Kòrsou, quo vadis?
door Fred de Haas [met foto’s van Aart G. Broek]
Onlangs verscheen het boek Kurá van Willem van Lit. De titel suggereert een gezellige, beschermde omgeving, een Curaçaose tuin waar mensen gezellig met elkaar een glaasje drinken en van gedachten wisselen. De auteur van het boek zit erbij en wil graag even de aandacht om met iedereen de stand van zaken op het eiland te bespreken. Dat doet hij op zijn eigen manier en af en toe is hij te betrappen op enkele uitglijders, waar ik geen nadruk op zal leggen. In het onderstaande zal ik door het boek gaan met een mild kritische blik en enig persoonlijk commentaar. De inhoud nodigt overigens uit tot een fundamentele discussie.
KLM-vluchten
Wat is er gebeurd na 10-10-10? Is de situatie verbeterd? Verslechterd?
Driehonderdeenenveertig pagina’s lang vertelt Willem van Lit wat hij zoal heeft opgestoken uit zijn leeservaringen en de interviews die hij met een dertigtal mensen op Curaçao heeft gehouden in de afgelopen jaren. Helaas komen we niet de namen te weten van degenen met wie de interviews zijn gehouden. Hoewel dit niet bepaald sterk overkomt, is dit gebeurd om een verklaarbare reden die te maken heeft met de angstcultuur die op het eiland heerst. Niemand wil graag op een gemene manier worden aangepakt vanwege zijn/haar opvattingen. Vanwege de eilandelijke kleinschaligheid is de kans hierop levensgroot aanwezig.
publicatieborden
Kurá is een zwartboek geworden. Maar de auteur hoopt, bijna tegen beter weten in, dat de inhoud zal inspireren tot de vaste wil om het eiland om te vormen tot een betere maatschappij dan die welke uit het boek zo beklemmend naar voren komt. Als recensent moet ik waarschuwen voor het achter elkaar lezen van alle bladzijden. Ik heb het zelf natuurlijk wél gedaan en geconstateerd dat de boodschap ook wel was overgekomen als het aantal pagina’s tot op zijn minst tweederde zou zijn teruggebracht. Een goede redacteur zou wonderen hebben kunnen verrichten. Het boek is tamelijk topzwaar van de vele herhalingen en goedbedoelde maar nogal zwaarwichtige beschouwingen naar aanleiding van het werk van auteurs als Karl Popper, Rawls, Dohmen, Savater, Taylor enzovoorts. Dat had wat minder gekund en zou het lezen minder moeizaam hebben gemaakt. Al met al raad ik de toekomstige lezers aan te beginnen bij hoofdstuk 15. Daarin staat een samenvatting van wat nogal breedsprakig wordt uiteengezet in de voorgaande hoofdstukken. Na hoofdstuk 15 kan men vervolgens in het voorafgaande aan een interessante zoektocht beginnen.
naakte badgasten
De interviews
Zowel Nederland als Curaçao (en zijdelings ook de andere eilanden) krijgen er in het boek flink van langs tijdens de evaluatie van de ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden nadat Curaçao de status van ‘Autonoom Land’ binnen het Koninkrijk per 10 oktober 2010 verkreeg.
Dit ging vanaf 2006 niet zonder voet of stoot. Nu volgt wat persoonlijk commentaar.
Op weg naar de autonomie en de consensusrijkswetten
De Curaçaose onderhandelaars van de partijen MAN, PS en MFK hebben indertijd met man en macht geprobeerd de door Nederland in het kader van de toekomstige staatkundige verhoudingen opgestelde Consensusrijkswetten van tafel te krijgen. Je moet er niet aan denken wat er gebeurd zou zijn als ze hun zin hadden gekregen.
Die wetten zijn namelijk tot stand gekomen omdat Nederland verantwoordelijk was voor goed bestuur, de bescherming van de democratische rechtsstaat en de universele rechten voor de bevolking van de eilanden. Ze hebben betrekking op het financieel toezicht, de openbare ministeries, de politie, het gemeenschappelijk Hof van Justitie en de Rechtshandhaving.
gedenktekens
Als deze wetten er niet waren gekomen, zou de misère niet te overzien zijn geweest. We weten allemaal wat de eerste Curaçaose autonome regering van het bestuur heeft terecht gebracht. De eerste premier riep na zijn val notabene Venezuela te hulp omdat zijn regering door een coup zou zijn afgezet. Hij is later ook nog – in hoger beroep – veroordeeld wegens ambtelijke omkoping, witwassen en valsheid in geschrifte. Een andere politicus-premier belandde in de cel en liet zich vervangen door zijn zus. Een PS minister van Justitie (!) vroeg door Amerika in beslag genomen witwasgelden terug. Dat ging vanzelfsprekend niet door.
Het was één grote klucht.
In de loop van de tijd zijn er vele misstanden geweest op het eiland, misstanden waar Nederland best wat aan had kunnen doen. Maar de minister van Koninkrijkszaken verschool zich meestal – niet erg dapper – achter de smoes dat Curaçao nu eenmaal een autonoom land was en dat Nederland zich niet met hun interne zaken moest bemoeien.
Door die houding nam het vertrouwen in het hypocriete Nederland bij de bevolking zienderogen af en werd men nog cynischer en apathischer.
vertegenwoordiging
Na 10-10-10
Op de vraag of het leven na 10-10-10 slechter of beter is geworden antwoordt 61% van de ondervraagden in het rapport van dr Wouter Veenendaal (KITLV / Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies) uit 2016 dat het slechter is geworden.
Premier Schotte begon als eerste van het bestuur een ‘enorm zootje’ (p. 248) te maken. In vijf jaar tijd kende Curaçao vijf premiers en zeven ministers van onderwijs van wie de meesten van toeten noch blazen wisten. Het was dus niet te verwachten dat het onderwijs met zulke voortrekkers gebaat zou zijn. De kwaliteit van het onderwijs werd uitgehold. (N.B. Niet armoede is dé oorzaak van het grote aantal drop-outs op Curaçao, maar de jarenlange lakse houding van de overheid en scholen zelf. Zo luidt de conclusie van een wetenschappelijk onderzoek uit 2015 van sociaal geograaf Marleen Revenberg. Hierop wilde de toenmalige minister niet reageren).
gevangenissen
Onderwijzers en leraren raakten gedemotiveerd om nog maar te zwijgen van de (pedagogische) incompetentie onder de leerkrachten. Vanwege de nadruk op het Papiaments als onderwijstaal raakten de leerlingen op achterstand in het vervolgonderwijs en begonnen met een taalachterstand van twee jaar als ze een studie in Nederland gingen volgen. Een klein voorbeeld uit een bericht van de Koninklijke Marechaussee (30 oktober 2013): ‘De Freemovers problematiek steekt de kop op. Freemovers zijn jongeren afkomstig uit Curaçao (en de rest van eilanden in het Caribisch deel van het Koninkrijk) die op zelfstandige basis een opleiding (met name op Mbo-niveau) in Nederland komen volgen. Gebrek aan sociaal-emotionele voorbereiding en een slechte beheersing van de Nederlandse taal, leiden er heel vaak toe dat deze jongeren genoodzaakt zijn hun opleiding te staken en vervolgens, door het kwijtraken van hun Nederlandse studiefinanciering, letterlijk op straat komen te staan’. (https://www.facebook.com/KoninklijkeMarechausseeOfficieel/posts/746570252027154)
fietsers
Ook met de handhaving van de leerplicht ging het mis (er was in 2015 slechts één leerplichtambtenaar) met als gevolg dat er nu duizenden drop-outs zijn die het gevaar lopen vanwege de heersende werkloosheid in de misdaad terecht te komen en het leven op het platteland en in de stad onveilig maken. Mensen in Otrobanda klagen over grote geluidsoverlast door scheurende motoren en scooters. De politie treedt er nauwelijks tegenop. Je kan het hen niet kwalijk nemen. Ze voelen zich zelf onbeschermd en kwetsbaar.
Een voorafschaduwing hiervan leest men in De geschiedenis van de politie op de Nederlands-Caribische eilanden, 1839-2010, dr Aart G. Broek, KITLV, Boom, Amsterdam, 2011). Broek constateert op bladzij 297/98 van zijn ‘Geschiedenis’: ‘In de aanloop naar de herziening van de onderlinge verhoudingen per 10-10-10 werden de verhoudingen gekenmerkt door een zeker wantrouwen ten aanzien van de mogelijkheden van de ‘autonome’ besturen en de – al dan niet gekleurde – lokale bevolking om de rechtshandhaving dusdanig te realiseren dat zij de toets der kritiek kon doorstaan. Zeker waar het justitie en politie betrof, wensten de Nederlandse bestuurders dicht op de huid van het lokale bestuur en de lokale politieorganisaties te blijven’.
Zoals we kunnen constateren is de bemoeienis van Nederland met de rechtshandhaving de laatste jaren aanzienlijk toegenomen. De Curaçaose politie legt bij die samenwerking een positieve grondhouding aan de dag.
restauraties
Geen betrokkenheid op elkaar
Er zijn talloze factoren aan te wijzen waarom de mensen niet meer betrokken zijn op elkaar. We laten Willem van Lit even zelf aan het woord (p. 331) : ‘in relatie tot de gesegmenteerde samenleving zegt men dat mensen op de eilanden vaak niet met elkaar, maar náást elkaar leven: ieder in zijn eigen wijk en binnen zijn eigen groep: blank, zwart, arm, rijk, middenstand, alles in eerste instantie op basis van afkomst: Surinaams, Afro-Caribisch, Indiaas, Joods, Portugees, Chinees, Latijns-Amerikaans, Europees enzovoort. Er is geen integratie en politici maken juist misbruik van deze gesepareerde samenleving. Zij spelen de tegenstellingen tegen elkaar uit. Segmentering verhindert dat mensen bij elkaar komen om gezamenlijk een idee te ontwikkelen over de richting waarin en de condities waaronder een gemeenschap zich moet ontwikkelen. Onwetendheid […] en onzindelijk denken vormen ook hier het onderliggende probleem.’
wijkagenten
Door de kleinschaligheid is alles gepolitiseerd. Door de heersende onwetendheid zijn foute en onbekwame politici in staat om het volk gouden bergen te beloven. Als het even kan worden er (onbekwame) stromannen op sleutelposities geplaatst, er is sprake van patronage, corruptie, verborgen netwerken en soms banden met de onderwereld. Er is geen visie. Er is geen plan voor de toekomst. Als er al sprake is van debat dan gaat het over staatkundige verhoudingen, maar niet over de inrichting van een in sociaal opzicht betere maatschappij. Ook Nederland heeft geen visie. Toch vindt tweederde van de respondenten in een opinieonderzoek op Curaçao en Aruba het wenselijk dat Nederland toezicht houdt op goed bestuur en financiën (zie Eindrapport CCC-opinieonderzoek, dr Wouter Veenendaal, 2016).
Veenendaal over de relatie met Nederland: ‘Als het gaat om de band met Nederland wijst het onderzoek uit dat op alle eilanden veel waarde wordt gehecht aan deze relatie. Nederlands toezicht op bestuur en financiën wordt als wenselijk gezien, en de beschermende rol die Nederland op de eilanden speelt, wordt als noodzakelijk gezien (o.a Kustwacht Caribisch Gebied, Recherchesamenwerkingsteam RST, Koninklijke Marechaussee FdH)), evenals de financiële steun door Nederland. Ook al is de voertaal nergens Nederlands, er wordt veel waarde gehecht aan het onderwijs in de Nederlandse taal’.
De wens voor totale onafhankelijkheid wordt alleen gepropageerd door sommige politici die na de onafhankelijkheid niet zullen aarzelen de deur open te zetten voor misdaad, willekeur en angst. Hun ideeën worden nog gevoed door de onwetendheid, de afgunst, het racisme en de rancune waarvan het eiland doortrokken is.
electriciteit
De toekomst
Een Curaçaose toekomst is er niet als er niet ook een plan voor de toekomst wordt gemaakt dat de allergrootste kans van slagen heeft. In retrospectief moet Nederland zich alsnog doodschamen dat ze de eilanden per 10-10-10 hebben uitgeleverd aan ongescreende, incompetente en kwaadwillende politici die het volk voor de gek konden houden omdat het volk tot op de dag van vandaag diep onwetend is en niet verder kijkt dan hun eigen eiland, een volk dat argeloos openstaat voor loze beloften, magisch en onzindelijk denken.
Nederland moet met man en macht gaan werken aan betere verhoudingen, ze moeten zich in de overzeese gebieden verdiepen en moeite doen om de mensen echt te leren kennen. En zich niet bij een barbecue laten inpakken door lokale politici. Curaçao (en de andere eilanden) hebben de dure plicht om in het belang van het volk open te staan voor een oprechte samenwerking met de Nederlanders op allerlei gebied en vooral op te houden met op hen te schelden.
Het is niet voor niets dat het boek van Willem van Lit eindigt met de woorden ‘DOE IETS!’
vrijheid van meningsuiting
Kurá, Willem van Lit – LECTURIUM, Zoetermeer; Februari 2018 – ISBN 9789048443383
Foto’s bij deze bespreking uit de serie Nederland op de ABC-eilanden: respectievelijk ‘KLM-vluchten’, ‘publicatieborden’, ‘naakte badgasten’, ‘gedenktekens’, ‘vertegenwoordiging’, ‘gevangenissen’, ‘fietsers’, ‘restauraties’, ‘wijkagenten’ en ‘electriciteit’ / © Aart G. Broek
RSS
Facebook
Twitter
