Koffiekamp in historisch perspectief
door Bert Eersteling
Het lijkt mij van bijzonder belang, zij het kort, de historie van het dorp Koffiekamp in beschouwing te nemen. Het dorp Koffiekamp, is een federatief dorp. Koffiekamp bestaat uit drie afzonderlijke dorpen. Elk van de drie dorpen is gesticht door een Lo of clan, afkomstig uit afzonderlijke dorpen aan de Tapanahonierivier omstreeks 1793. In het artikel van Dr Silvia de Groot, ‘Rebellie der zwarte jagers’, maakt zij melding van dat 33 jaren na de vrede van 10 oktober 1760, Aucaners uit, vooral de zogenoemde ‘Opu’ (stroom opwaarts gelegen) dorpen naar de Sarakreek kwamen om zich te vestigen en aan houtkap te doen. Zo kwamen enkele mensen uit Sangamansoesa en stichtten eerst het kamp Casaba-Ondo en later Maipa-ondo.
Het dorp Koffiekamp in 1949; inmiddels opgeslokt door het stuwmeer
De mensen van Maipa-ondo behoren tot de Misidjan lo of clan. De Ansoe Lo of clan die onder leiding van Tata Ando Busiman de Tapanahonirivier verliet (ik ga de reden in dit stuk niet behandelen), vestigden zich, na enkele jaren in het Lelygebergtegebied te hebben gewoond, in Tjatja en later te Ganda kampoe. De Njanfai-lo of clan uit het ‘Bilo’ dorp Keememtie (stroom afwaarts gelegen dorp) aan de Tapanahonirivier stichtte het dorp Baka Mbuju.
In de eerste helft van de negentiende eeuw begon de Duitse familie Hartmann vanuit Berg en Dal zendingswerk te verrichten in het dorp van de Ansoe-Lo, Gandakampoe. Later ondernam mevrouw Maria Hartmann-Lobach pogingen in de twee overige dorpen Maipa-ondo van de Misidjan-Lo en Baka Mbuju van de Njanfai-lo. Dat zendingswerk ging niet eenvoudig. Het gelukte mevrouw Hartmann in 1851 de gemeente Koffiekamp te stichten. Gemeente of de gemeenschap Koffiekamp bestaat dus uit drie verschillende dorpen zoals ik deze hierboven heb genoemd.
Er bestaat een Koffiekampcultuur, maar de respectievelijke samenstellende delen, hebben eigen genuanceerde gewoonten etc, die ik als subculturen binnen de Koffiekamp gemeenschap kwalificeer. Laat mij ook aangeven dat de dorpen 300-450 meter van elkaar verwijderd lagen.
Koffiekamp lag aan de rechteroever van de Surinamerivier in het Sarakreekgebied. De afstand van Koffiekamp naar Afobaka was per buitenboordkorjaal ongeveer 5-12 minuten, afhankelijk van de paardenkracht van de motor. Dit federatieve dorp is daarom het eerste dorp dat onder water liep bij het dichtgooien van de kleppen van de Afobakadam. Kerkgebouw, kisten van pas begraven mensen, kwamen boven water drijven. Zielige toestand. Het dorp viel uiteen in drie delen. Een klein deel urbaniseerde naar de stad, een ander deel ging eerst naar Boslantie en later naar Eendracht/Marchalkreek en het grootste deel ging naar km 106, waar het huidige dorp Nieuw Koffiekamp gesticht werd. Vele Koffiekampers die de gedwongen transmigratie hebben meegemaakt, zijn doodgegaan vanwege trauma’s die psychologische en psychosomatische problemen veroorzaakten.
Transmigratiedorp Klaaskreek, waar mensen uit Koffiekamp terechtkwamen.
Mijn zusje Sonja Eersteling was het jongste meisje dat op de nieuwe locatie 106 aankwam. Ik was de jongste jongen. Dit, omdat mijn vader die bij AMC werkte als motorist ons vroegtijdig had verplaatst naar het Saramaccaanse dorp Kapasikeh, dat boven de grote soela Alosoebandja lag. Ik heb dus niet meegemaakt hoe het dorp verging. De jongens die later kwamen, vertelden mij hoe het water ons dorp bereikt heeft. De afstand van de rivier naar het dorp Maipa-ondo was plusminus 400 meter. Kapasikeh lag voorts tegenover Kabelstation, de stopplaats of het eindstation van de toen operationele trein- en draisigne dienst.
Ook ik leef nog steeds met een trauma en nostalgie. Als ik over Koffiekamp praat, komen niet direct Nieuw Koffiekamp en Eendracht in beeld, maar oud Koffiekamp.
Dit artikel heb ik geschreven (delen uit mijn manuscript over Koffiekamp en de overige Saakiiki dorpen), omdat er wederom ruis ontstaat over een eventuele relocatie van het dorp. Ik heb als Koffiekamper en met mij vele anderen, me afgevraagd wat er aan de hand is. De regering, noch [goudmaatschappij] Iamgold hebben de officiële structuren geïnformeerd over eventuele plannen om het dorp voor de tweede keer te verhuizen en wel ten faveure van (weer) een multinational. Zelfs in DNA, het gebouw van de democratie, zijn vragen hierover gesteld. De antwoorden/reacties zijn tot nu toe erg teleurstellend. Het Koffiekamp Collectief heeft eerder deze maand een communiqué de deur doen uitgaan. Er is afgelopen zaterdag in Nieuw Koffiekamp vergaderd. Er is officieel niets bekend van een eventuele verhuizing van het dorp bij de Koffiekampgemeenschappen, die meer dan 2000 zielen tellen. Hopelijk berust dit niet op waarheid. Bekend is dat enkele gouddelvers van Koffiekamp in Brokopondo de uitspraak hebben gedaan: ‘Als u ons van Romapit verwijderd, dan kunt u liever het dorp verhuizen’. U moet de toestand (voor de jaarwisseling op de koop toe) van de jongens begrijpen. Velen zitten met grote schulden en kunnen hun gezinnen geen goede kerst en jaarwisseling garanderen.
Nogmaals, ik hoop dat het bij een ruis blijft, maar indien het toch een serieuze zaak wordt, dan zal op een ordentelijke manier met de delfstoffen overeenkomst in de hand, om de tafel gegaan moeten worden met of het bedrijf of de regering.
[van Starnieuws, 25 december 2015]
RSS
Facebook
Twitter
