Lambarosa, een verstrengeling van thema’s
door Jerry Dewnarain
Bij de presentatie van Annel de Norés nieuwste boek Lambarosa op 25 september 2019 in Tori Oso heeft zij de thema’s uit haar boeken gelicht en deze kort besproken. Deze zijn: overleven, macht, liefde, dood, (scheidings)angst, en identiteit. Via de personages zijn ze met elkaar op een of andere manier verbonden.
Aaneenschakeling van thema’s
Om haar boek Lambarosa te begrijpen, is het belangrijk om de verstrengeling van de verschillende thema’s nader te bespreken. Het zijn gewone eenvoudige verhalen die in de drie delen van het boek zijn neergezet. Neem bijvoorbeeld het thema identiteit. Deze kan verschillend zijn: persoonlijke identiteit, sociale identiteit die verbonden is aan groepen (moslim, Surinamer), genetische identiteit of culturele identiteit. Tussen al deze identiteiten is er een spanningsveld bijvoorbeeld: is men meer Surinamer als men in Nederland woont of in Suriname of elders of zoals de spanning tussen Nohar en Rubia in Vianens boek Strafhok: beide personages hebben een interraciale liefdesverhouding of de homoseksuele Raymond: allen vechtend tegen de waarden en de normen van de maatschappij. Er kan zelfs ook een spanningsveld ontstaan met je eigen identiteit bijvoorbeeld: je vraagt je af of je wel lijkt op je vader of op je moeder of op beiden. En dan spruiten er vragen zoals wat is mijn werkelijke identiteit? Hoe meer identiteit een mens heeft, hoe machtiger hij is. Bijvoorbeeld: een president zorgt ervoor dat hij zijn zaken voor elkaar krijgt in tegenstelling tot een eenzame bejaarde. Dus hoe meer betekenisvolle relaties men heeft, hoe meer macht men heeft.
Uitoefening van macht
Macht kan ook zorgen voor overleving bijvoorbeeld de Afrikaanse bootvluchtelingen die voet aan wal proberen te zetten in Europa. Hadden ze geld (rijkdom) wat ook macht en identiteit bepaalt, zouden zij niet de boot hebben genomen om te vluchten. Waarom ontstaat dus de behoefte aan macht? Deze behoefte ontstaat omdat men bang is. Men kan overleven, omdat je macht kunt uitoefenen. Soms is het afgeleide macht. Zo worden een heleboel verhoudingen gezien als liefde en een heleboel relaties zijn gebaseerd op macht. Ook al gaat het om liefdevolle relaties. Angst om contacten te verliezen, maakt dat men macht gaat uitoefenen, maar als men die macht al heeft, is men bang die contacten of zelfs die macht te verliezen. Dat kan men scheidingsangst noemen. Stel u eens voor dat een heleboel identiteiten van iemand zijn komen weg te vallen: ouders, broers en zussen van iemand zijn er niet meer. Scheidingsangst slaat toe, want de contacten zijn er niet meer.
Deel 1
Als wij nu naar het boek Lambarosa kijken, zijn er in het eerste deel zes overlevenden van een vliegramp: drie kinderen en drie tieners. In het begin is er sprake van een machtsstrijd tussen twee van de oudste jongens. Een deel wil een grot in en een ander deel wil terug naar de plek van de vliegramp. Maar ze beseffen ook dat als zij tegen elkaar gaan strijden, dat zij niet zullen overleven, dat de dood zal ingrijpen. Met dit besef, gaan zij met elkaar samenwerken, omdat dood, angst en overleving de hele zaak overnemen (deel 1). De vraag kan dan nu gesteld worden: wanneer stoppen machtsverhoudingen? Stoppen ze wanneer men het gevoel krijgt om te overleven? Zo vraagt de oudste jongen zich af wat er zal gebeuren als hij doodgaat, want dan blijft het jongste kind achter (scheidingsangst). De oudste krijgt opeens het gevoel van verantwoordelijkheid, het gevoel om de anderen te verzorgen. Er ontstaat dan een machtsevenwicht afgedwongen door Lambarosa of de dood. Want als de overlevenden nu niet met elkaar gaan samenwerken, zullen ze sterven. Men kan zich ook afvragen wat gebeurt er als de oudste alleen achterblijft. Dan ontstaat er een samenspel waarbij de groep de verantwoordelijkheid op zich neemt om voor elkaar te zorgen of op elkaar te letten. Is dit liefde?
Deel 2
Deel twee lijkt een heel ander verhaal. Een verhaal van een man die een goed huwelijk heeft en getrouwd is met een goede vrouw tot het moment dat hij verliefd raakt op een call girl. Elders in deze rubriek is dit verder beschreven. Het is niet duidelijk of het gaat om een van de personages (jongemannen) uit deel 1. Maar qua leeftijd zou dat wel kunnen. Hij ontdekt dat hij zijn rol als echtgenoot, vader, schoonzoon zou willen opgeven om deze vrouw van wie hij gaat houden. Hier speelt dan weer een vorm van macht (onbewust): er is een machtsverhouding tussen zijn wettige echtgenote en hem die vermoedelijk ook niet perfect is. Bovendien is er een machtsverhouding tussen hem en de call girl, omdat de call girl alles heeft vanwege ‘glamorous’ haar. De man kan haar niets bieden. Dan rijst de vraag: als hij wist wie hij was (identiteit), zijn eigen ik, dat hij opeens niet meer van zijn vrouw houdt, hoe kan dat? Zo is er een weekend van ruzie tussen zijn vrouw en hem. Hij mishandelt zijn vrouw zonder dat hij beseft dat hij zijn vrouw en misschien zijn kinderen kwaad doet. Niet lang daarna lijdt hij aan geheugenverlies. De vraag die men nu kan stellen is: wie is hij nu? Waarom houdt hij niet meer van zijn vrouw? Wat dreef hem vroeger? Hij heeft dus geheugenverlies en is zijn identiteit kwijt. Hij weet niet wie hij is.
Deel 3
Het verband tussen de vorige delen en deel 3 is het volgende. Er is een man met geheugenverlies, maar we weten niet om wie het gaat. Het kan een van de twee jongens zijn die nu 25 jaar later volwassen is geworden. Hij heeft niets, want hij is zijn geheugen kwijt. Als hij tenslotte in een nachtclub een baantje vindt als zanger krijgt hij weer een identiteit. Als hij zijn baan verliest, is hij zijn enige referentiekader kwijt. Hij zwerft en blijft zich afvragen ‘wie was ik?’, ‘hoe reageerde ik?’, ‘wat voor mens ben ik?’. Ook speelt er iets anders: hij reageert op een bepaalde manier, omdat hij onder bepaalde omstandigheden leeft. Hij raakt wederom verliefd op een veel jongere jonge vrouw in de nachtclub. Weer zijn er machtsverhoudingen: het stel vindt elkaar leuk, maar de man heeft deze vrouw ook weer niets aan te bieden. Hij heeft niet eens een identiteit. Wie hij is, of wie wij zijn, dat weten wij heel vaak niet… Lambarosa laat ons nadenken over wie wij zijn, wie onze vrienden zijn, hoe wij met elkaar omgaan en hoe wij van elkaar afhankelijk zijn!
RSS
Facebook
Twitter
