Immigrant Tjon Kong Hong (1886-1947): een profielschets
door William L. Man A Hing
Van veel Chinese migranten is niet veel meer bekend dan een naam, een datum en een plaats van geboorte. Tot deze categorie van burgers behoorde ook koopman Tjon Kon Hong die ongetwijfeld tot de leidende figuren kan worden gerekend gedurende het roerige tijdperk van het piauwspel van de vorige eeuw.
Immigrant Tjon Kon Hong
Van een Chinese immigrant in Suriname waren de volgende personalia opgetekend bij de Volkstelling 1921 te Paramaribo: Tjon Kon Hong, geboren 1886 in China en Confucianist van geloof. Alsdan was hij gevestigd als winkelier aan de Waterkant no. 72Beneden. Naar zijn geboortedatum te oordelen behoorde hij beslist niet direct tot de groep van contractarbeiders die in de periode van 1858 – 1874 werden ingevoerd in Suriname.
Zijn naam werd kennelijk in deze spelling gevoerd gezien ook zijn vermelding op de Kandidatenlijst van 16 personen voor de verkiezing van vijf bestuursplaatsen van de Chinese vereniging Kong Ngie Tong op 27 februari 1927.(1) Aldus werd de naam 1937 eveneens gepresenteerd in een bericht van het nieuwsblad De Surinamer.
De schrijfwijze Tjon Kon Hong is een weergave uit de Hakka-taal en is wat dat betreft fonetisch correct bij gebreke van een officiële spellingsvoorschrift terzake.
Op de Kandidatenlijst van de Kong Ngie Tong stond naast zijn gedrukte naam Tjon Kon Hong de versie van de naam in het Chinees die met de hand was ingevuld als: 張 廣 香. De schrijfwijze van deze naam is thans in het (officiēle) Mandarijnchinees pinyin: Zhang Guang Xiang.
Herkomst & levensloop
Tjon Kon Hong die 1886 in de Zuidchinese provincie Guangdong was geboren had het met noeste arbeid en goed koopmansbeleid tot een zekere welstand gebracht. Zijn bedrijf stond aan de Waterkant tegenover de haven en aanlegsteiger van de latere Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij n.v. (K.N.S.M.).
Hij was bijzonder betrokken bij de behartiging van de belangen van zijn groepsgenoten. Zijn bemoeienis met de gang van zaken inzake het beheer van de sociëteit zou reeds in 1906 een feit zijn. Van 1917 tot 1939 heeft hij ononderbroken gefunctioneerd in het bestuur van de Chinese vereniging Kong Ngie Tong en haar opvolger de Herboren Kong Ngie Tong Sang.
In twee periodes heeft hij de associatie geleid als haar voorzitter: 1917 – 1925 en 1929 – 1939.
Verder heeft hij deel uitgemaakt van de Commissie ter oprichting van een nieuwe algemene Chinese begraafplaats in plaats van de opgeheven dodenakker Kong Ngie Koen Sang（廣 義 公 山) op een gehuurd perceel op de hoek van de Wanica- en dr. Sophie Redmondstraat.
Piauwspel (2)
Het Chinese hazardspel, een Lotto-variant, hield de plaatselijke gemeenschap vanaf 1912 tot wel 1947 in zijn greep. Daarbij speelde de vereniging Kong Ngie Tong en haar sociëteitsgebouw een centrale rol bij de administratie en afwikkeling van het spel. Eveneens werd er gelegenheid gegeven tot het beoefenen van andere tafelgokspelen. (3)
De razzia’s op het sociëteitsgebouw van de Kong Ngie Tong leidden uiteindelijk tot het ontnemen van de rechtspersoonlijkheid aan de vereniging en sluiting van haar sociëteit in 1930. Unaniem werd door de groep van Kong Ngie Tong-oudleden besloten de vertrouwde eigen sociëteit tot elke prijs terug te verwerven.
Onder leiding van Tjon Kon Hong werd 1931 door een vijfmans-commissie een nieuwe vereniging onder de naam Kong Ngie Tong Sang oftewel de Herboren Kong Ngie Tong ( 廣 義 堂 生) opgericht ter vervanging van de opgeheven vereniging.
Voorts werden Opa Jap Tjong en Tjon Kon Hong aangezocht de koop van het pand met complete inboedel voor te financieren met een bedrag van Sf.40.000. Op de openbare veiling werd het pand 1932 aangekocht voor een bedrag van Sf.20.000. Deze lening werd geheel terugbetaald door de leden van de nieuwe vereniging.
Aan Tjon Kon Hong werd volledige machtiging verleend door de leden hun belangen te behartigen bij de afwikkeling van de boedel van de Kong Ngie Tong en eventueel hun rechten over te dragen aan de nieuwe vereniging Kong Ngie Tong Sang. Opvallend genoeg wordt zijn naam niet genoemd in het grote proces van de vereniging Kong Ngie Tong tegen de ontneming van haar rechtspersoonlijkheid.
Hij werd wel betrokken in een strafproces inzake omkoping van politiefunctionarissen rond de organisatie en exploitatie van het piauwspel. In het nieuwsblad De Surinamer van 21 augustus 1937 werd een bericht opgenomen dat een verzoek van Tjon Kon Hong tot omzetting van de hem opgelegde vrijheidsstraf in een geldboete was afgewezen.
Van nazaten en hun achternaam
Tjon Kong Hong was eerst gehuwd met Mary Leong die 1894 werd geboren in Georgetown van het naburige Demarara. Uit dit huwelijk werd geboren Hilda Harriette (1914-1984) die de huwelijkspartner werd van de eveneens uit Suriname afkomstige arts George E. Tjon Pian Gi die zich vestigde te Roosendaal in Brabant.
Behalve Hilda verwekte Tjon Kong Hong nog meerdere nakomelingen bij verschillende partners: “Hilda had 13 broers of zussen: Irma Thekla Baal , Harold Baal en 11 andere broers of zussen.” (My Heritage, Hilda Tjon) Van de latere partners worden genoemd: Betsy C. Doesburg en Marie Henriette Baal.
Varianten van de familienaam
Van de schrijfwijze van de aanvankelijke naam Tjon Kon Hong zijn zonder een aanwijsbare oorzaak in de loop der tijd enkele varianten ontstaan.
I. Tjon Kong Hong:
a. De Vraagbaak. Almanak van Suriname 1920: 393;
b. Telefoongids Suriname 2015 – 2016: 316;
II. Tjon-Kong-Hing:
Nederlandse Familienamen bank (NFB) 2007:
a. Tjon Kong Hong: < minder dan 5 pers.;
b. Tjon-Kong-Hong: 6 pers.
III. Tjong Kong Hong:
De vorm Tjong Kong Hong wordt eveneens enkele malen gesignaleerd in een krantenbericht. Verdere verspreiding van deze vorm is niet aangetroffen.
IV. Tjon:
In enkele gevallen wordt slechts de clannaam Tjon aangegeven en mogelijk gevoerd, bij voorbeeld: My Heritage – Hilda Tjon.
De clannaam Tjon [ Zhang / 張 ] bezet de derde plaats op de Nationale Namenranglijst van China.
Noten
(1) Kong Ngie Tong Document: coll. R.D. Simons / Buku Bibliotheca Surinamica;
(2) “Piauw” (票), officieel bekend als 白 鴿 票 (baige piao), is een Chinees gokspel met formulieren waarop 120 Chinese schrifttekens staan afgebeeld die door deelnemers dienen te worden aangekruist.
Hoofdprijs valt op het lot met acht treffers;
(3) Populair waren voorts de tafelspelen: 寶头 baotou;番攤 fantan;
Geraadpleegd
– CBG. Nederlandse Familienamen Bank (NFB);
– Kong Ngie Tong: Kandidatenlijst partiēle bestuursverkiezing van 20 februari 1927. Coll. R.D. Simons / Buku Bibliotheca Surinamica;
– KNT-Gedenkboek 1880-1980. Paramaribo, s.d.;
– Man A Hing, W.L. “Van Kong Ngie Tong naar Kong Ngie Tong Sang: ‘n succesvolle doorstart”, in: De West van 26 augustus 2003;
– Man A Hing, W.L. Van de roemruchte teloorgang van de Chinese vereniging KONG NGIE TONG (1880-1930). Paramaribo, maart 2011. ISBN 978-99914-7-108-2;
– De Surinamer (Nieuws- en Advertentieblad) van 21-08-1937;
– Telesur: Telefoongids Suriname 2015 – 2016;
– Tjon Kong Hong, Willy. Potpourri. Paramaribo, 1992. ISBN: 9991494960
– De Vraagbaak. Almanak voor Suriname 1920;
– Volkstelling Suriname: 1921: Telkaart Tjon Kon Hong;
Digitale vindplaatsen
– https://www.boeroes.nl/van Leijen / Tjon Kong Hong; (raadpleegdatum: 08-12-2022);
– https://www.myheritage.nl/names/hilda_tjon；
re: Hilda Tjon- Historische gegevens en stambomen gerelateerd aan Hilda Tjon; (raadpleegdatum: 09-12-2022);
– https://www.tapatalk.com/groups/surinaamsegenealogie/benieuwd-naar-de-stamboom-linscheer-t467.html (raadpleegdatum: 08-12-2022);
– https://extra.cw/aviso/mavis-josephine-newton-tjon-kong-hong/ (raadpleegdatum: 08-12-2022);
– https://www.online-begraafplaatsen.nl/ re: Hilda H. Tjon Kong Hong; (raadpleegdatum: 06-12-2022)
– https://www.openarch.nl/nas:bae3a00a-d11e-11e8-828a-;00505693001d
re: Volkstelling 1921. (raadpleegdatum: 6-12-2022);
—https://www.dbnl.org/tekst/_sur001192001_01/_sur001192001_01_0102.php; re: De Vraagbaak, Almanak voor Suriname 1920;
(raadpleegdatum: 06-12-2022);
RSS
Facebook
Twitter
