blog | werkgroep caraïbische letteren

In Memoriam Ronald Tjoe Nij (8-12-1935 – 28-8-2020)

door Ellen de Vries

Het kenmerkte zijn liefde voor Suriname, dat Ronald Tjoe Nij in 1973 – voor de grote uittocht uit, tegen de stroom in – vanuit Nederland met de boot terugkeerde naar zijn geboortegrond. Zijn vrouw Greet en hun twee dochters aan zijn zij. Het avontuur van een onafhankelijk Suriname lonkte.

Ronald Tjoe Nij (foto uit familie-archief).

Ronald Jan Tjoe Nij werd leidinggevende van het Laboratorium van Suralco, maar ik leerde Ronald pas kennen, toen hij al gepensioneerd was. Een kleine, bedrijvige man die stuiterend van energie van hot naar her rende, zijn mond ietwat scheef vanwege een aandoening, waaruit bij tijd en wijle een schetterend hoge lach opklaterde. Ronald was in mijn beleving altijd onderweg: naar een lezing, naar de universiteit voor een cursus, bouwmaterialen kopen voor zijn huis, zich bemoeien met de grondaankoop van een van zijn dochters, of anderszins kennissen een vriendendienst bewijzend… In zekere zin is de titel die de Surinamist Michiel van Kempen zijn biografie over Lou Lichtveld meegaf Rusteloos en overal ook op Ronald van toepassing. Zij het dat Ronalds domein niet de wereld, maar Suriname betrof. Voor hem wás Suriname de wereld.

Vanaf 2000 logeerde ik regelmatig in het prachtig aan de Surinamerivier gelegen huis in Domburg, waar altijd een verkoelend briesje woei. Steevast haalde Ronald voor het ontbijt bij de plaatselijke distributeur zijn kranten, die hij vervolgens spelde. Geen enkel nieuwsbulletin op tv sloeg hij over en op de zondag was het radiodiscussieprogramma ‘Welingelichte kringen’ vaste prik. Dan werd er geluisterd en niet er doorheen gepraat.

Zijn boekenverzameling was zijn grote passie. Ronald verzamelde bij voorkeur  alles, maar dan ook alles wat de geschiedenis van Suriname betrof. Van Gabriel Stedmans 18e eeuwse Reize naar Surinamen en door de binnenste gedeelten van Guiana tot Dichter in de Jungle. John Gabriel Stedman (1744-1797) van Roelof van Gelder uit 2018. Hoewel ik niet helemaal zeker weet of hij dit laatste boek ook had. Gezondheidsproblemen belemmerden hem de laatste jaren in zijn verzameldrift. Maar je kon hem geen groter plezier doen dan een boek meenemen dat in zijn bibliotheek ontbrak. Bij voorkeur een boek dat in Suriname nog niet verkrijgbaar was. Toen de boekenkasten na verloop van tijd uitpuilden, werd er een kamer bijgebouwd. Zijn bibliotheek voldeed aan de standaarden die bij het bewaren van zijn mooie collectie pasten. In een apart kastje achter glas stonden de zeldzame boeken, die hij voor de geïnteresseerde graag tevoorschijn haalde. Als onverzadigbare verzamelaar bezocht Ronald tijdens vakanties in Nederland als het enigszins kon antiquariaten en bevriende verzamelaars met wie hij in een voor de buitenstaander onbegrijpelijke taal gepassioneerd wetenswaardigheden uitwisselde. De boekenstand op het Kwaku-festival en uiteraard de Deventer boekenmarkt ontbraken nimmer op zijn to-do-lijstje. Een eerste druk van een bijzonder boekwerk werd binnengehaald als een ware trofee. Hij zal Greet vast menigmaal tot wanhoop hebben gedreven met de aankondiging, dat er een stapeltje zeldzame boeken onderweg was naar Paramaribo. Ook ik nam regelmatig boeken mee in mijn koffer.

Welke publicatie of tentoonstelling over Suriname kwam niet tot stand met hulp van Ronald en/of enkele stukken uit zijn collectie? Laatstelijk betrad de directeur van het Amsterdamse museum Van Loon, Gijs Schunselaar, zijn leeszaal aan de Surinamerivier voor de expo ‘Aan de Surinaamse grachten. Van Loon & Suriname 1728-1863’.

Ik voel me bevoorrecht dat ik in het heiligdom – zijn bibliotheek – menig studie-uur heb mogen doorbrengen. Ik sliep dan in het kamertje naast de bibliotheek, waar zich de ladekasten bevonden. Voor mijn onderzoeken naar de recente geschiedenis van Suriname, bevatten die voor mij eigenlijk de grootste schatten. Ronald had altijd net dat ene artikel dat de puzzel van het vraagstuk oploste. Zijn knipsels waren netjes geordend en gerubriceerd, die van de coup van 1980 en de Decembermoorden bewezen mij voor mijn laatste boeken een grote dienst.

Ronald Tjoe Nij (foto uit familie-archief).

Het bizarre toeval wilde dat Ronalds geboortedag 8 december was. Praktisch geen enkele zitting van het Decemberstrafproces sloeg hij over. Menig keer zijn we er samen naartoe gegaan, toen de zittingen nog plaatvonden in Boxel, vlakbij Domburg.

Het verbaasde me altijd dat Ronald ondanks zijn slechte gehoor en de abominabele akoestiek naderhand precies wist te vertellen wat er gezegd was en dat uitstekend kon analyseren in het licht van al het voorgaande. Bouterse vormde een terugkerend gespreksonderwerp.

Toen ik in Suriname kwam was ik een groentje (en nog steeds natuurlijk), Ronald hielp me waar hij kon. Waren de kranten die ik nodig had voor mijn onderzoek niet beschikbaar of aanwezig in het Nationaal Archief van Suriname, dan wist hij altijd waar die wél waren in te zien. Onvermoeibaar schakelde hij zijn netwerken in om dat ene belangrijke interview te regelen.  
De laatste keer dat ik Ronald en Greet zag was in maart van dit jaar bij de expo die ik samen met Rinaldo Klas had samengesteld: ‘Geen kunst zonder kunnen. 40 repro’s van Nola Hattermans mooiste werken’ in de Readytex Art Gallery in Paramaribo. De ziekte Parkinson had zijn sporen nagelaten bij Ronald. Haar liefdevolle zorg voor hem beproefde Greets veerkracht. Desondanks, beiden de 80 jaar reeds gepasseerd, waren ze toch gekomen vanuit Domburg: in trouwe vriendschap.

Nooit meer delibereren over de Surinaamse politiek, de moeizame totstandkoming van de natiestaat Suriname, nooit meer naar de laatste zitting van het Decemberstrafproces, nooit meer die klaterlach. Dag lieve Ronald, ik zal je missen!

19 comments to “In Memoriam Ronald Tjoe Nij (8-12-1935 – 28-8-2020)”

  • Dankjewel lieve Ellen voor je prachtig geschreven in memoriam over onze lieve vriend Ronald.
    Tranen rollen over mijn wangen, je hebt hem precies beschreven zoals hij was!
    Ook ik ben erg dankbaar Ronald te hebben gekend, hij was een hele lieve behulpzame vriend, stond altijd voor me klaar als ik hulp nodig had en nog veel meer.
    Dat heb jij zoo mooi verwoord, zo compleet.

  • Ellen, wat een prachtig memoriam. We zullen Ronald allen missen, hij is zo een puur mens geweest. Inderdaad altijd behulpzaam waar hij ook maar kon.
    Moge zijn ziel in vrede rusten en veel sterkte aan Greet de kinderen, familie en de vele vrienden.
    Het ga je goed aan gene zijde!🌺🙏

  • Prachtig geschreven in memoriam .
    We zullen ons aller ronald heel erg missen.
    Moge hij in vrede rusten
    Heel veel sterkte aan greet de kinderen familie en vrienden. 🙏✝️

  • Ik ken enkele leden van deze familie, maar van Ronald Tjoe Nij had ik niet eerder gehoord. Wat een indrukwekkende man. Ik hoop dat de kostbare verzameling boeken, kranten, tijdschriften enz. een goede bestemming zullen krijgen, dan wel binnen de familie bewaard zal worden. May he rest in peace.

  • Naast alle bezienswaardigheden in Suriname adviseerde ik iedereen die daar naar toe ging een bezoek te brengen aan mijn broer Ronald en schoonzus Greetje. Ze wonen zo prachtig aan de rivier en mijn broer heeft een indrukwekkende bibliotheek. Ook ik moest altijd wel een boek meenemen naar Suriname. Maar Ronald had ook steevast een boek uit Suriname voor mij mee als hij weer in Holland kwam. Meestal had hij een aantal bij zich waar ik uit mocht kiezen, maar hij had ook altijd een lichte voorkeur welk boek interessanter was voor zijn zusje. De laatste jaren was het minder makkelijk voor hun om gasten te ontvangen. Ellen wat heb je hem prachtig weergegeven. Ik ben met trots vervuld.
    Zijn zusje

  • Hartelijk dank voor de in memoriam. Ik ontmoette Ronald altijd op een lezing, of bij een expo of op een van de bijeenkomsten van de Surinaamse Vereniging van Genealogie.
    We zullen hem missen. Mijn gedachten gaan uit naar Greet. Dat hij in vrede mag rusten.

  • Ronald leerde ik kennen als lotgenoot doordat we leden aan dezelfde neurologische aandoening. Vaak sprak hij mij als ervaringsdeskundige moed in. Jarenlang zorgde hij voor de ampullen waarmee wij geïnjecteerd werden. Ook onze gezamenlijke hobby genealogie gaf ons gesprekstof. En niet te vergeten het 8 dec proces.
    Getroffen door andere aandoeningen zagen we hem de laatste tijd zienderogen achteruit gaan. Op mijn feestje zag ik hem voor het laatst. Moge hij nu een welverdiende rust vinden. Aan Greet wensen we veel sterkte en dat vele mooie herinneringen haar tot troost mogen zijn. Rust zacht lieve Ronald.

  • Veel sterkte en condoleances aan Lieve Greet, Jacqueline, Eveline en familie.
    Fam. Paul en Jeanette Woei

  • Dankjewel Ellen dat je mijn opi zo hebt goed beschreven.
    Jalini

  • Wat een mooie woorden Ellen, je hebt het zo treffend opgeschreven. Ook ik heb enkele keren een beroep gedaan op Ronalds kennis en boekenbezit en het was altijd prijs! Een fijn mens is vertrokken naar yandasey. Waka bun Ronald! Krakti nanga lobi voor Greet, Jacqueline, Eveline en overige familie en vrienden!

  • Ik vind t heel jammer dat ik Ronald
    niet gekend heb !!
    Een andere boekenwurm,89 jaar oud.

  • Voor Ronald.
    Trouwe boekenvriend, rust zacht en in vrede.
    Veel sterkte voor Greet, Jacqueline, Evelyn, en familie.

    William & Anita Man A Hing

  • Wat een indrukwekkend memoriam, prachtig om te lezen. Ik heb Ronald Tjoe Nij nooit gekend, behalve uit de verhalen van Evelyn over haar bezoekjes aan haar ouders is Suriname. Maar in dit memoriam wordt een uitgebreide blik gegund op zijn persoon en zijn betekenis voor de Surinaamse cultuur en geschiedenis. Hij was duidelijk een mooi mens.
    Veel sterkte toegewenst voor de gehele familie.

    Groet, Dook

  • wat een prachtige beschrijving. Ik had hem graag gekend. Heel veel sterkte voor de familie om dit gemis te dragen!

  • Diep geschokt en bedroeft neem ik hier kennis van het overlijden van Ronald Tjoe Ny, die mij door de jaren heen drie keer heeft bezocht om met mij te praten over de internering van zijn Duitse grootvader in kamp Copieweg en over de ‘Goslar’. Ik vond het al vreemd dat ik de laatste tijd niets meer van hem heb vernomen. Ik ben dankbaar dat ik het voorrecht had om Ronald te mogen kennen. Ik zal hem missen en ik wens zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen veel sterkte in deze moeilijke tijd. Waka bun Ronald!

    • Geachte heer Werner Stauder,

      Wat goed te weten dat u mijn broer goed heeft gekend. Graag zou ik u willen ontmoeten omdat ook ik meer zou willen weten over Opa Koch.

      Vriendelijke groet,

      Marlène Tjoe Nij

  • Na zijn pensioen bij de Suralco heb ik vaker met hem
    ontmoet. We spraken meestal over Surinaamse onderwerpen
    over geschiedenis en personen.
    Hij was vrij en vroeg hem of hij wilde werken , hij vroeg wat voor werk.
    Als directeur van een bedrijf in de food sector.
    Hij had belangstelling maar ik moest hem eerst informatie vertellen
    over het bedrijf. Eerst het bedrijf bezoeken en een meeting met met R. v C.
    Hij besloot in dienst treden. Ronald zijn manager kwaliteiten was zeer goed
    goede verstandhouding met het personeel.
    Was eerlijk en drong respect van iedereen af dat was Ronald.
    Het bedrijf was Interfood.
    Namens toenmalige R.v. C. Leden M. Man A Hing en A. v. Alen
    Wij de wensen Greet en kinderen veel sterkte toe.
    Waka bun.

  • Ellen, wat een prachtig en indrukwekkend In Memoriam v. †Ronald Tjoe Nij.
    Ik wist niet dat je zo goed bevriend was met Ronald en zijn vrouw Greet en geregeld bij hen logeerde in Domburg als je in Suriname was. Ik heb wel kennis met hun gemaakt op een Konmakandra van de SSG in Suriname, maar ben jammer genoeg niet in de gelegenheid geweest om de zeer interessante boekenverzameling van Ronald te zien.
    †Ronald is vandaag gecremeerd bij Weg naar Zee. Hij rust in vrede !

    Hierbij condoleer ik Greet en kinderen en overige familie en wens hen HEEL VEEL STERKTE.

  • Lieve Ellen,
    What a beautiful article and tribute to Oom Ronald.
    I got to know him a bit better thanks to your words and memories. Thank you for sharing them. (En ook een kans om mijn Nederlands te oefenen!)
    Lots of love to Tante Greet, Jacqueline, Evelyn, Jalini, Neeraj and the rest of our family.
    Adela

Your response at Werkgroep Caraïbische Letteren

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter