Lezen met een zaklantaarn
door Kees ‘t Hart
Onderzoekers die romans als racistisch, antifeministisch of kapitalistisch ontmaskeren, lezen ze eendimensionaal. Ze verwarren een personage met een echte persoon en gaan voorbij aan de roman als broedplaats van verlangens en mogelijkheden.

Eendimensionaal lezen / foto © Aart G. Broek
Lucas van der Deijl en Roel Smeets publiceerden in Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (2018, jaargang 134, nr.2) een uitvoerig artikel over Peter Buwalda’s roman Bonita Avenue. Titel: ‘Tussen close en distant. Personage-hiërarchieën in Peter Buwalda’s Bonita Avenue’. Ze vragen zich af wie de hoofdfiguur in de roman is: Siem Sigerius, zijn (stief)dochter Joni Sigerius, of haar (ex-)vriend en Sigerius’ (ex-)schoonzoon Aaron Bever. ‘Who cares,’ schreef ik in de kantlijn. ‘Als het boek maar mooi is,’ schreef ik erbij, of vreemd, of tragisch, of beeldend, of onzinnig, of iets schept, een kans, een mogelijkheid, bedacht ik later, maar dat schreef ik er allemaal niet bij. Romanlezen moet mogelijkheden scheppen, denk ik vaak, liefst nieuwe. Lees ik ooit een roman om vast te stellen wie het hoofdpersonage is? Van mij mag het natuurlijk. Maar raar vind ik het wel.
Lees het essay in de Gids, 2019, nr. 2, pp. 24-27.