In Memoriam MM
door Fred de Haas
‘Na een hete dag waarin de loeiende zon alles en iedereen verschroeit, komt de verkoeling. De avond valt snel, maar er is een moment, een kwartier, waarop alles de adem lijkt in te houden. Vogels vallen stil, de schaduwen worden langer, alles baadt in een gouden gloed. Een ogenblik waarin mildheid, melancholie en bezinning samenvloeien in iets onaards. Verdriet vervaagt, de wereld vervaagt. Er is alleen het nu, dit speciale moment. Het is het stilstaan van de tijd’.
Op 23 november 2020 stond ook de tijd stil voor MM, voor ‘Margarita Molina’, het pseudoniem dat zij gebruikte voor haar zo Nederlandse naam: Henna Mulders. Margarita Molina was de naam waaronder zij haar schitterende boek Schaduwvrouw publiceerde bij de Haarlemse uitgeverij In de Knipscheer en waarin zij, eerlijk en onverbloemd, haar intens beleefde bestaan heeft beschreven.
In haar boek vertelt zij over haar liefde voor Curaçao en over de innige vriendschap met een van de grootste kunstenaars van het eiland, Elis Juliana, een vriendschap die in het teken stond van schrijnend verlangen en pijn van steeds terugkerend afscheid. Elis zal later, na een verblijf in Nederland, dichten:
te aworó
tot ziens
we glimlachen in de avond
op de gracht
terwijl het sneeuwt
we glimlachen
doch weten beiden
dat het een afscheid is
Veel later herinnert de Schaduwvrouw zich een afscheid op Curaçao: ‘Bij dit zoveelste afscheid, waarvan we wisten dat dit het laatste zou zijn, hadden we geen tranen. Misschien hadden we die niet meer. Of waren ze niet meer nodig. Ons aardse leven was voltooid’.
In de bloei van haar leven vraagt Henna zich af waar haar liefde en emotie voor het eiland toch vandaan kwamen. Maar wie haar leest zal de antwoorden tegenkomen. Deze liggen, bijvoorbeeld, verborgen in de ontroering die zich van haar meester maakt bij het beleven van de Caribische natuur, over het ogenblik tussen zonsondergang en het korte vallen van de avond dat de oorzaak van haar mijmering is: ‘heuvels en huizen kregen na de hete dag een warme gele gloed waarin een zachte melancholie rondwaarde (…). Die sfeer was heel bijzonder, ik wilde die dieper voelen, maar kon het niet pakken, het was ongrijpbaar…’.
Op Curaçao, waar zij lange tijd woonde, bouwde zij een goede band op met de bevolking. Zij werd vaak uitgenodigd om haar danskunst te demonstreren en leerde op haar beurt de Antilliaanse ritmes kennen en waarderen als ‘de echo van Afrika, vertaald in de eigen muziek van het Caribisch gebied’. Haar muzikale zoon bespeelde tijdens feestavonden op een ‘hofi’ voortreffelijk de metalen wiri, het instrument dat hoort bij het Kaha di Orgel, het tinkelende Antilliaanse draaiorgeltje. Zij danste bij het licht van de maan op het erf van Luciano Koots die op de Benta speelde. Elis Juliana, die zichzelf vereenzelvigde met Nanzi, dichtte:
de regen is voorbij
achter een magere wolk
loopt de zon
op stelten
anglobloemen dansen
op het erf van Luciano
met jou
een mazurka
op de maat van de wind
Nanzi de spin
hangt aan één draad
en wacht
Wie haar boek leest kan ook genieten van haar beschrijvingen van de jaren ’60 en ’70 in Nederland, een tijd waarin alles kon en niets te gek was.
Maar Curaçao en haar bevolking hadden haar hart gestolen. Zij bewonderde de manier waarop Elis Juliana in het leven stond en naar zijn volk keek: ‘het verleden kwam tevoorschijn in zijn werk, hij stak er de draak mee, hij tekende het, hij benoemde het, hij zag de verscheurdheid, de gespletenheid, en klaagde het in zijn gedichten en geschriften aan’. In het Voorwoord van de door haar bezorgde bundel Nederlandse gedichten van Elis Juliana Blijf nog wat (In de Knipscheer, 2019) schrijft ze nog steeds bewonderend: ‘Alles wat hij deed was doordacht, lach en kritiek wisselden elkaar af en gingen vaak samen. Hij spaarde zijn landgenoten niet, maar was nooit grof of hard in zijn uitspraken’.
Een week voor zijn dood in 2013 schreef Elis Juliana nog een laatste bericht naar Henna in Nederland: ‘Dushi, ik leef naar de dag dat wij ons laatste hoofdstuk samen zullen ondertekenen om dan als één druppel in de kosmos te verdampen’.
Henna heeft hun laatste hoofdstuk ondertekend op 23 november 2020.
De kosmos voelde koud aan toen ik mij, op weg naar huis, langs de donkere graven spoedde. In gedachten hoorde ik nog de klanken van – o speling van het lot! – ‘Dushi Corona’ , een Curaçaose Danza die slepend golfden op de plaats waar, in gedachten, wij voor altijd afscheid van haar namen.
1 December 2020