Inkomensongelijkheid wordt steeds groter
door Ruben Bakker
De inkomensongelijkheid wordt alsmaar groter. De gevolgen hiervan zijn overal zichtbaar. Maar hoe komt dit zo? En, wat valt eraan te doen? Deze vragen staan centraal in Capital in the Twenty-First Century van de Franse econoom Thomas Piketty. In dit vuistdikke boek gaat Piketty terug tot in de achttiende eeuw en legt hij uit hoe het komt dat in een kapitalistische samenleving inkomensverschillen vanzelf groter worden en welke dramatische gevolgen dit met zich meebrengt. Piketty kan dan ook gezien worden als een eigentijdse Karl Marx!
Dit boek heeft al veel stof doen opwaaien en is zeer enthousiast ontvangen. Velen noemen het nu al het belangrijkste economieboek van deze eeuw. Maar wat staat er in dit boek dat zo bijzonder is?
Inkomen uit vermogen
Om de redenering van Piketty te volgen, moet allereerst een onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten inkomen: inkomen uit arbeid en inkomen uit kapitaal. Hierbij bestaat kapitaal uit alle verhandelbare zaken, denk dus niet alleen aan geld, aandelen en fabrieken, maar ook aan meubels, licenties en infrastructuur. Inkomen uit kapitaal bestaat dan ook niet alleen uit rente afkomstig van geld op een spaarrekening, maar ook uit uitgekeerde winst (als je aandelen hebt) en huurinkomsten. Terwijl de lonen (inkomen uit arbeid) normaal gesproken even snel stijgen als de economische groei, kan het inkomen uit kapitaal sneller groeien. Neem Bill Gates maar als voorbeeld. Zijn inkomen (uit kapitaal) steeg veel sneller dan de economische groei, zelfs toen hij gestopt was als topman van Microsoft. Rijk zijn op zich zorgt er dus al voor dat je rijker wordt. En zo komt – zoals Marx al voorspelde – het kapitaal steeds meer bij een steeds kleinere groep terecht.
Neoliberalisme
Maar ook de verschillen in inkomen uit arbeid zijn toegenomen. Sinds de jaren zeventig is er een groep ontstaan van zeer goed verdienende bestuurders bij bedrijven, de zogenoemde ‘supermanagers’. Dat ze zoveel verdienen is niet te verklaren uit hun hoge productiviteit. Deze productiviteit is namelijk onmogelijk uit te rekenen. Piketty stelt dat het er vooral door komt dat ze grotendeels hun eigen salaris bepalen. Hierbij zijn ze wel gehouden aan een sociale norm, maar juist deze norm lijkt verschoven te zijn sinds de jaren zeventig. Het neoliberalisme heeft een grotere tolerantie voor inkomensverschillen met zich meegebracht. Gedachte hierbij is: ze zullen het wel verdiend hebben.
Progressieve belasting
Zowel de verschillen in inkomen uit kapitaal als uit arbeid nemen dus toe. Gelukkig laat Piketty het niet bij deze constatering, hij stelt ook een drastische maatregel voor: een progressieve belasting op kapitaal. Dit houdt in dat als je meer kapitaal bezit, je ook een hoger percentage belasting gaat betalen. Dit voorkomt dat uiteindelijk al het kapitaal bij een kleine groep mensen belandt.
Verschil met Marx
Hoewel het boek van Piketty veel wegheeft van Das Kapital van Karl Marx, zijn er ook opvallende verschillen. Zo is het boek van Piketty meer een wetenschappelijk dan een politiek werk. De grote verdienste van Piketty is dat hij gegevens van de achttiende eeuw tot nu toe gebruikt om zijn theorie te testen. Dit maakt zijn boek belangrijk, maar wellicht wat minder origineel. Echt veel nieuwe ideeën komen er dan ook niet in voor. Ook blijft zijn blikveld grotendeels beperkt tot de landen waar hij veel data over heeft kunnen vinden: Engeland, Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten. Afrika, Azië en Zuid-Amerika komen nauwelijks aan bod.
Zuid-Amerika komt nauwelijks aan bod
Toch is Capital in the Twenty-First Century zeker het lezen meer dan waard. Het is verrassend toegankelijk geschreven en biedt veel inzicht in de dynamiek van inkomensongelijkheid. Met zijn vele tabellen en grafieken maakt hij de economische theorie zichtbaar en bijna tastbaar. Hij drukt ons met de neus op de feiten: de inkomensongelijkheid wordt steeds groter. Althans, als wij er niets tegen doen.
Thomas Piketty: Capital in the Twenty-First Century. The Belknap Press of Harvard University, 2014. ISBN 9780674430006. De oorspronkelijke Franse uitgave, Le Capital au XXIe Siècle, verscheen in 2013. Uitgeverij De Bezige Bij gaat de Nederlandse vertaling verzorgen, en hoopt die nog dit najaar klaar te hebben.
RSS
Facebook
Twitter
