Kinderboek Op de rug van Bigi Kayman wint twee prijzen
AMSTERDAM — Het kinderboek Op de rug van Bigi Kayman van auteur Henna Goudzand-Nahar is in Nederland in aanmerking gekomen voor de ‘Bronzen Griffel’. De illustraties van Hedy Tjin in dit boek werden bekroond met de ‘Zilveren Penseel’. Het boek was ingedeeld in de categorie zes tot negen jaar.
De prijzen voor de beste kinderboeken van het afgelopen jaar zijn dinsdag op het Amsterdamse IJ uitgereikt tijdens een feestelijke boottocht met de winnende auteurs en illustratoren. De Griffels en Penselen zijn de bekendste en belangrijkste juryprijzen voor kinderboeken; de Griffels voor de best geschreven en de Penselen voor de best geïllustreerde kinderboeken.
Surinaamse marroncultuur
Over de pennenvrucht van Goudzand-Nahar zegt de jury dat jeugdboeken over de Nederlandse trans-Atlantische slavernij schaars zijn en boeken geschreven vanuit het perspectief van kinderen die in slavernij hebben geleefd ronduit zeldzaam. “Een boek als ‘Op de rug van Bigi Kayman’ is dan ook een zeer welkome aanvulling binnen het ruime aanbod van jeugdromans. Henna Goudzand-Nahar heeft een boek geschreven dat zowel informatief, fantasierijk als boeiend is.”
“Het is niet overdreven om te stellen dat het mooie verhaal van Henna Goudzand-Nahar tot leven komt, ons zelfs raakt, vanwege de ijzersterke illustraties van Hedy Tjin”
Haar schrijfstijl wordt “eenvoudig en zeer treffend” genoemd. “Jonge lezers zullen zich makkelijk kunnen inleven in de hoofdpersonen Afi en Kofi, de tot slaaf gemaakte zus en broer. Ondanks de moeilijke omstandigheden waarin de kinderen in slavernij leven, zorgt de schrijfster er ook voor dat we oog houden voor hun kind-zijn, door bijvoorbeeld tussendoor een zin te plaatsen als ‘ze gingen veel liever spelen’. Daardoor besef je als lezer dat hun leven niet is zoals het zou moeten zijn voor elk kind.”
Goudzand-Nahar heeft zich gebaseerd op de verhalen uit de Surinaamse marroncultuur. De kern wordt gevormd door het voor Surinamers overbekende lied ‘Bigi Kayman’, dat mede tot uitdrukking komt in de titel. De jury sprak haar waardering uit voor de wijze waarop Surinaamse cultuur en Nederlandse geschiedenis worden verbonden. “Henna Goudzand-Nahar geeft hiermee de ruimte om kennis te maken met de traditionele vertellingen geworteld in de Surinaamse geschiedenis.”
Illustraties
Volgens de griffeljury tonen de prachtige illustraties van Hedy Tjin het bijzondere karakter en het belang van dit boek. Tjin kwam in aanmerking voor het Zilveren Penseel in de categorie geïllustreerde kinderboeken. Ook in de categorie geïllustreerde jeugdboeken viel ze in de prijzen. Haar illustraties en die van Brian Elstak in ‘Lennox en de gouden sikkel’ werden eveneens beloond met een Zilveren Penseel.
De penseeljury zegt dat de in Amsterdam woonachtige Tjin vorig jaar al de aandacht van haar trok vanwege haar “uiterst originele stijlen techniek, ongeëvenaard in het kinderboekenlandschap”. “Dit jaar veroverde ze onze harten. Het is niet overdreven om te stellen dat het mooie verhaal van Henna Goudzand-Nahar tot leven komt, ons zelfs raakt, vanwege de ijzersterke illustraties van Tjin. De flagrante ongelijkheid wordt op verschillende plekken pijnlijk duidelijk.”
Maar, zegt de jury, Tjin weet de warme, sprookjesachtige kant van het verhaal ook ten volle tot uiting te laten komen. “De eigenzinnige, dappere kinderen lijken van vlees en bloed. Ze schrikken, lachen, fluisteren, dansen en schuilen. Hilarisch is de plaat waarop ze zich schaterlachend vastklampen aan de melige krokodil en hartverwarmend is het beeld van de innige omhelzing bij het weerzien met hun ouders. Een bijzonder rijk palet in letterlijke en figuurlijke zin. Tjin kan het allemaal”, wordt de illustrator geroemd.
Bijzondere samenwerking
Tjin, kunstenaar en opgeleid op de Gerrit Rietveld Academie, die de laatste jaren naam maakt door haar autonome werk en de vele illustraties in kranten en tijdschriften, heeft ook de illustraties in ‘Lennox en de gouden sikkel’ voor haar rekening genomen. Ze werkte daarbij samen met Brian Elstak, die bekend is geworden als kunstenaar binnen de hiphopcultuur. Hij werkt voor modemerken en platenlabels en heeft twee kinderboeken geschreven en getekend omdat hij onvoldoende boeken kon vinden waar zijn eigen kinderen zich in herkenden.
De penseeljury was “verrast” door de bijzondere samenwerking tussen de twee illustratoren. “Hedy en Brian zijn beiden meesters in hun eigen kunstenaarschap. Dat zorgt voor een nog mooiere versie van wat we kennen van deze illustratoren afzonderlijk. Het lijkt alsof door de samenwerking ieders werk wordt versterkt. Dit levert een geslaagd samenspel op van kleur en technieken met gedurfde keuzes voor papier, bindwijze, bladspiegel en typografie.”
De illustraties kenmerken zich volgens de jury door verschillende technieken die elkaar afwisselen en in elkaar en over elkaar heen worden gebruikt. “Hierdoor is in de tekeningen niet te onderscheiden waar het werk van de één begint en dat van de ander eindigt. Dit levert een heel nieuwe beeldtaal op die wonderwel past bij het verhaal. Het maakt de verwarring en verwondering van de twee kinderen bijna tastbaar. In een paar gekraste lijnen, met een hint van magisch realisme, worden sterke beelden neergezet met een emotionele lading”, aldus het oordeel van de jury.
Kind gunnen
Het was geen eenvoudige klus meldt de griffeljury, die ruim 260 boeken heeft moeten lezen in zeven maanden. “De boeken zijn uitgeplozen, besproken en opnieuw gelezen. Meerdere malen werden boeken verschoven naar categorieën waarin deze beter tot hun recht kwamen”, aldus de jury.
Duidelijk wordt gemaakt dat er geen objectieve criteria bestaan om te beoordelen welke boeken griffelwaardig zijn. “Het is dan ook een verrijking gebleken om met zeven juryleden, ieder met hun eigen expertise en invalshoek, de boeken te bespreken. De uitgangspunten waren altijd de belevingswereld en het perspectief van het kind. Dit leidde tijdens de jurybijeenkomsten vaak tot de gebezigde uitspraak: ‘Dit boek gunnen wij elk kind’.” De jury heeft verder gelet op originaliteit, literaire kwaliteit en zeggingskracht.
Maatschappelijke thema’s
Zowel de griffel- als penseeljury wees op de vele maatschappelijk thema’s die zijn verbeeld of literair verteld, zoals oorlogen, rouwverwerking, genderidentiteit, armoede, Black Lives Matter, slavernij, inclusie, gelijke rechten en zorg voor de natuur. Daarbij was er een “prettige balans” tussen de zwaarte van de onderwerpen en de lichtheid waarmee ze werden beschreven. Humor speelde daarbij vaak een belangrijke rol. De jury’s roemden ook “de hoge kwaliteit en originaliteit van informatieve boeken”.
Voor het eerst werden dit jaar Bronzen Griffels en Penselen uitgereikt, in plaats van Vlag en Wimpels. De naamsverandering onderstreept volgens de organisatie het doel van deze prijzen: het onder de aandacht brengen van de beste kinderenboeken. De 45 boekenprijzen, verdeeld over verschillende categorieën, dienen het hele jaar als inspiratie voor kinderen en hun opvoeders. De Griffeljury bestond dit jaar uit Ernestine Comvalius (voorzitter), Kim Blackburn, Emma Eigenraam, Thomas Hardie, Rubén Rodriguez da Silva, Susan Venings en Joan Windzak. Peggy Brandon (voorzitter), Rozemarijn Blankestein, Kirsten König, Loes Reichenfeld, Ilona van Tuinen vormden samen de Penseeljury.
[uit de Ware Tijd, 23 juni 2022]
RSS
Facebook
Twitter
