Kevin Osepa: Een zoektocht zonder einde
door Lex Veerkamp
Kevin Osepa (1994) won tijdens het Nederlands Film Festival (NFF) afgelopen najaar het Gouden Kalf voor de beste korte film met La Ultima Ascensión. Hij is geboren en getogen op Curaçao. ‘Ik ben grotendeels opgegroeid in Otrobanda, in Domi Abou (een volkswijk ten noorden van de Roodeweg). Daar woont mijn vader nog. Mijn ouders gingen uit elkaar toen ik drie was.’
Na zijn middelbare school studeerde hij fotografie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht (HKU). ‘Ik was 17 toen ik van de middelbare school, het Kolegio Alejandro Paula, af kwam, en was geïnteresseerd in het vertellen van verhalen. Dat kon door middel van fotografie’, vertelt hij. ‘Het was aanvankelijk vooral een hobby. Ik had een fototoestel gewonnen met de tweede prijs bij een lokale filmwedstrijd. Met mijn zusje ging ik vervolgens vaak foto’s maken. Zo kon ik een portfolio maken en insturen en werd ik aangenomen aan de HKU.’
Hij studeerde in 2017 af. Een jaar later was Kevin Osepa de jongste beeldend kunstenaar ooit die genomineerd werd voor de prestigieuze Volkskrant Beeldende Kunst Prijs. Inmiddels noemt hij zich een ‘visual storyteller’. Zijn foto- en filmwerk en installaties zijn doorspekt met traditionele Antilliaanse cultuuruitingen als brua (de Curaçaose variant van Afro-Caraïbische spirituele uitingen), rituelen en geloof. Hij reflecteert in zijn poëtische werk vaak met magische beelden op zijn identiteit, en is gefascineerd door thema’s als spiritualiteit, mannelijkheid, familiebanden, seksuele geaardheid en dekolonisatie. ‘Op Curaçao is men bezig met allerlei soorten bijgeloof en zwarte magie. Dat is omgeven met een soort schaamte, men praat er liever niet over. Is de schaamte een vorm van zelfhaat, is brua een tegenwicht tegen de koloniale achtergrond? Ik vraag het mijn familieleden vaak, waar komen die rituelen vandaan?’
Kobaltblauw komt veel voor in Kevin Osepa’s fotografie. Het is de kleur van het blauwsel Ricketts Crown Blue, een middel om kleren wit te wassen. ‘Het wordt liefdevol onder de voetjes van baby’s gesmeerd. Ter bescherming. Dat deed mijn moeder ook bij mij. Ik gebruik het ook nu nog vaak als ik ergens heen moet. Onder mijn voeten. Zo voel ik me verbonden met mijn ouders.’
Osepa is zich sterker bewust van zijn achtergrond, sinds hij in Nederland woont. Op Curaçao voelt hij zich niet altijd thuis, terwijl als hij in Nederland is, dan mist hij Curaçao. Dat gemis is voor hem een belangrijke inspiratiebron. ‘Het is goed om in Nederland te wonen, want telkens als ik terugkeer naar mijn geboortegrond kijk ik met een andere blik. In het begin zag ik een mooie plek, maar nu ik langer in Nederland woon, zie ik ook de pijnpunten op Curaçao. Het voelt niet meer als thuis. Ik hoor niet hier en niet daar. Dat heb ik geaccepteerd, dit is nu mijn identiteit’, aldus Osepa.
Zijn filmliefde is tijdens zijn jeugd ontstaan op Curaçao. Met name Boka Sarantonio van Pacheco Domacassé maakte grote indruk op hem. De aandrang om films te maken ontstond toen hij een opdracht van het Wereldmuseum in Rotterdam voor een installatie kreeg, en daar research voor deed: hij vond vooral landschapsopnamen, maar geen beelden van mensen zelf. ‘Toen dacht ik, ik wil zelf een film maken, en daar kreeg ik zowaar geld voor.’
De film Watamula (25 minuten), die in 2020 een nominatie voor het Gouden Kalf beste korte film kreeg, is online te zien op player.eyefilm.nl. Hoofdpersoon René duikt op uit een rivier en zet zijn tocht voort naar Watamula, ‘de plek waar Curaçao ademt’. Osepa: ‘Als je kijkt wat Hollywood heeft gedaan met voodoo, daar is spiritualiteit en magie gereduceerd tot iets bloederigs en beangstigends. Mijn beelden geven daarentegen een soort rust. Het gaat meer over bescherming en geluk, kortom over positieve dingen.’ Watamula is voor Kevin een liefdesbrief aan zijn eiland. ‘Ik was boos op mijn eiland. Ik voelde me niet geaccepteerd. Trots versus schaamte liggen op Curaçao dicht bij elkaar. Huidskleur, seksualiteit, masculiniteit, er wordt niet over gesproken. Het onvermogen om te communiceren zie je ook in La Ultima Ascensión. Als we mensen willen accepteren, dan moet dat in zijn geheel zijn, in zijn complete vorm. Het zou fijn zijn als mijn eiland mij ook accepteert. Gelukkig ben ik niet bang en kan ik me uiten. Ik heb een fotoserie gemaakt over de kapper, de Barber shop. Zwarte mannen gaan naar een zwarte Barber shop. Het is een hypermasculine plek, en niet altijd een veilige plek voor vrouwen en niet-hetero’s. Puur machogedrag. Ik wil daar dan graag fotograferen en met die mannen spreken. Als een soort onderzoeker.’
La Ultima Ascensión (24 minuten) uit 2022, waarmee hij het Gouden Kalf won, gaat over Rowin, een jonge visser die tegen de zin van zijn moeder, elke dag gaat vissen aan de ruige kust van Band’ Abou. Haar andere zoon is daar ooit verdronken. Op zekere dag ontmoet Rowin daar een mysterieuze man. Naarmate ze elkaar beter leren kennen, kan Rowin zich open stellen en het verleden accepteren. De film is rijk aan verbeeldingskracht en symboliek. De titel verwijst niet alleen naar het opstijgen naar de hemel, maar ook naar Boca Ascension.
Ascension is een onuitputtelijke bron van inspiratie gebleken. Tijdens BredaPhoto presenteerde Kevin Osepa zijn film- en fototentoonstelling Klof: Village of spirits. ‘De kloof’, is gebaseerd op zijn jeugdherinneringen aan deze historisch beladen plek bij Ascension. ‘Mijn vader vertelde me dat daar een non ronddoolt, die auto-ongelukken kan veroorzaken. En er is een zittende boom, ontstaan omdat een vrouw op die boom ging zitten en niet meer kon opstaan. Het is een plek waar volgens de overlevering een bloedige strijd is gevoerd tijdens de slavenopstand van 1795.’
‘De kloof is een straat van ongeveer driehonderd meter, waar de giftige manzalinjabomen naar elkaar toe groeien en waar veel spook- en geestverhalen voorkomen. Veel oudere mensen die vlakbij de kloof wonen, rijden na zes uur ‘s avonds niet door de kloof. Dit komt door het koloniale trauma van vroeger, dat nu nieuwe trauma’s laat ontstaan. Dat vind ik interessant.’ Kevin vertelt dat er voor de koloniale tijd op Ascension een plantage met watermeloenen was, en dat de Caiquetíos, de indianen die daar vreedzaam leefden, door de Spanjaarden werden afgevoerd naar Hispañola. ‘Ik wil onderzoeken hoe generaties met deze turbulente geschiedenis omgaan, door verhalen te verbinden met het verleden. De verhalen variëren van de magische aspecten van het ervaren van duistere krachten, tot jezelf beschermen met rituelen en de harde realiteit van dodelijke auto-ongelukken. Ik zie het niet als bijgeloof. Wel vind ik dat het om plekken gaat, die gerespecteerd moeten worden. Respect voor de mensen, de plek, de pijn. We moeten ons bewust zijn van onze geschiedenis. Daar zijn we nog niet los van.’
In de expositie Klof: Village of spirits is een prachtige, maar ook vreemde foto van een vrouw met luciferdoosjes op haar hoofd. ‘Als je gevolgd wordt door een geest, moet je je haar in brand steken. Dat is voor de geest niet aangenaam, en je wordt daarna niet meer achtervolgd.’ Op de foto is het meisje gereed om zichzelf te beschermen.
Ook al zitten er universele thema’s in Kevin Osepa’s werk, hij is ervan overtuigd dat de Curaçaoënaar zijn werk anders zal beleven, met name vanwege de symboliek. ‘Ik heb een hybride identiteit, ik was jong toen ik naar de kunstacademie in Nederland ging. Ik ben deels vernederlandst, maar ik blijf een kind van het eiland. Mijn grote droom is om een goede tentoonstelling te hebben op het eiland. Daarom heb ik ook de stap gezet naar film. Dat is toegankelijker, zeker ook op Curaçao. Kunst maken is onderzoeken wie ik ben, en waar kom ik vandaan. Het blijft een zoektocht zonder einde.’
[Dit is een ingekorte en bewerkte versie van een artikel dat eerder in een langere versie verscheen in de Ñapa, de weekendbijlage van de Amigoe, op 10 december 2022 (verkrijgbaar bij de Amigoe).]
RSS
Facebook
Twitter
