Krishnadath bewijst haar eigen ongelijk
door Rolf van der Marck
 |
| Ismene Krishnadath |
Eerder heb ik hier al duidelijk gemaakt dat de door Ismene Krishnadath geponeerde stelling dat Surinaamse schrijvers ertoe hebben bijgedragen dat het nationalisme vandaag de dag aanwezig is in het collectieve denken van de Surinamers, neerkomt op het intrappen van een open deur. Die stelling had zij gelanceerd aan de vooravond van het 35-jarig bestaan van de Schrijversgroep ’77, waarvan zij de voorzitter is. Toen heb ik ook gesteld dat nationalisme alléén niet voldoende is, maar dat het moet worden gekanaliseerd tot natievorming, waarvan wij echter nog lichtjaren verwijderd zijn. Inmiddels heeft de viering plaatsgevonden, waarbij Krishbadath een lezing heeft uitgesproken met als titel: “Literatuur, nationalisme en politiek, oftewel de invloed van schrijvers op het maatschappelijk denken in Suriname vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw tot heden”.
Definities
Misschien is het goed eerst een paar definities te geven, opdat we weten waarover we praten:
Nationalisme is een politieke ideologie die stelt dat de staat als politieke eenheid congruent moet zijn aan de natie als sociaal-culturele eenheid. Er zijn verschillende vormen van nationalisme te onderscheiden, zoals etnisch nationalisme, nationaalsocialisme, liberaal nationalisme, politiek nationalisme, dekoloniserings- of bevrijdingsnationalisme en economisch nationalisme.
Nationaliteit duidt de relatie aan tussen een individu en een staat, cultuur of loyaliteit. Nationaliteit heeft een tweeledige betekenis:
1) Het bezit van het staatsburgerschap van een land of meer landen.
2) Het op grond van herkomst of afstamming behoren tot een bepaalde etniciteit; nationaliteit staat in deze definitie los van het staatsburgerschap.
Een natie wordt wel genoemd ‘een verbeelde politieke gemeenschap’. Het begrip is niet alleen academisch, maar heeft ook een sterke politieke lading en kent dan ook vele definities. Criteria kunnen objectief zijn, bijvoorbeeld verwantschap, cultuur, taal of religie. Subjectieve criteria zijn verbondenheid en solidariteit, die gevoeld worden door een groep.
Aan de hand van deze definities kan worden geconcludeerd dat nationalisme in Suriname, gezien het grote aantal uiteenlopende etnische bevolkingsgroepen, zal moeten leiden tot de vorming van een natie, een ‘verbeelde politieke gemeenschap’ dus, enkel op basis van subjectieve, door de politiek te bevorderen criteria. Geen eenvoudige opgave, daar zijn nog generaties strijdende schrijvers voor nodig.
Taal als strijdmiddel
Het is duidelijk dat de door Krishnadath genoemde schrijvers allen hun aandeel hebben in het Surinaamse dekoloniserings- of bevrijdingsnationalisme. Anton de Kom was in 1933 met zijn Wij slaven van Suriname een eenzame voorloper, internationaal bezien zelfs bijna twee decennia voordat Frantz Fanon met dezelfde ideeën als De Kom de wereld veroverde. Jammer dat Krishnadath (althans blijkens het verslag in de Ware Tijd) voorbij is gegaan aan Julius Gustaaf Arnout “Papa” Koenders, die met zijn vereniging Pohama en met zijn maandblad Foetoe-boi (mei 1946 t/m april 1956) dé grote voorvechter was van het Sranan en van de creoolse cultuur, tevens voorganger en lichtend voorbeeld niet alleen voor Eddy Bruma en diens culturele vereniging Wie Eegie Sanie, maar ook voor Trefossa en Michaël Slory.
Ook mis ik (wederom volgens het verslag in dWT) de naam van Edgar Cairo, die veel meer en veel indringender het Sranan in zijn boeken heeft verwerkt dan de door Krishnadath genoemde dialogen in Cynthia McLeod’s Hoe duur was de suiker?, maar wellicht is dat een gevolg van het door hem dikwijls gehanteerde “Cairojaans”, dat in Suriname vreemd genoeg onvoldoende op z’n merites wordt gewaardeerd, zoals nu maar weer blijkt.
De politiek-maatschappelijke positie van S’77
Aangezien mijn kritiek op Krishnadath’s stellingname dat S’77 zich graag en goed zou lenen voor een bemiddelingsrol bij politieke tegenstellingen door haar is afgestraft met een lasterverhaal over mij, was ik uiteraard benieuwd hoe deze gedachte door Krishnadath tijdens haar lezing voor het voetlicht is gebracht, maar daar is in het dWT-verslag helaas niets over te lezen. Daar staat alleen dat inleider eindigde met de stelling: “Kritiek van Nederlandse critici werkt versterkend op de populariteit van schrijvers en personen in Suriname. (…) Ik denk dat de populariteit van Bouterse ook op die manier gestuwd wordt. Het is bekend dat hij niet gelust wordt door de Nederlandse regering. En wat zien we? Bouterse wordt gekozen tot president. Misschien heeft hij dit aangevoeld en gevoed met zijn slogan ‘Neks no fout’. In ieder geval zien we dat hij momenteel als president functioneert en zijn functioneren als zodanig vrij algemeen geaccepteerd is in ons land.”
Opnieuw een vreemde stelling van Krishnadath, omdat ze haar verhaal hiermee onmiddellijk politiseert. Waarom breidt ze “de populariteit van schrijvers in Suriname” uit naar “schrijvers en personen uit Suriname”? Duidelijker bewijs dat S’77 niet geschikt is voor een bemiddelingsrol bij politieke tegenstellingen kan Krishnadath niet leveren, want ze kiest hier duidelijk voor Bouterse en tegen zijn Nederlandse critici. Beter had zij zich bij haar leest gehouden en zich afgevraagd wat die Nederlandse kritiek op Surinaamse schrijvers nu precies inhoudt en of die niet even serieus te nemen is als die Nederlandse kritiek op Bouterse. Maar het ontbreekt haar ten enen male aan kritisch onderscheidingsvermogen, anders had ze niet gezegd dat Bouterse als president vrij algemeen geaccepteerd is in ons land. Schoenmaker, houd je bij je leest!
Intussen begin ik mij af te vragen hoe de leden van S’77 staan tegenover Krishnadath en de door haar geventileerde meningen en opvattingen, slikken die dit allemaal voor zoete koek? Eerder sprak ik over S’77 als een elitair clubje, maar gezien Krishnadaths uitlatingen Is het clubje allerminst elitair, gezien echter de foto met dat handjevol mensen dat naar Krishnadaths lezing luisterde (zie hier) is het wel een verdomd klein clubje van overwegend seniore burgers. Is dat wellicht de reden dat Krishnadath geen weerwerk krijgt?
RSS
Facebook
Twitter
