Zwarte Piet óf de weg naar Noord-Koreaanse harmonie
door Aart G. Broek
Gebrek aan tolerantie maakt de anti-Zwarte Piet activisten tot potentiële dictators. Hun acties en uitlatingen vernederen etnische groepen, verscherpen racisme en gaan schaamtevolle confrontaties met eigen discriminatie gewiekst uit de weg.
Wij zouden Zwarte Piet moeten uitzwaaien: weg met die man uit het sinterklaasfeest, zowel in Nederland als in België. Het betreft een slecht voorbeeld: zwart en een ondergeschikte rol. Niet te handhaven. Dat begrijp ik niet. Hij lijkt mij een aanstelling voor het leven waard. Juist om onze diversiteit te bewaren!
ONHOUDBAAR / Bizar genoeg gaat het debat over Zwarte Piet uit van een onhoudbaar doel: maak Sinterklaas weer speciaal voor iedereen! Het sinterklaasfeest is helemaal geen feest speciaal voor iedereen en zal dat ook nooit kunnen zijn. Onze multiculturele samenlevingen staan bol van (al dan niet religieus gevoede) festiviteiten, manifestaties en uitingen van zeer uiteenlopende aard.
Het is ondoenlijk van iedereen in België en Nederland te verlangen dat hij/zij zich zonder meer kan vinden in elk ervan. Er is geen festiviteit of manifestatie of er is wel meer of minder gegronde kritiek op te leveren. Vrijwel altijd is er sprake van een (symbolische) vorm van discriminatie, vanwege levensovertuiging, politieke gezindheid, godsdienst, ras, geslacht, mensenrechten en wat al niet meer.
Er is ongetwijfeld door iedereen een lange lijst samen te stellen van aanstootgevende symbolen, gedragingen en uitingen van de ander. Naast roetzwarte Zwarte Piet valt te denken aan: karnaval, ramadan en het Suikerfeest, vossenjacht, dreadlocks, jongensbesnijdenis, Amsterdam Gay Pride, het Koningshuis, borstvoeding in het openbaar, spotprenten, kerstmis, Poerim (Lotenfeest), Moederdag, lesbisch moederschap, (Stalinistisch/Maoïstisch) rood, abortus, Manneke Pis, het nationale volkslied, monogamie, hoofddoekjes, prostitutie, schotelantennes, Chinees Nieuwjaar, euthanasie, (halal)vlees, 21 juli als Nationale Feestdag, paaseitjes, dierentuinen, Bevrijdingsdag, Koerden, Divali, bijzonder onderwijs, tambú, kermis, naaktstranden, wellnesscentra, homohuwelijk, enzovoorts, enzovoorts.
DREADLOCKS / De strijd tegen racisme lijkt het ontslag van Zwarte Piet te rechtvaardigen. Zwarte Piet zou hét symbool van racisme zijn. Symbolen roepen de praktijk van vernederen op. Weg ermee. Gaan we met het opruimen van dergelijke symbolen allemaal meedoen?
Een willekeurig voorbeeld: wordt het geen hoog tijd een gevecht aan te gaan tegen het dragen van dreadlocks? Het laten groeien van het kroezige haar tot woeste manen vormt namelijk hét symbool van dictatoriale macht, uitbuiting en racisme.
Voor de religieuze beweging van het rastafarianisme, ontstaan in Jamaica, is het dragen van dreadlocks een symbolische toenadering tot hun god. Die god wordt algemeen Jah genoemd en betreft Haile Selassie, ofwel Ras Tafari, de Overwinnende Leeuw van de stam van Juda (en nog een reeks van eretitels). In de haardracht van dreadlocks imiteert de rastafariër de manen van de leeuw en verbindt zich zodoende met de geest van de leeuw van Juda. Daarenboven onderstrepen de ‘manen’ de dominante rol die de man in deze beweging speelt: vrouwen zijn er om kinderen te baren, te koken en om te (be)dienen.
Het rastafarianisme heeft naast deze ‘zwarte god’ nog als basisprincipes dat blanken inferieur zijn aan zwarten en dat het zwarte ras voorbestemd is over de wereld te heersen. Bob Marley heeft die ondergang op luchtige reggaeritmes en onder het genot van ganja (hasj) bezongen
De aanblik van dreadlocks is een gruwel voor mij en eenieder die zich ook maar enigszins realiseert welk een potentaat Haile Selassie (1892-1975) is geweest en wat het rastafarianisme voorstaat. Mijn racisme, witte privileges en getroebleerde bewustzijn worden gekritiseerd door mensen waarvan meerdere de dreadlocks op hun eigen hoofd cultiveren. Moet ik dreadlocks tolereren, terwijl die het symbool zijn van dictatuur, uitbuiting en racisme? Ik dacht het niet.
VERDRAAGZAAMHEID / Het lijkt gerechtvaardigd om te zeggen: haal eerst de balk eens uit je eigen oog, voor je je bemoeit met de splinter in het mijne (zie voor deze uitdrukking de Bijbel, waarop ook de rastafariërs zich beroepen). Nee, daartoe roep ik de dreadlocks niet in beeld. Het gaat mij om de reikwijdte van verdraagzaamheid.
Wanneer tolerantie iets betekent, dan is het het verdragen van uitingen die je om enigerlei reden tegen de borst stuiten. Dit is geen pleidooi voor grenzeloos je ‘eigen ding’ doen. De Belgische en Nederlandse (grond)wetten zijn en blijven leidend. Desalniettemin moeten we ons realiseren dat alle sociale, etnische en religieuze groepen in onze samenlevingen zich inlaten met aangelegenheden die ‘de ander’ nauwelijks door de strot krijgt (in figuurlijke en soms zelfs letterlijke zin). Eenieder mag wel wat meer water bij de wijn doen. Anders is het ondoenlijk om met elkaar in België en Nederland te wonen en stevenen wij af op Noord-Koreaanse gelijkheid, eenstemmigheid en harmonie.
Bovendien heeft iedereen, zo mogen we gevoeglijk aannemen, de handen vol aan het verzet tegen daadwerkelijke onderdrukking en uitbuiting, te beginnen binnen de eigen sociale, religieuze en etnische groep. Het bestrijden van de veronderstelde symboliek van uitbuiting – zoals Zwarte Piet of dreadlocks – schijnt mij toe als symptoombestrijding. Dat leidt vrijwel altijd tot behoud van het ongenoegen of zelfs het verergeren van de kwaal.
HARMONIE / Zo zal het ons ook vergaan met het Pietenpact in België en de verkleuring van de roetzwarte Zwarte Piet tot blanke met roetvegen in Nederland. Onder druk van een beperkt aantal meer of minder gekleurde (Afro-)Belgen en (Afro-)Nederlanders doen we water bij de wijn. Die zal vervolgens niet meer te drinken zijn.
Met het nodige cynisme laat zich de ontwikkeling tekenen, die gaande is. En dan stop ik met Zwarte Piet. En dan schaf jij je dreadlocks af. En dan stop ik met vlees eten en alcohol drinken. En dan stop jij met het oproepen tot gebed vanuit een minaret. En dan stop ik met het luiden van de kerkklok. En jij stopt met het dragen van hoofddoekjes. En dan laat ik mij besnijden. En dan … Zo wordt het toch nog een feest voor iedereen, niet waar?
Noord-Korea kent een handvol door de overheid gedicteerde kapsels om uit te kiezen. Daar gaan we voor! Ja toch? Voor die Noord-Koreaanse gelijkheid, eenstemmigheid en harmonie.
***
Noot: Voor deze gedachtegang heb ik mij mede laten inspireren door het essay ‘Two Concepts of Liberty’ van Isaiah Berlin; verkrijgbaar in vertaling als boekuitgave, verzorgd door Uitgeverij Boom, Amsterdam, 2015.
Over rastafarianisme (en andere Caribische sociaal-culturele fenomenen) kun je terecht in: Aart G. Broek, Het zilt van de passaten; Caribische literatuur in de twintigste eeuw (Haarlem: In de Knipscheer, 2000). De column maakt ook gebruik van gedachtegoed dat is uitgewerkt in mijn De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie (Haarlem: In de Knipscheer, 2015; oorspr. 2007).
Versies van deze column zijn te vinden op de websites van Opiniestukken, 14 november 2016, Opiniestukken, 04 oktober 2016, The Post Online, 06 juni 2016., Sargasso, 7 juni 2016, ManagementSite, 16 november 2016, Doorbraak, 6 december 2016, en in het Nederlands Dagblad, 16 november 2016.
Voor de fascinerende ontwikkelingen inzake Sinterklaas en Zwarte Piet op Curaçao kun je terecht bij deze column, eveneens te lezen op de website van Joop, vanaf 8 oktober 2013, in het Antilliaans Dagblad van 9 oktober 2013, en de website Opiniestukken, vanaf 15 oktober 2014.
De columns zijn uitgebreider opgenomen in de bundel beschouwingen Schaamrood; Aantekeningen over angst, agressie en schaamte (Haarlem, 2017).
Beste Aart,
‘Eenieder mag wel wat meer water bij de wijn doen’, schrijf je. Maar uit de strekking van je stuk blijkt dat dit je maar moeilijk afgaat. Natuurlijk is Zwarte Piet niet het fundamentele vraagstuk waarvoor de mensheid zich momenteel gesteld ziet. Juist daarom is het ook betrekkelijk eenvoudig om Piet aan te passen. Ik begrijp niet wat erop tegen is om een traditie mee te laten groeien met evidente sociaal-maatschappelijke veranderingen en er zorg voor te dragen dat we een kinderfeest organiseren waarbij niemand zich buitengesloten hoeft te voelen. Een beetje nuchterheid, een beetje schikken en plooien, wie kan daar bezwaar tegen hebben? In de beste traditie van het poldermodel moeten we hier als burgers toch uit kunnen komen met elkaar?
Vredige zondag!
Peter
Inderdaad, “Een beetje nuchterheid, een beetje schikken en plooien, wie kan daar bezwaar tegen hebben?” Ik niet, laat Zwarte Piet dus gewoon roetzwart blijven en laat professor Wekker dreadlocks koesteren, en, bovenal, leg de destructieve aanpak opzij en zoom in op constructieve bijdragen aan het bestrijden van vormen van vernedering, uitbuiting en terreur. Zaken die er echt toedoen, onder meer binnen de eigen zwarte gemeenschappen. Eigenwaarde wordt niet verkregen door het kleineren van blanken (allemaal racisten e.d.), maar door te presteren. Of zoals Dinesh D’Souza zo pakkend stelde: It is not self-esteem that boosts performance, it is performance that boosts self-esteem (in The End of Racism, 1995, p. 343); of sla er het werk van V.S. Naipaul eens op na, of – heet van de naald – kijk naar deze ‘woedeuitbarsting; van Jonathan Pie: https://www.youtube.com/watch?v=GLG9g7BcjKs&feature=youtu.be [Aart G. Broek]
Als de Zwarte Piet kwestie er wat jou betreft niet echt toe doet, waarom maak je je er dan zo druk over en ga je mee in de emoties die het debat zo op hol hebben laten slaan?
Je vraag is niet te rijmen met wat ik schrijf. Een ‘roetzwarte’ Zwarte Piet is wat mij betreft een aangelegenheid waarvan je kunt zeggen: de kool is het sop niet waard. Nu echter de kleur ‘zwart’ ter discussie staat, wordt het een andere zaak en wel degelijk een aangelegenheid van belang. Ik geef enkele argumenten met een zeker gewicht waarom deze zaak – i.c. de wens om Zwarte Piet te laten verdwijnen c.q. te verkleuren – zeer serieus genomen moet worden. Zeer spijtig dat door het dictatoriale optreden en protesteren van antiZwarte Pietactivisten andere aangelegenheden – van veel ernstiger aard dan het zwart zijn van Zwarte Piet – onaangeroerd blijven. [Aart G. Broek]
Hierover is toch al een uitspraak gedaan door de rechter ?
‘Veel zwarte Amsterdammers voelen zich gediscrimineerd door Zwarte Piet, dit maakt inbreuk op het privé-leven van deze mensen’, aldus de rechtbank. Daarom moet de burgemeester de vergunning opnieuw tegen het licht houden. Opvallend was dat de bestuursrechter zei dat Zwarte Piet beledigend kan zijn voor zwarte mensen, maar niet voor witte tegenstanders van Zwarte Piet.
overigens is zwart noch wit een kleur
@ NIco / Welk punt je wilt maken is mij niet helemaal duidelijk, maar laat ik uit gaan van de rechterlijke uitspraak als een aanwijzing om rekening te houden met die gevoeligheid, i.c. inbreuk op het privé-leven van ‘zwarte Amsterdammers’. Ik wijs erop dat tal van aangelegenheden een inbreuk zijn op het privé-leven van burgers: laat de roetzwarte Piet verdwijnen en zet de weg in naar Noord-Koreaanse gelijkheid, eenstemmigheid en harmonie en die ‘gevoeligheid’ verdwijnt. Los hiervan, de rechterlijke aanwijzing verplicht je niet tot het kiezen voor roetpieten. Neem Curaçao als voorbeeld.
Hoe kun je het bedenken om van een grotesk en clownesk figuur van het interactieve (straat)toneel, de roetzwarte Zwarte Piet, zo veel als mogelijk een ‘mens’ te maken! Onder druk van een beperkt aantal Nederlanders maken we van dat sprookjesfiguur een ‘blank mens’ met roetvlekken. Mag ik van u de Chinees met roetvlekken, de Arabier met roetvlekken, de Hindoestaan met roetvlekken, de Indiaan met roetvlekken, de Jood met roetvlekken, de Creool met roetvlekken, enzovoorts. Op naar Noord-Koreaans dictatoriale gelijkheid en harmonie! Wat ’n contrast met Curaçao, waar de theatrale elementen van Piet verder zijn geaccentueerd, zijn uitvergroot tot carnavaleske proporties. Schitterend. Wat ’n feest!
Nederland zou daar een voorbeeld aan kunnen nemen; zie mijn column van inmiddels twee jaar terug: http://www.opiniestukken.nl/opiniestukken/artikel/837/Leer-van-Zwarte-Pietenpret-op-Cura-ao
Maar noodzakelijk is het sowieso niet. De aanwijzing van de rechter kan ook nog aangevochten worden en moet ook aangevochten worden. Ernstiger is dat anti-Zwarte Pietactivisten hun meer of minder getinte medemensen reduceren tot in essentie niet meer dan hun huidskleur. Mogelijk van nog ernstiger aard is dat die activisten hun meer of minder getinte medemensen een minderwaardigheidscomplex toedichten, waar het verdwijnen van Zwarte Piet op geen enkele manier een constructieve bijdrage aan het verminderen ervan levert (zie verder mijn column en een eerder antwoord): prestaties voeden eigenwaarde … begin eens met Naipaul te lezen.[Aart G. Broek]
Beste Aart,
begrijp je mijn punt niet, of wil je ‘m niet begrijpen. Ik denk het laatste.
Ik snap best dat je het hinderlijk vindt als white priviliged beschouwd te worden en dat door sommigen daaraan uiting wordt gegeven. Als dat ook nog ongenuanceerd en bevooroordeeld geschiedt is dat ook inderdaad vervelend.
Volgens mij is de bedoeling van een samenleving dat je er het beste van probeert te maken met elkaar. MIsschien in sint niklaas te vervangen door een kinderfeest dat voor iedereen leuk is?
@ Nico / Ik blijk je wél begrepen te hebben. Begin nog eens aan het begin van mijn column: “Bizar genoeg gaat het debat over Zwarte Piet uit van een onhoudbaar doel: maak Sinterklaas weer speciaal voor iedereen! Het sinterklaasfeest is helemaal geen feest speciaal voor iedereen en zal dat ook nooit kunnen zijn. Onze multiculturele samenlevingen staan bol van (al dan niet religieus gevoede) festiviteiten, manifestaties en uitingen van zeer uiteenlopende aard.”
En, bovenal, blijf op de bal spelen![Aart G. Broek]
Insisteren dat het aanpassen van een volksfeest de weg opent naar Noord-Koreaanse dictatoriale gelijkheid brengt de discussie vrees ik niet verder. Ik stel vast dat waar het gaat om Zwarte Piet onze standpunten zich vooralsnog niet met elkaar laten verzoenen.
@ Peter / Je standpunt lijkt mij niet meer te zijn dan dat het gevoel van discriminatie door sommige zwarte mensen zou moeten worden onderkend door Zwarte Piet van kleur te laten veranderen, i.c. door er een blanke met roetvegen van te maken. De onderbouwing ervan lijkt mij niet meer te zijn dan ‘medelijden’ en als zodanig niet alleen regentesk c.q. aanmatigend, want de verkleuring heeft het effect als een 10 eurocentmuntje voor een bedelaar in Amsterdam CS: een hovaardig mededogen; voor de andere consequenties zie mijn column en antwoorden.
Medelijden? Ik weet niet waar je dat vandaan haalt. Gezond verstand, mag dat ook? We worden het niet eens, maar dat is niet erg.
Laten we Joodse Piet introduceren. Een groteske figuur met een haakneus, keppeltje en pijpenkrullen die geen cadeaus uitdeelt maar geldstukken verzamelt alsof zijn leven ervan afhangt. Moet kunnen toch? We zijn immers geen Noord-Korea. Kun je lachen joh.
Of is dat ineens anders?
Trouwens: aangezien het Sinterklaasfeest een door de overheid gesubsidieerd evenement is (waar belastingbetalers dus aan bijdragen) MOET het een feest voor iedereen zijn. Er kan geen plaats zijn voor racistische karikaturen.
@ Peter / Je hebt feitelijk alleen dit als argument gegeven: “Ik begrijp niet wat erop tegen is om een traditie mee te laten groeien met evidente sociaal-maatschappelijke veranderingen en er zorg voor te dragen dat we een kinderfeest organiseren waarbij niemand zich buitengesloten hoeft te voelen.” Wat er op tegen is om de Piet van kleur te laten veranderen onder druk van een specifieke actiegroep en waarom het onjuist is te menen dat het feest voor ‘iedereen’ moet zijn, heb ik beargumenteerd. Ik lees in je reactie niet veel meer dan ’empathie’ voor de gevoelens van discriminatie; op zich een goede eigenschap, maar mijns inziens in dezen niet constructief voor zoveel mogelijk mensen.
@ Karel / Wat wel/niet kan in Nederland is nauw verbonden met de intenties die je hebt. Waartoe jij een karikatuur van een Jood zou willen introduceren is mij niet duidelijk, maar de ‘intentie’ bepaalt wel of het acceptabel is, evenals de context. In een cartoon mag volop gebruik gemaakt worden van karikaturen (al staat dit onder druk van religieuze en etnische groepen). Doelbewust een groep vernederen is – tot op zekere hoogte met uitzondering van een politieke context (die ook onder druk staat) – niet zonder meer toegestaan, dan loop je de kans om van ‘smaad’ beschuldigd te worden.
Voor subsidie van overheidswege (staat, provincie of gemeente) is het absoluut geen vereiste op voorhand dat de betreffende ‘entiteit’ (wie of wat het dan ook is dat gesubsidieerd wordt) voor ‘iedereen’ bedoeld is. In tegendeel, ons democratisch bestel wordt juist gekenmerkt door de inspanning om de diversiteit van uitingen – waaronder die van sociale, religieuze en etnische minderheden – bestaansmogelijkheid te geven en hun uitingen mogelijk te maken. [Aart G. Broek]
De discussie over Zwarte Piet
begrijp ik echt niet
Ik vind het echt erg
Het gaat bij mij door been en merg
Hoor ik het woord “blokkeerfriezen”
Dan moet ik niezen
Aart G. Broek blijft zijn kruistocht tegen uiting van protest door ‘buitenlanders’ voortzetten. Daarbij schuwt hij de overdrijving (een platte retorische strategie niet). Het vreedzame protest van de actiegroep Kick Out Zwarte Piet vergelijken met Noord-Koreaanse toestanden gaat wel heel ver. De Noord-Koreaanse staat beheerst in principe het totale totale leven van zijn burgers. En daar is het de actiegroep Kick Out Zwarte Piet niet om te doen. Ik krijg het idee dat zijn nativisme zich richt op alle hem onwelgevallige uitingen van de aanwezigheid van die ‘buitenlanders’. Zo schrijft hij:
‘Met het nodige cynisme laat zich de ontwikkeling tekenen, die gaande is. En dan stop ik met Zwarte Piet. En dan schaf jij je dreadlocks af. En dan stop ik met vlees eten en alcohol drinken. En dan stop jij met het oproepen tot gebed vanuit een minaret. En dan stop ik met het luiden van de kerkklok. En jij stopt met het dragen van hoofddoekjes. En dan laat ik mij besnijden. En dan … Zo wordt het toch nog een feest voor iedereen, niet waar?’
Zie daar de kern van zijn argumenten. Het lijkt hem te gaan om alles wat die ‘buitenlanders’ doen. Ik vraag mij af welk plezier van Aart G. die ‘buitenlanders’ bederven en hoe dit tot zoveel gif kan leiden. Het op een hoop vegen door Aart G, Broek van het vele wat hem niet zint, doet mij denken aan de pro-piet demonstrant die tijdens de recente demonstraties tegen een vrouwelijke anti-zwarte piet demonstrant riep dat zij een hoer is. Het is de rancune van een mens die in het nauw wordt gebracht en alles daarin betrekt.
Voor dit stuk heb ik mij laten inspireren door het gedachtegoed van Lacan.
@ John Schuster / Wat ‘buitenlanders’ bederven, is niet het onderwerp van mijn betoog. Er wordt dan ook niets over gezegd in mijn beschouwing. Ter sprake komt uitsluitend het – beangstigende – gevaar dat wij – i.c. alle inwoners die de Nederlandse samenleving vormen – onvoldoende invulling weten te geven aan verdraagzaamheid, d.w.z. het verdragen van uitingen die je om enigerlei reden tegen de borst stuiten. Ik geef een fikse lijst die probleemloos kan worden aangevuld.
Ik zoom in op een mogelijke volgende stap na het ontslag van de zwarte Zwarte Piet : het verbod op dreadlocks, gegeven de bedoelde symboliek ervan. Ga zo maar voort en op een gegeven moment eindigen we met een Noord-Koreaanse sociaal-politieke samenleving; ik vergelijk het afschaffen van Zwarte Piet dus niet met Noord-Korea, zoals je stelt.
Aart G. Broek, ik zal je een goed bewaard geheim over mijzelf verklappen: ik kan lezen en denken. Dat die ‘buitenlanders’ iets zouden bederven heb je inderdaad niet geschreven. Ik schrijf dit ook nergens. Het is een interpretatie die ik heb bedacht naar aanleiding van je fillipica over de acties van de actiegroep kick our zwarte piet. Mijn interpretatie wordt gevoed door de gedachte dat als iemand zo tekeer gaat tegen vreedzame demonstraties tegen de figuur van zwarte piet er iets persoonlijks aan de hand moet zijn. In dit geval het bederf van het nativistische plezier in nationale tradities waartegen ‘de buitenlanders’ protesteren; een nationalistisch defensiemechanisme.
John Schuster
@ John Schuster / Het ‘identitaire populisme’ is een wijdverspreid fenomeen in onze en andere samenlevingen en absoluut niet beperkt tot ‘buitenlanders’, maar wordt met evenzoveel verve, zo niet meer, vorm en inhoud gegeven door (kleine) sociale groepen die geen (meer of minder recent) migratieverleden kennen. Voor kritiek op deze dikwijls zeer luidruchtige bewegingen, verwijs ik graag naar columns van Ewald Engelen, zoals deze: https://www.groene.nl/artikel/links-narcisme
Hij eindigt met behartigenswaardige woorden: ‘Zolang links zich verliest in het ‘narcisme van de kleine verschillen’ van de identiteitspolitiek lacht de factor kapitaal in zijn vuistje. En zullen we de uitbuiting van aarde en arbeid nooit tot staan brengen.’
Voor specifieke kritiek op het zwart-identitaire doen en laten, verwijs ik naar het interview met de Pools-Nigeriaans journalist Remi Adekoya; https://www.spiked-online.com/2018/09/28/my-problem-with-black-identity/
Achter het veronderstelde protest tegen “het bederf van het nativistische plezier in nationale tradities” gaat – bij mij en vele anderen – heel wat anders verscholen dan je meent te ontwaren.
Aart G, Broek, het is mij bekend dat ‘het ‘identitaire populisme’ niet beperkt is tot ‘buitenlanders’. De hooligans en neo-nazi’s die leden van de actiegroep Kick Zwarte Piet Out in woord en daad belaagden tijdens de intocht van sinterklaas, maken daar zeker deel vanuit. Jouw reacties op het protest tegen Zwarte Piet zijn evenzogoed ook identitair. Ik wees al eerder op het nativistische karakter van de inhoud van je reactie. Je schrijft dat ‘achter het veronderstelde protest tegen “het bederf van het nativistische plezier in nationale tradities” – bij mij en vele anderen – heel wat anders verscholen (gaat) dan je meent te ontwaren.’ Het zal wel!! Je blijft echter in gebreke om uit te leggen wat er dan achter “het bederf van het nativistische plezier in nationale tradities” verscholen gaat. Tot die tijd houd ik het op angst voor de teloorgang van de witte Nederlandse identiteit en tradities die door die ‘buitenlanders’ zou worden belaagd. Ik verwijs hierbij naar de passage uit je tirade tegen die lui:
‘Met het nodige cynisme laat zich de ontwikkeling tekenen, die gaande is. En dan stop ik met Zwarte Piet. En dan schaf jij je dreadlocks af. En dan stop ik met vlees eten en alcohol drinken. En dan stop jij met het oproepen tot gebed vanuit een minaret. En dan stop ik met het luiden van de kerkklok. En jij stopt met het dragen van hoofddoekjes. En dan laat ik mij besnijden. En dan … Zo wordt het toch nog een feest voor iedereen, niet waar?’
Wat de columns van Ewald van Engelen betreft, die slechts het essay van Mark Lila dunnetjes overdeed, het zal je toch gezegd worden dat je je bezighoudt met het ‘narcisme van de kleine verschillen’ wanneer je allerlei racistische en seksistische opmerkingen naar je hoofd geslingerd krijgt of in elkaar wordt geslagen omdat je homo, lesbisch of transseksueel bent. Het deed mij denken aan socialisten en communisten die zich nog niet zolang geleden tegen het feminisme keerden, omdat het vrouwen van de klassenstrijd zou afleiden.
@ John / Je vroeg naar mijn achterliggende motivatie; daar reageer ik op, niet op het handelen en de uitspraken van anderen.
Los hiervan, mogelijk blijken we het toch over hetzelfde te hebben en een overeenkomstige betrokkenheid te hebben bij het spanningsvolle samenleven in Nederland (en elders). Je lijkt ook de volgende woorden van Franz Fanon te onderschrijven, gezien je verwijzing naar de emancipatie van vrouwen en homo’s/lesbiennes – die tenslotte niet op voorhand of exclusief ‘zwart’ zijn en ook door ‘zwarte’ dictators worden onderdrukt. In de context van uitbuiting/onderdrukking is de huidkleur een bescheiden verschil, waardoor gemakkelijk structurele / fundamentele vormen van uitsluiting – dwars door etnische groepen heen – uit het oog verloren worden. Onderlinge solidariteit komt zodoende ook onder druk te staan, terwijl onderling geruzie alleen maar wordt versterkt. Als kippen krijgen we wat graan toegegooid en pikken elkaar de ogen uit om wat graan te bemachtigen (een beeld dat ook door Fanon wordt gebruikt).
Il ne faut pas essayer de fixer l’homme, puisque son destin est d’être lâché.
La densité de l’Histoire ne détermine aucun de mes actes. Je suis mon propre fondement.
Et c’est en dépassant la donnée historique, instrumentale, que j’introduis le cycle de ma liberté.
Le malheur de l’homme de couleur est d’avoir été esclavagisé.
Le malheur et l’inhumanité du Blanc sont d’avoir tué l’homme quelque part.
Sont, encore aujourd’hui, d’organiser rationnellement cette déshumanisation. Mais moi, l’homme de couleur, dans la mesure où il me devient possible d’exister absolument, je n’ai pas le droit de me cantonner dans un monde de réparations rétroactives.
Moi, l’homme de couleur, je ne veux qu’une chose : Que jamais l’instrument ne domine l’homme. Que cesse à jamais l’asservissement de l’homme par l’homme. C’est-à-dire de moi par un autre. Qu’il me soit permis de découvrir et de vouloir l’homme, où qu’il se trouve.
Le nègre n’est pas. Pas plus que le Blanc.
[…]
Supériorité ? Infériorité ? Pourquoi tout simplement ne pas essayer de toucher l’autre, de sentir l’autre, de me révéler l’autre ? Ma liberté ne m’est-elle donc pas donnée pour édifier le monde du Toi ? À la fin de cet ouvrage, nous aimerions que l’on sente comme nous la dimension ouverte de toute conscience. Mon ultime prière : O mon corps, fais de moi toujours un homme qui interroge !
Ze vormen het sluitstuk van Peau noire, masques blancs (1952); zie hier http://classiques.uqac.ca/classiques/fanon_franz/peau_noire_masques_blancs/peau_noire_masques_blancs.pdf [citaat op pp. 228/9]; waarvan ik op het internet deze Engelse vertaling aantrof: http://abahlali.org/files/__Black_Skin__White_Masks__Pluto_Classics_.pdf [de vertaling op pp. 180/1]; een Nederlandse versie vond ik niet op het internet.
Aart G, Broek, ik vroeg niet naar je achterliggende motivatie. Ik constateerde alleen dat je in gebreke blijft om uit te leggen wat de achterliggende motieven zijn van jou en anderen (ook de racisten die hun vuil hebben uitgestort over Clarice Gargard en Seada Nourhussen?) van jouw filippica tegen de tegenstanders van zware piet. Mij gaat het om de hyperbolische gelijkstelling van tegemoetkomingen aan de protesten tegen zwarte piet met een ‘weg naar Noord-Koreaanse harmonie.’ Je kwam daarbij alleen met voorbeelden (maar eigenlijk zijn het (angst)fantasieen) over de ‘buitenlanders’ die ‘ons’bedreigen. Je kunt daarom moeilijk constateren dat we het mogelijk het mogelijk toch over hetzelfde hebben. We hebben wel ‘een overeenkomstige betrokkenheid bij het spanningsvolle samenleven in Nederland’, maar in deze casus gaat het mij om de wijze waarop jij je meent af te moeten zetten tegen tegen personen en organisaties die protesteren tegen een nederlandse traditie. In een andere casus zal het mij om de symbolische en daadwerkelijke uitsluiting van anderen uit de nederlandse identiteit en/of publieke ruimte gaan. En natuurlijk hoop ik op solidariteit tussen ‘de verworpenen der aarde’, maar het zou een grote fout zijn om voorbij te gaan aan de verschillen op grond waarvan mensen en groepen worden uitgesloten. Zwarte en witte vrouwen die worden uitgesloten op grond van hun protest tegen de figuur van zwarte piet hebben de uitsluiting gemeen. Beide groepen zullen bijvoorbeeld hoer worden genoemd. Maar tegen zwarte vrouwen wordt ook nog hun afkomst en huidskleur in stelling gebracht. Het lijkt alsof je dit niet wil zien/onderkennen. Ik eindig met de laatste smeekbede van Fanon in het Frans en Engels ‘O mon corps, fais de moi toujours un homme qui interroge! (229) – ‘O my body, make of me always a man who questions!’ (181).
@ John / Het aanhoudend gelijkstellen als ‘racist’ van eenieder die het bijkleuren van Zwarte Piet tegen de borst stuit, manipuleert mijn respons en ondermijnt zodoende een constructieve gedachtewisseling. Deze manipulatieve gelijkstelling had Fanon in ieder geval niet voor ogen.
Aart G. Broek, Ik heb jou en anderen die zich niet racistisch uitlaten over de tegenstanders van zwarte piet in geen van mijn bijdragen aan deze discussie een racist genoemd. Ik daag je uit om dit aan te tonen.
Ik heb woorden gebruikt zoals ‘bederf van het nativistische plezier in nationale tradities waartegen ‘de buitenlanders’ protesteren; ‘een nationalistisch defensiemechanisme’ , en angst voor de teloorgang van de witte Nederlandse identiteit en tradities die door die ‘buitenlanders’ zou worden belaagd.’ Ik verwijs hierbij naar de passage uit je tirade tegen die lui:
‘Met het nodige cynisme laat zich de ontwikkeling tekenen, die gaande is. En dan stop ik met Zwarte Piet. En dan schaf jij je dreadlocks af. En dan stop ik met vlees eten en alcohol drinken. En dan stop jij met het oproepen tot gebed vanuit een minaret. En dan stop ik met het luiden van de kerkklok. En jij stopt met het dragen van hoofddoekjes. En dan laat ik mij besnijden. En dan … Zo wordt het toch nog een feest voor iedereen, niet waar?’
John Schuster
@ John / Mijn pleidooi voor het behoud van de zwarte Zwarte Piet kan worden ondergeschoven bij : ‘bederf van het nativistische plezier in nationale tradities waartegen ‘de buitenlanders’ protesteren; ‘een nationalistisch defensiemechanisme’ , en angst voor de teloorgang van de witte Nederlandse identiteit en tradities die door die ‘buitenlanders’ zou worden belaagd.’ – samenvattend ‘racisme / xenofobie’. Daarmee stel je mijjn betoog gelijk aan / reduceer je het tot welke kritiek op pro Zwarte Piet beweging dan ook. Het zij zo.
Geharrewar over ‘racisme’ terzijde, mijn cruciale vraag is of we nu ook aan de slag gaan om andere symbolen van dictatuur, seksisme en racisme te doen verdwijnen, de dreadlocks bijvoorbeeld. Of zullen we wat verdraagzamer kunnen c.q. moeten zijn tegen aangelegenheden die ons tegen de borst stuiten?
Aart G. Broek,
(Je) ‘pleidooi voor het behoud van de zwarte Zwarte Piet kan worden ondergeschoven bij : ‘bederf van het nativistische plezier in nationale tradities waartegen ‘de buitenlanders’ protesteren; ‘een nationalistisch defensiemechanisme’ , en angst voor de teloorgang van de witte Nederlandse identiteit en tradities die door die ‘buitenlanders’ zou worden belaagd.’ valt wat mij betreft zeker onder ‘xenofobie’ en racialisering van de Nederlandse natie (over racialisering zie Michael Banton 1967; Robert Miles 1982)
Ik stel jouw betoog zeker niet gelijk aan welke pro Zwarte Piet beweging dan ook. De uiteindelijke uitkomst van jouw betoog is wel hetzelfde, hoewel jij je niet bedient van het racistisch discours dat kenmerken is van sommige personen/groepen in deze beweging.
Je ‘cruciale vraag is of we nu ook aan de slag gaan om andere symbolen van dictatuur, seksisme en racisme te doen verdwijnen, de dreadlocks bijvoorbeeld (…)? . Mijn antwoord hierop is dat, wanneer die zich in mijn directe omgeving voordoen, ik daar ook tegen zal protesteren.
Wat de dreadlocks betreft: ik stel voor om alle dreadlocks dragers (wit en zwart) de lokken af te scheren, omdat ze staan voor de verering van een dictator onder wiens bewind duizenden zijn vermoord. Zullen we in een moeite ook alle symbolen die de aanhangers van het christendom, islam en jodendom, wier belijders vroeger en nu verantwoordelijk zijn voor miljoenen doden, eraf rukken? Ook nu ben je weer selectief in je verontwaardiging.
John Schuster
Helder, @John Schuster / “En dan stop ik met Zwarte Piet. En dan schaf jij je dreadlocks af. En dan stop ik met vlees eten en alcohol drinken. En dan stop jij met het oproepen tot gebed vanuit een minaret. En dan stop ik met het luiden van de kerkklok. En jij stopt met het dragen van hoofddoekjes. En dan laat ik mij besnijden. En dan … Zo wordt het toch nog een feest voor iedereen, niet waar?
Noord-Korea kent een handvol door de overheid gedicteerde kapsels om uit te kiezen. Daar gaan we voor! Ja toch? Voor die Noord-Koreaanse gelijkheid, eenstemmigheid en harmonie.
Aart G. Broek, veel plezier met en blijdschap bij al je aanpassingen. Ik houd mijn dreads nog even.
John Schuster
I rest my case; afscheid van ‘Zwarte Piet’ – https://www.nrc.nl/nieuws/2018/12/05/fokke-sukke-a3056736?fbclid=IwAR11D_4vff0hZ9p6xwDvMU1bsmsnQP97TyIs2SP6yrEjh8c-mmwst4LItek
Aart G. Broek,
De afgelopen dagen heb ik Ian Buruma’s (2006) Murder in Amsterdam: The Death of Theo van Gogh and the Limits of Tolerance. Ik wil je twee treffende passages daaruit niet onthouden:
‘By the middle of the twentieth century, however,
the Netherlands had pretty much caught up with the world,
and since then things often happened earlier than elsewhere:
tolerance of recreational drugs and pornography; acceptance
of gay rights, multiculturalism, euthanasia, and so on. This,
too, led to an air of satisfaction, even smugness, a selfcongratulatory
notion of living in the finest, freest, most
progressive, most decent, most perfectiy evolved playground
of multicultural utopianism’ (p. 11).
‘When smugness is challenged, panic sets in. There
was in the finger-pointing a tone of wounded amour propre,
of resentment that things had suddenly gone wrong, a sense
of pique, of being affronted by one’s own shattered dreams.
There is a Dutch word that perfectiy expresses this feeling:
verongelijktheid, to be wronged, not by an individual so
much as by the world at large’ (p. 15).
John Schuster
@ John / Nee, ik voel mij niet ‘verongelijkt’ – heel duidelijk heb ik aangegeven in zowel de beschouwing als verschillende antwoorden (en ook in andere columns) dat ik de overtuiging ben toegedaan dat ons multiculturele samenleven wordt ondermijnd en zodoende onze democratische rechtsstaat wordt bedreigd. Sommige manifestaties van het identitaire populisme – zoals de roep om de Zwarte Piet te ‘ontslaan’ – zouden wel eens een fikse bedreiging kunnen blijken te zijn, i.c. van wederzijdse verdraagzaamheid. Dat is beangstigend. Enfin, terug naar af …
Aar G. Broek heeft zijn column over piet weer tevoorschijn getoverd. Geen woord over de recente aanval op een vergadering van de actiegroep Kick out Zwarte Piet. Hoe selectief!!
@ J. / Misschien ‘s wat minder selectief berichten tot je nemen? Zie hier op deze CU website: https://werkgroepcaraibischeletteren.nl/nieuw-uiterste-in-strijd-tussen-voor-en-tegenstanders/
Aart G. Broek, ik,vind het opvallend dat je daar geen geringschattende cartoon hebt geplaatst terwijl je in het geval van acties van kick out zwarte piet als de kippen erbij bent om die laf te laten veroordelen door een pad, waterjuffer etc.
Aangezien een oude discussie hier weer een eindeloze voortzetting dreigt te krijgen, besluit de redactie van CU hier een punt achter deze reeks reacties te zetten.