Kartokromo zette zich in voor behoud Javaanse taal en cultuur
door Tascha Aveloo
PARAMARIBO – “Meneer Kartokromo was de rust zelve. Zelfs in de meest heftige debatten bleef hij ijzig kalm”, weet Robby Parabirsing, voorzitter van de Schrijversgroep ’77. Schrijver Kadi Kartokromo, die enkele publicaties op zijn naam heeft staan, overleed op 1 mei. Hij zou in juni zijn 79ste jaardag vieren.
Kartokromo was een geziene gast op de literaire dagen van de schrijversgroep. “Hij sukkelde al een tijdje met zijn gezondheid, maar als hij zich goed voelde, was hij erbij. Hij had een bijzondere en rustige manier van praten. Soms wilde ik dat hij een beetje meer tegengas gaf, maar hij was echt niet met die dyugudyugu”, lacht Parabirsing. “Hij zette zich in voor behoud van de Javaanse taal en cultuur. Hij gaf vaak inleidingen of citeerde gedichten in het Javaans, die hij naderhand vertaalde en uitlegde”, geeft Parabirsing aan.
Kartokromo stond bekend als zeer betrokken bij behoud van de Javaanse taal en de diverse cultuuruitingen. Hij probeerde vooral de jongere generatie Javanen te inspireren om hun cultuur vast te leggen. Orale vertellingen waren hem op het lijf geschreven. “Hij had die passie en betrokkenheid zoals bijvoorbeeld Dorus Vrede de betrokkenheid voelde met alles rond het stuwmeer, zo was het voor Kartokromo met zijn cultureel erfgoed; waardevol en als een geïntegreerd deel in de Surinaamse maatschappij.”
Kartokromo heeft slechts enkele boekwerken op zijn naam staan maar dan wel met intrinsieke waarde en diepgang. Er waren zelfs enkele mensen die zijn boek Javanen en Politiek, niet waardig achtten voor behandeling tijdens de literaire avonden. Uiteindelijk schreef Kartokromo een trilogie met onderzoeksresultaten van hemzelf alsook verzamelde artikelen over Javanen en politiek. “Hij wist op neutrale wijze de feiten weer te geven. De boeken handelen over het politieke machtsspel binnen de Javaanse politieke partijen en de Javaan in die maatschappij. Het is mooi dat deze geschiedenis is geschreven door een Javaan vanuit hun perspectief.”
Dat geen onderwerp hem te ingewikkeld was binnen zijn gemeenschap, is te lezen in zijn boek Suwarni. De pennenvrucht over de Javaanse vrouw werd op 26 september 2012 aan het publiek gepresenteerd. Ingrid Karta-Bink, de toenmalige districtscommissaris van Commewijne, mocht het eerste exemplaar in ontvangst nemen als blijk van waardering voor haar rol als Javaanse vrouw in de politiek. “Daar stonden een paar dingen in die met heftige kritiek zijn ontvangen.” Zo zou er staan dat de Javaanse immigrantenvrouw, vanwege armoede in die tijd weleens ter overleving “niet zo kuis” was en dat zij “het” deden tegen betaling. “Dat viel echt niet goed. Men zei dat het allemaal verzinsels waren, maar Kartokromo verdedigde het heel kalm en op de zijn kenmerkende, rustige manier ging hij in op dit onderwerp.”
In ieder geval zal de Schrijversgroep ’77 aan zowel Vrede als Kartokromo een speciale literaire avond wijden zodra het weer mag. “Wat een toestand. Corona e du nanga unu! Maar in ieder geval wan ogri e tyari wan bun. De grenzen worden nu goed bewaakt”, besluit Parabirsing lachend.
[uit de Ware Tijd, 07/05/2020]
RSS
Facebook
Twitter
