voor de masteropleiding Nederlandse Taal en Cultuur. “Dat onze jongeren slecht lezen is bekend en met dit onderzoek moeten we achterhalen waarom dit zo is en wat wij kunnen doen om dit te veranderen.”
Haar thesis moet als stimulans worden gezien voor bevordering van het leesonderwijs onder VOJ-leerlingen. “In Nederland bestaat het systeem van ‘leesniveaus’. De leerkracht bekijkt met de leerling op welk leesniveau hij of zij voorkomt. Ook wordt het stadium van de literaire ontwikkeling van jongeren bepaald en gemeten. Op basis hiervan worden literaire boeken aangeboden”, zegt Menke, die bij haar studie is begeleid door de Nederlandse neerlandicus Theo Witte.
Uit het onderzoek van Witte blijkt dat het lezen met behulp van leesniveaus ervoor moet zorgen dat studenten niet alleen gemotiveerd raken om te lezen, maar dat zij het lezen zullen begrijpen en waarderen. Hij gaat uit van zes niveaus, waarin wordt besproken welke doelen en vaardigheden een kind moet hebben om in een volgend niveau te komen.
Menke stelt dat op de basisschool de kinderen met plezier lezen, maar zodra zij de overstap maken naar het VOJ een leescrisis begint. Dit zou volgens haar kunnen liggen aan het feit dat het kind in de puberfase komt en andere interesses heeft. De uitdaging is de leesonderwerpen zodanig uit te kiezen dat leerlingen weer gemotiveerd raakt om te lezen. “De literatuurlijsten die wij aan onze studenten aanbieden zijn vaak te moeilijk en dan haken ze af.” Ook de opdrachten die soms gepaard gaan met het lezen van de literaire boeken tempert de motivatie van het lezen.
Menke: “Het is daarom tijd om leesniveaus te introduceren en het literatuuronderwijs voor VOJ te herevalueren. De laatste evaluatie was begin 2000.” Ze wijst op de noodzaak dat leerkrachten worden bijgeschoold en beveelt boeken aan die dichtbij het belevingsvermogen van de leerlingen liggen. Met behulp van de theorie van de Russische psycholoog Vygotsky zijn drie zones vastgesteld. In de makkelijke en moeilijke zone worden boeken aangeboden die enerzijds te makkelijk en anderzijds te moeilijk zijn voor de lezer, wat er toe leidt dat deze interesse verliest. “Ideaal is de comfortzone waar de boeken uit de leesniveaus goed aansluiten bij de beleving en het niveau van de leerling. Eenmaal in deze zone kan het kind naar de moeilijke literaire boeken met begeleiding van de leerkracht worden gestuwd”, zegt Menke.
Uit het kwantitatieve deel van het onderzoek, waaraan 52 leerkrachten van het VOJ hebben meegedaan, is gebleken dat 44 procent het literaire curriculum dat is aanbevolen door het ministerie van Onderwijs en Cultuur niet gebruikt. Zij werkt met eigen inzichten en in de sectie onderwijs worden afspraken gemaakt. Iets meer dan een kwart (28 procent) van de leerkrachten werkt wel met het literaire leerstofprogramma van het ministerie, terwijl anderen zeggen het niet te kennen. Er worden ook weinig activiteiten georganiseerd voor leerlingen waarbij zij vrij mogen lezen en waarmee het lezen kan worden bevorderd.
Met vrij lezen wordt bedoeld dat de leerlingen een eigen keuze kunnen maken. “Uit een onderzoek van de Nederlanders Suzanne Mol en Adriana Bus wordt duidelijk aangegeven dat de taalvaardigheden groeien als leerlingen de gelegenheid wordt geboden om vrij te lezen. Dit motiveert ze ook om te lezen en sluit makkelijker aan bij hun beleving.” Een andere aanbeveling van Menke is het maken van een website waar boeken in leesniveaus zijn gecategoriseerd. “Er is grote vraag naar Surinaamse jeugdboeken zodat leerlingen zich in het verhaal kunnen inleven.”
Eén van de problemen voor de bibliotheken om leerlingen Surinaamse boeken aan te bieden is geldgebrek. Menke zegt dat de bibliotheken vaak afhankelijk zijn van boeken die zij gedoneerd krijgen. “Dit zijn vaker boeken die reeds zijn afgeschreven, te moeilijk geschreven en veels te oud zijn om de interesse aan te wakkeren.” Ze stelt samenwerking met andere landen in de regio voor. “Los van het feit dat hieruit financieel voordeel kan voortvloeien, kunnen literatuurlijsten met de Nederlandssprekende landen in de regio gedeeld worden. Zo lezen de leerlingen ook boeken uit hun eigen regio”, aldus Menke.
[uit de Ware Tijd, 30/01/2021]
RSS
Facebook
Twitter
Mooi geschreven. bedankt voor de info