James Baldwin: vergeefse worsteling tegen eerlijke geaardheid
De rubriek Herlezen vraagt aandacht voor boeken die langer geleden zijn verschenen en de moeite van het herlezen waard zijn. Suggesties? Laat het ons weten via ons emailadres. Vandaag een stuk over Giovanni’s room uit 1956 van James Baldwin.
door Cobi Pengel
‘Ik sta voor het raam van dit grote huis in het zuiden van Frankrijk terwijl de nacht valt, de nacht die mij voert naar de verschrikkelijkste ochtend van mijn leven.’ Dit is de eerste zin van Giovanni’s Kamer (Giovanni’s Room). Er volgt een flash forward van nauwelijks twee pagina’s, terwijl de overige pagina’s van het eerste hoofdstuk in een flashback geschreven zijn. Hierin maken we kennis met de protagonist David en Davids (ex)-verloofde Hella, krijgen inzicht in enkele jaren uit Davids verleden en hoe hij ertoe kwam te vluchten uit zijn geboorteland Amerika naar Frankrijk. Verleden, heden en toekomst zijn met elkaar verweven. Indrukwekkend en overheersend is hier Davids vriendschap met Joey, zijn Amerikaanse vriend met wie hij zijn eerste homoseksuele ervaring heeft gedeeld, maar die hij daarna nooit meer wilde zien, omdat hij niet geconfronteerd wilde worden met de herinnering aan hun intieme samenzijn dat hij wel degelijk als prettig heeft ervaren. Dit heeft een keerpunt in Davids leven betekend, bang als hij was voor zijn begeerte, want immers: ‘Joey is een jongen’. De roman is geschreven in 1956, maar speelt zich af in de veertiger jaren in Parijs. In 1948 ging ook auteur James Baldwin (1924-1987) in Parijs wonen, maar dat feit en de homoseksualiteit van zowel (Afro-Amerikaanse) Baldwin als (blanke) protagonist David zijn de enige overeenkomsten met de roman. Veertiger jaren, vijftiger jaren…, homoseksualiteit…, het was nog lang niet zo ver dat er een timmerman was opgestaan die de veelbesproken ‘kast’ durfde te maken…
Na hoofdstuk 1 gaat het verhaal in flashback verder en vindt in Parijs de ontmoeting plaats tussen David en Giovanni, een mooie Italiaanse jongen die barkeeper is in de gaybar die David frequenteert. Omdat David op dat moment berooid is en geen onderkomen heeft, gaat hij diezelfde avond reeds met Giovanni mee naar diens kamer, waar hij blijft wonen tot Hella terugkomt, het Amerikaanse meisje met wie David van plan is te trouwen nadat zij van een reis naar Spanje in Parijs is teruggekeerd. David verlaat Giovanni voor Hella op een laffe manier. Giovanni wordt door zijn ‘patron’ Guillaume, een oudere homoseksueel, ontslagen. Meer rijke, oudere mannen in het Parijse homocircuit ‘vallen’ op de mooie Giovanni, ze ‘zoeken’ vooral de jonge, arme jongens die ze met hun geld gemakkelijk kunnen krijgen. Maar voor Giovanni bestaat er maar één liefde: David.
De hele roman speelt zich af in de homowereld van de Parijse jaren veertig. Het thema van de roman is duidelijk: ‘homoseksualiteit’. Aan het eind van het verhaal staat David nog steeds ‘voor het raam van dit grote huis in het zuiden van Frankrijk…’, is de hele trieste geschiedenis de revue gepasseerd en is ‘de verschrikkelijkste ochtend’ van Davids leven aangebroken. Tijdens een ruzie heeft Giovanni namelijk zijn ex- ‘patron’ Guillaume om het leven gebracht en hij is tot de doodstraf veroordeeld. David vlucht met Hella naar het zuiden omdat hij de situatie niet meer aankan, zonder dat Hella op de hoogte is van Davids relatie met Giovanni en diens veroordeling. Hella ontdekt tijdens hun verblijf in Zuid-Frankrijk Davids homoseksualiteit en verlaat hem. Op de ochtend die de verschrikkelijkste van Davids leven zal worden, zal door de guillotine een einde gemaakt worden aan Giovanni’s leven. David realiseert zich hoeveel hij van Giovanni gehouden heeft, maar schaamt zich diep dat hij hem in de steek gelaten heeft, enkel en alleen door de frustrerende worsteling met zijn seksuele geaardheid.
Het dramatische fragment dat ik aan dit artikel toevoeg, zie ik als een ontknoping. David laat Hella op een avond achter in de villa om een verlangen te volgen dat hem ziek maakt, waarna hij door Hella, die hem is gevolgd en een voorgevoel heeft wáár ze hem zoeken moet, op heterdaad wordt betrapt.
Giovanni’s Room was Baldwins vijfde roman. Zijn eerste roman Go tell it on the mountain maakte hem met één klap beroemd. Hij is een van de bekende Afro-Amerikaanse schrijvers geweest. Opmerkelijk is dat in de prachtig geschreven roman Giovanni’s Room, alle personages, evenals Baldwin zelf, wel homoseksueel, maar blank zijn.
James Baldwin. Giovanni’s Kamer. Utrecht: A.W. Bruno & Zoon. Eerste uitgave: Giovanni’s Room (1956)
FRAGMENT:
‘…Toen kuste ze me, haar ogen bleven op me gericht. Mijn lippen waren koud. Ik voelde niets op mijn lippen. Ze kuste me weer en ik sloot mijn ogen -ik had een gevoel alsof zware ketenen me in het vuur trokken. Het leek wel of mijn lichaam door haar warmte, haar aandringen, onder haar handen nooit zou ontdooien. Maar toen het eindelijk ontwaakte, was ik eruit getreden. Vanaf een grote hoogte, te midden van een ijskoude lucht bekeek ik mijn lichaam in de armen van een vreemde. Die avond of een avond zeer kort daarna was het, dat ik haar in diepe slaap achterliet en alleen naar Nice ging. Ik schuimde alle kroegen af in die flonkerende stad en die eerste nacht, heel laat ging ik, blind door de drank en ziek van verlangen, ergens een trap op van een duister hotelletje, in gezelschap van een zeeman. De volgende dag bleek dat het verlof van de zeeman nog niet voorbij was en dat de zeeman vriendjes had. Die gingen we toen opzoeken. We bleven er ‘s nachts. We bleven de volgende dag samen en de daaropvolgende dag. De laatste avond van zijn verlof stonden we ergens in een propvolle bar wat te drinken. We stonden met ons gezicht naar de spiegel. Ik was erg dronken. Ik had bijna geen cent meer. Opeens zag ik in de spiegel Hella’s gezicht. Een ogenblik dacht ik dat ik krankzinnig was geworden en ik draaide me om. Ze zag er doodmoe uit, erg verpieterd en klein. Een hele tijd lang zeiden we niets tegen elkaar. Ik voelde dat de zeeman ons allebei stond aan te gapen. ‘Is ze niet in de verkeerde bar?’ vroeg hij ten slotte. Hella keek hem aan. Ze glimlachte. ‘Ik ben wel in meer dingen verkeerd,’ zei ze. Nu keek de zeeman naar mij. ‘Goed’, zei ik tegen Hella, ‘nu weet je het dus.’ ‘Ik geloof dat ik het al heel lang weet’, zei ze. Ze draaide zich om en verwijderde zich. Ik ging achter haar aan. De zeeman pakte me beet. ‘Ben jij – is dat jouw -? ‘Ik knikte. Zijn gezicht met zijn open mond zag er komisch uit. Hij liet me los en ik ging langs hem heen en toen ik bij de deur was, hoorde ik hem luid lachen…’
RSS
Facebook
Twitter
